Kroep: Virale infectie met blaffende hoest bij kinderen

Kroep (laryngotracheobronchitis) is een hogere luchtweginfectie die voornamelijk bij kinderen optreedt. Door de infectie raakt de luchtweg ontstoken, wat leidt tot een karakteristieke ‘blaffende’ hoest. In de meeste gevallen ontstaan milde symptomen die goed thuis behandeld kunnen worden door het kind gerust te stellen, voldoende te laten drinken en pijnstillers te geven. Bij ernstige ademnood, blauwzucht of andere ernstige tekenen is echter een spoedbehandeling vereist. Over het algemeen zijn de vooruitzichten voor kinderen met kroep uitstekend en herstellen ze spontaan binnen enkele dagen. Er zijn ook maatregelen die kunnen helpen om de kans op het krijgen van deze virale infectie te verkleinen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van kroep
• Virale oorzaken
• Verspreiding
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Kroep is een veelvoorkomende aandoening bij jonge kinderen, gekarakteriseerd door ontsteking van de bovenste luchtwegen, vooral de luchtpijp en de keel. Het komt vaak voor bij kinderen tussen de 6 maanden en 5 jaar, hoewel het ook oudere kinderen kan beïnvloeden. In veel gevallen wordt de aandoening veroorzaakt door virale infecties, hoewel bacteriële infecties ook een rol kunnen spelen.

Incidentie en prevalentie
Kroep komt wereldwijd voor, met een piekincidentie in de herfst- en wintermaanden, wanneer virale infecties zoals het parainfluenza-virus het meest actief zijn. In sommige studies wordt geschat dat ongeveer 3% van alle kinderen jonger dan 5 jaar minstens één keer een episode van kroep doormaken. De prevalentie is hoger in stedelijke gebieden, waar luchtvervuiling en andere omgevingsfactoren bijdragen aan luchtwegaandoeningen.

Leeftijdsgroep en geslacht
De aandoening komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes, met een verhouding van ongeveer 1,5:1. Jonge kinderen, vooral baby’s en peuters, zijn meer vatbaar voor kroep vanwege de kleinere luchtwegen die sneller kunnen verstoppen bij ontsteking. De meeste gevallen van kroep treden op bij kinderen tussen de 6 maanden en 3 jaar.

Seizoensgebonden variaties
Kroep vertoont seizoensgebonden variaties, met de meeste gevallen die zich voordoen in de herfst en de wintermaanden. Dit komt overeen met de pieken in virale infecties zoals het parainfluenza-virus, dat een belangrijke veroorzaker is van kroep. De wintermaanden, waarin kinderen vaker binnen in omgevingen met droge lucht vertoeven, bevorderen de verspreiding van virale infecties die kroep kunnen veroorzaken.

Mechanisme

Kroep wordt veroorzaakt door een ontsteking van de bovenste luchtwegen, met name de larynx, trachea en bronchieën. De aandoening ontstaat vaak door een virale infectie, maar bacteriën kunnen in sommige gevallen ook een rol spelen. De ontsteking veroorzaakt zwelling van de luchtwegen, wat leidt tot de typische symptomen van kroep, zoals een blafhoest en ademhalingsmoeilijkheden.

Virale infecties
De meeste gevallen van kroep worden veroorzaakt door virale infecties, met het parainfluenza-virus als de meest voorkomende boosdoener. Andere virussen zoals het respiratoir syncytieel virus (RSV), het influenzavirus en adenovirussen kunnen ook betrokken zijn. Deze virussen veroorzaken ontsteking in de luchtwegen, wat leidt tot zwelling en vernauwing van de larynx, trachea en bronchiën.

Bacteriële infecties
Hoewel de meeste gevallen van kroep virale oorzaken hebben, kunnen bacteriële infecties in zeldzamere gevallen ook leiden tot de aandoening. Bacteriën zoals de bacterie die de zere keel veroorzaakt (Streptococcus pyogenes) kunnen in de luchtwegen leiden tot secundaire infecties die het ziektebeeld verergeren.

