Enterovirussen: Virale infecties met griepachtige symptomen
Enterovirussen vormen een groep virussen die vaak milde virale infecties veroorzaken, gekenmerkt door griepachtige symptomen en koorts. Vooral jonge kinderen zijn kwetsbaar voor enterovirusinfecties. In de meeste gevallen is medische behandeling niet nodig, maar soms is ondersteunende zorg door een arts noodzakelijk. Enterovirussen kunnen echter ook het centrale zenuwstelsel infecteren, wat kan leiden tot ernstigere gezondheidsproblemen.
Epidemiologie
Enterovirussen zijn wereldwijd verspreid en veroorzaken een breed scala aan infecties, variërend van milde verkoudheden tot ernstigere aandoeningen zoals hersenvliesontsteking en myocarditis. Deze virussen zijn bijzonder prevalent in de zomer- en herfstmaanden, wanneer het aantal gevallen vaak een piek bereikt. Ze worden hoofdzakelijk overgedragen via de fecaal-orale route, maar kunnen ook via druppeltjes in de lucht worden verspreid. Enterovirussen zijn het meest actief tijdens de warme maanden, waarbij kinderen en kwetsbare volwassenen het vaakst getroffen worden.
Verspreiding en incidentie
Enterovirussen komen wereldwijd voor en zijn een van de meest voorkomende virale infecties, vooral bij jonge kinderen. De prevalentie is hoger in tropische en subtropische klimaten, maar enterovirussen komen ook veel voor in gematigde klimaten. In landen met een goede hygiëne en medische zorg komen ernstige complicaties minder vaak voor, maar infecties blijven alomtegenwoordig. De incidentie is wereldwijd hoog, met miljoenen gevallen van infectie per jaar, waarbij de meeste infecties mild van aard zijn. Het exacte aantal gevallen is echter vaak moeilijk te achterhalen, omdat veel infecties asymptomatisch zijn of milde symptomen vertonen die niet altijd medische zorg vereisen.
Seizoensgebondenheid
De meeste gevallen van enterovirusinfecties treden op tijdens de zomer en het vroege najaar. Dit komt doordat het virus in deze periodes sneller wordt verspreid door hogere temperaturen en een verhoogde interactie tussen mensen, bijvoorbeeld in overvolle plaatsen zoals scholen, zwembaden en verzorgingstehuizen. De verhoogde luchtvochtigheid en warme temperaturen in de zomer bevorderen de verspreiding van het virus, waardoor het vaker voorkomt in deze tijd van het jaar.
Distributie van serotypen
Er zijn meer dan 70 verschillende soorten enterovirussen, waaronder coxsackievirussen, echovirussen en poliovirussen. Sommige serotypen veroorzaken milde verkoudheidsachtige symptomen, terwijl andere leiden tot ernstigere ziekten, zoals herpetische stomatitis of aseptische meningitis. De epidemiologie varieert afhankelijk van het serotype en de regio van de infectie. Het poliovirus, bijvoorbeeld, heeft in het verleden wereldwijd epidemieën veroorzaakt, maar dankzij vaccinatieprogramma's is de prevalentie drastisch gedaald. Coxsackie- en echovirussen komen echter nog steeds veel voor, met jaarlijks duizenden gevallen van infecties die variëren van mild tot ernstig.
Mechanisme
Enterovirussen infecteren het lichaam door binnen te dringen via het maagdarmkanaal of de luchtwegen en zich vervolgens te verspreiden via het bloed naar verschillende organen. Het mechanisme van infectie is vaak afhankelijk van het type enterovirus en het immuunsysteem van de patiënt. Het virus heeft een sterk vermogen om cellen binnen te dringen en zich te repliceren, wat leidt tot de verspreiding van infectie door het lichaam.
Infectie van cellen
Het virus hecht zich aan specifieke receptoren op de celmembraan van gastheercellen, zoals de cellen in de bovenste luchtwegen of het maagdarmkanaal. Na binding aan deze receptoren wordt het virus de cel in opgenomen, waar het zich vermeerdert en nieuwe virale deeltjes produceert. Dit proces van replicatie is wat de symptomen van de infectie veroorzaakt, zoals koorts en ontsteking. Het virus kan via het bloed naar andere delen van het lichaam reizen en zo andere organen besmetten, wat complicaties zoals meningitis of myocarditis kan veroorzaken.
Verspreiding door het lichaam
Na de initiële infectie op de infectieplaats (bijvoorbeeld de luchtwegen) verspreiden de virussen zich naar de bloedbaan, waardoor systemische infectie optreedt. Het virus kan vervolgens andere organen, zoals de hersenen, hart en lever, aantasten, wat kan leiden tot ernstige complicaties zoals meningitis, myocarditis en hepatomegalie. De virale infectie kan leiden tot een ontstekingsreactie die de normale werking van de aangetaste organen verstoort, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de gezondheid van de patiënt.