Immuunrespons en ontsteking
Wanneer het lichaam wordt blootgesteld aan een virus of bacterie, reageert het immuunsysteem door ontstekingsmediatoren af te geven die de bloedvaten verwijden en leiden tot zwelling van het weefsel. Bij kroep veroorzaakt deze ontsteking de karakteristieke vernauwing van de luchtwegen, wat het moeilijk maakt om lucht in te ademen. De ontsteking kan ook leiden tot het vrijkomen van slijm, wat de ademhaling verder bemoeilijkt.

Oorzaken van kroep

Virale oorzaken

Kroep wordt meestal veroorzaakt door een virale infectie. Verschillende virussen kunnen kroep veroorzaken, waaronder:

• adenovirus
• coronavirus
• echovirus
• enterovirus (met griepachtige symptomen)
• humaan bocavirus
• influenzavirus (griep)
• metapneumovirus
• reovirus
• respiratoir syncytieel virus (RSV)
• rhinovirus
• zelden: mazelenvirus, herpes simplex-virus, varicella

Zeer zelden kan kroep ook veroorzaakt worden door een bacteriële infectie. Veel kinderen die besmet raken met virussen die kroep kunnen veroorzaken, ontwikkelen geen kroep maar vertonen symptomen van een verkoudheid.

Verspreiding

Kroep is besmettelijk, vooral in de eerste paar dagen van de ziekte. De verspreiding gebeurt voornamelijk via druppeltjes die vrijkomen bij niezen of hoesten. Het virus kan ook via aangetaste oppervlakken en objecten, zoals speelgoed, worden overgedragen wanneer een kind geïnfecteerd slijm aanraakt.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van kroep kunnen verhogen. Deze risicofactoren zijn zowel genetisch als omgevingsgerelateerd. Kinderen met een verminderde immuniteit of een geschiedenis van ademhalingsproblemen hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op het ontwikkelen van kroep.

Oudere leeftijd
Kinderen tussen de 6 maanden en 3 jaar hebben het hoogste risico op het ontwikkelen van kroep. Bij deze kinderen zijn de luchtwegen relatief smal, waardoor zwelling en ontsteking snel ademhalingsproblemen kunnen veroorzaken. Oudere kinderen hebben doorgaans bredere luchtwegen, waardoor de aandoening minder ernstig is.

Onderliggende medische aandoeningen
Patiënten met een voorgeschiedenis van ademhalingsproblemen, zoals astma of allergieën, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige gevallen van kroep. Deze aandoeningen kunnen de luchtwegen verzwakken en vatbaarder maken voor ontstekingen door virale infecties.

Roken en luchtvervuiling
Kinderen die worden blootgesteld aan passief roken of luchtvervuiling hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ademhalingsaandoeningen, waaronder kroep. Roken kan de luchtwegen irriteren, waardoor ze gevoeliger worden voor virale infecties die kroep veroorzaken.

Risicogroepen

Er zijn bepaalde groepen patiënten die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van kroep. Dit zijn voornamelijk jonge kinderen, maar ook andere risicofactoren zoals omgevingsfactoren en genetische predisposities spelen een belangrijke rol.

Kinderen onder de 5 jaar
De grootste risicogroep zijn kinderen tussen de 6 maanden en 5 jaar. Dit komt doordat hun luchtwegen nog in ontwikkeling zijn en relatief smal zijn, waardoor zwelling en ontsteking sneller leiden tot ademhalingsmoeilijkheden. Kroep komt zelden voor bij volwassenen.

Kinderen met ademhalingsproblemen
Kinderen die lijden aan andere ademhalingsproblemen zoals astma of een voorgeschiedenis van bronchitis hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ernstige gevallen van kroep. Deze kinderen hebben vaak al verzwakte luchtwegen die vatbaarder zijn voor ontstekingen.

Kinderen met een verzwakt immuunsysteem
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals kinderen die chemotherapie ondergaan of die HIV-positief zijn, kunnen een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van kroep. Een verzwakt immuunsysteem kan de weerstand tegen virale infecties verminderen, wat leidt tot een verhoogd risico op luchtweginfecties.

Symptomen

Kroep is een acute infectie van het bovenste ademhalingssysteem die de luchtwegen, de stembanden en de luchtpijp aantast. De meeste virale oorzaken van kroep hebben een incubatietijd van 24-72 uur tussen blootstelling aan het virus en het ontstaan van de eerste symptomen. De symptomen verschijnen vaak 's nachts of verergeren tijdens de nacht.

Milde symptomen

In de beginfase ervaart het kind vaak koorts (38-39 °C, maar soms hoger), milde heesheid, keelpijn, een loopneus en andere verkoudheidsklachten. Binnen één tot twee dagen ontwikkelen zich de kenmerkende symptomen van kroep, zoals een blaffende hoest en een ruw, raspend geluid bij het inademen, bekend als stridor. Deze symptomen ontstaan door zwelling van de stembanden en de luchtpijp, wat leidt tot vernauwing van de luchtwegen en bemoeilijkte ademhaling. Tekenen van uitdroging kunnen ook optreden, waaronder slaperigheid, een droge mond en minder plassen.

Ernstige symptomen

Bij een klein percentage van de patiënten kunnen de luchtwegen ernstig aangetast raken, wat leidt tot progressieve ademhalingsproblemen. Deze ernstige ademhalingsproblemen vereisen spoedbehandeling in het ziekenhuis. Tekenen van ernstige ademhalingsproblemen zijn onder andere:

• ademnood (ernster dan de luidruchtige ademhaling)
• blauwachtige verkleuring van de huid of lippen (cyanose)
• snelle ademhaling
• ernstige uitdroging: droge of plakkerige mond, weinig of geen tranen bij het huilen, verzonken ogen, dorst, minder plassen
• luidruchtige, hoge ademhalingsgeluiden (stridor) bij zowel in- als uitademen
• kwijlen
• slikproblemen

Alarmsymptomen

Kroep kan zich snel ontwikkelen en kan in sommige gevallen leiden tot ademhalingsproblemen die medische aandacht vereisen. Het is belangrijk om de alarmsymptomen te herkennen, zodat tijdig actie kan worden ondernomen.

Blafhoest
Een van de meest kenmerkende symptomen van kroep is de zogenaamde "blafhoest", die klinkt als een hond die blaft. Dit komt door de vernauwing van de luchtwegen en het verlies van elasticiteit in de keel. Deze hoest wordt vaak erger ’s nachts.

Stridor
Stridor is een hoogfrequent geluid dat wordt geproduceerd wanneer er lucht door de vernauwde luchtwegen beweegt. Het klinkt als een fluitend geluid en is meestal te horen tijdens het inademen. Dit symptoom kan wijzen op ernstige vernauwing van de luchtwegen.

Ademhalingsmoeilijkheden
Kinderen met kroep kunnen moeite hebben met ademhalen, vooral bij ernstige gevallen van de aandoening. Dit kan leiden tot een versnelde ademhaling, moeite met inademen en het gebruik van hulpademhalingsspieren.

Koorts en vermoeidheid
Bij veel gevallen van kroep is er koorts aanwezig, wat vaak een aanwijzing is voor een virale infectie. Kinderen kunnen ook vermoeid zijn door de zware ademhaling en de moeite die ze doen om lucht in te ademen.

Diagnose en onderzoeken

De arts observeert de ademhaling van de patiënt en luistert met een stethoscoop naar de ademhalingsgeluiden (auscultatie). In sommige gevallen kunnen röntgenfoto's of andere onderzoeken nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:

• acute epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van het strotklepje)
• bacteriële tracheïtis (ontsteking van de luchtpijp)
• een ingeademd vreemd lichaam
• ernstige allergische reacties (anafylaxie)

Behandeling

Zelfzorgmaatregelen zijn meestal voldoende om kroep effectief te behandelen. Medische behandeling is zelden noodzakelijk.

Zelfzorg
Het geruststellen van het kind is cruciaal voor de behandeling van kroep, omdat huilen kan leiden tot krampachtige hoestaanvallen. Troost en kalmte helpen om de onrust van het kind te verminderen. Het creëren van koele, vochtige lucht in huis door een raam open te zetten of een luchtbevochtiger te gebruiken, kan de zwelling van de stembanden verminderen en de ademhaling vergemakkelijken. Het kind ademt ook beter als het rechtop gehouden wordt. Roken in de nabijheid van het kind moet absoluut worden vermeden. Paracetamol en ibuprofen kunnen nuttig zijn voor het verlichten van pijn en het verlagen van koorts. Aspirine moet worden vermeden omdat het risico op het Reye-syndroom verhoogt, een ernstige aandoening die zwelling van de lever en de hersenen kan veroorzaken. Het gebruik van decongestiva (om zwelling van de neusslijmvliezen te verminderen), hoestonderdrukkende middelen en medicijnen tegen verkoudheid wordt meestal niet aanbevolen, omdat ze niet effectief zijn bij kinderen en soms ongewenste bijwerkingen kunnen hebben. Het is belangrijk dat het kind voldoende vloeistof binnenkrijgt om uitdroging te voorkomen.

Professionele medische zorg
Als de symptomen langer dan drie tot vijf dagen aanhouden of verergeren, kan de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voorschrijven om ontstekingen in de luchtwegen te verminderen. Epinefrine kan effectief zijn in het verminderen van luchtwegontsteking, maar de effecten zijn doorgaans tijdelijk. Antibiotica worden zelden voorgeschreven omdat ze niet effectief zijn tegen virale infecties, de meest voorkomende oorzaak van kroep. Antibiotica worden alleen gebruikt als er sprake is van een bacteriële infectie die bijdraagt aan kroep.

Prognose

Kroep verdwijnt doorgaans binnen drie tot zes dagen nadat de symptomen zijn begonnen, waardoor de prognose over het algemeen uitstekend is. Bij een klein percentage van de patiënten is een ziekenhuisopname voor intensievere behandeling nodig. Ongeveer 1% tot 2% van de patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, heeft zo ernstige ademhalingsproblemen dat mechanische ventilatie of pediatrische intensive care noodzakelijk kan zijn.

Complicaties

Kroep kan verschillende complicaties met zich meebrengen, vooral als de aandoening ernstig is of niet tijdig wordt behandeld. Mogelijke complicaties zijn:

• Ernstige ademhalingsproblemen: In ernstige gevallen kan de zwelling van de luchtwegen zo ernstig zijn dat het kind ernstige ademhalingsproblemen krijgt, wat kan leiden tot hypoxie (lage zuurstofniveaus in het bloed) of ademhalingsstilstand. Dit kan medische interventie zoals mechanische ventilatie vereisen.
• Cyanose: Dit is een blauwachtige verkleuring van de huid of lippen door een tekort aan zuurstof in het bloed, wat kan optreden bij ernstige ademhalingsproblemen.
• Uitdroging: Door verhoogd ademhalen en verminderde vochtinname kan ernstige uitdroging optreden, wat kan leiden tot verlaagde urineproductie, droge mond, en verzonken ogen.
• Secundaire infecties: Kinderen met kroep kunnen vatbaarder zijn voor secundaire bacteriële infecties zoals tracheïtis (ontsteking van de luchtpijp) of epiglottitis (ontsteking van het strotklepje), vooral als het immuunsysteem al verzwakt is door de virale infectie.
• Reye-syndroom: Hoewel zeldzaam, kan het onterecht gebruik van aspirine bij kinderen met kroep leiden tot het Reye-syndroom, een ernstige aandoening die de lever en hersenen aantast.

Preventie

Kroep is het meest besmettelijk in de eerste paar dagen van de ziekte. Het is raadzaam om baby's en kinderen thuis te houden totdat de koorts verdwenen is en ze zich beter voelen. Regelmatig handen wassen (goede handhygiëne) is essentieel om de verspreiding van de infectie te voorkomen. Vermijd ook nauw contact met personen die een luchtweginfectie hebben. Daarnaast is het verstandig om kinderen te laten vaccineren tegen difterie (bacteriële infectie van de keel en luchtwegen), Haemophilus influenzae type b (Hib) en mazelen. Dit kan beschermen tegen enkele van de gevaarlijkste vormen van kroep.

Lees verder

• Stridor: Gierende, piepende ademhaling
• Hoesten: Oorzaken, soorten en behandeling van kuchen
• Hoestmiddelen: Soorten medicatie voor verlichten van hoest