Immuunreactie en symptomen
De symptomen van een enterovirusinfectie ontstaan meestal als gevolg van de immuunreactie van het lichaam op de infectie. In veel gevallen produceert het lichaam antilichamen tegen het virus, maar de reactie kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van het type enterovirus en de algehele gezondheid van de patiënt. De milde gevallen veroorzaken vaak alleen verkoudheidachtige symptomen, terwijl ernstigere infecties zoals meningitis of myocarditis leiden tot meer dramatische symptomen, zoals hoge koorts, hoofdpijn, verwardheid of pijn op de borst.
Oorzaken
Enterovirussen zijn de primaire oorzaak van de infecties die door dit virus worden veroorzaakt. Ze behoren tot de familie Picornaviridae en zijn genetisch verwant aan andere virussen zoals het poliovirus en de rhinovirussen die verkoudheid veroorzaken. De veroorzakers van enterovirusinfecties kunnen variëren, maar ze hebben gemeenschappelijke kenmerken die hen in staat stellen zich snel te verspreiden en infecties in verschillende delen van het lichaam te veroorzaken.
Fecaal-orale transmissie
De meeste enterovirusinfecties worden overgedragen via de fecaal-orale route. Dit betekent dat het virus via besmet voedsel, water of ongewassen handen in het lichaam terechtkomt. Enterovirussen kunnen ook worden verspreid door contact met besmette oppervlakken of via speeksel of ademhalingsdruppels van een geïnfecteerde persoon. Het virus kan in de feces van een besmette persoon worden aangetroffen, waardoor de infectie gemakkelijk wordt doorgegeven in gemeenschappelijke omgevingen zoals scholen en crèches.
Luchtwegtransmissie
Naast de fecaal-orale route kunnen enterovirussen ook via de luchtwegen worden verspreid. In dit geval komen de virussen in de lucht wanneer een geïnfecteerde persoon hoest of niest, waardoor de virussen zich door de lucht verspreiden en ingeademd kunnen worden door andere mensen. De virale deeltjes kunnen ook in de ogen of mond terechtkomen via direct contact met besmette handen of oppervlakken.
Bloedtransmissie
In sommige gevallen kunnen enterovirussen via het bloed worden overgedragen, vooral wanneer het virus zich in het bloed verspreidt naar verschillende organen in het lichaam. Dit is echter minder gebruikelijk dan fecaal-orale of luchtwegtransmissie. Enterovirusinfecties kunnen zich ook via andere routes verspreiden, afhankelijk van de ernst van de infectie en de reactie van het immuunsysteem van de patiënt.
Verspreiding van enterovirussen
Enterovirussen verspreiden zich voornamelijk via contact met lichaamssecreties zoals speeksel,
sputum, of slijm, door direct contact met een geïnfecteerde persoon, of door contact met de ontlasting van een geïnfecteerde persoon. Overdracht kan ook plaatsvinden van moeder op kind tijdens de bevalling.
Soorten enterovirussen
Enterovirussen behoren tot de picornavirusfamilie, die ook andere virussen omvat zoals het poliovirus, het coxsackievirus, het
echovirus,
hepatitis A, het
rhinovirus, en het aphthovirus (de veroorzaker van
hand-, voet- en mondziekte). Het genus enterovirus omvat verschillende soorten, waaronder het
poliovirus, coxsackievirus A en B, echovirus en andere varianten.

Zwangere vrouwen hebben een verhoogd risico op ernstigere symptomen door enterovirussen /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayRisicofactoren voor enterovirusinfectie
Enterovirussen zijn wereldwijd de meest voorkomende virussen en infecteren mensen van alle leeftijden. Meer dan 80% van de enterovirusinfecties doen zich voor bij kinderen jonger dan vijftien jaar, met een bijzonder hoog risico voor
baby's jonger dan één jaar. Personen met onderliggende gezondheidsproblemen, zwangere vrouwen, pasgeborenen,
te vroeg geboren baby's, en mensen met een
verkoudheid of
ondervoeding lopen een hoger risico op ernstigere symptomen. Enterovirusinfecties komen het hele jaar door voor, maar zijn frequenter in de zomer en herfst, vooral in gematigde klimaten. De prevalentie van infecties is hoger in omstandigheden van armoede, overbevolking, en slechte persoonlijke hygiëne.
Risicogroepen
Er zijn bepaalde risicogroepen die meer kans hebben om geïnfecteerd te raken met enterovirussen of ernstigere complicaties te ervaren. Deze groepen hebben vaak een verzwakt immuunsysteem of een hogere blootstelling aan het virus. Het is belangrijk om deze risicogroepen goed in de gaten te houden en preventieve maatregelen te nemen om de verspreiding van het virus te beperken.
Kinderen en jongeren
Kinderen onder de vijf jaar hebben een verhoogd risico op ernstige enterovirusinfecties, omdat hun immuunsysteem nog in ontwikkeling is. Bovendien hebben kinderen vaak meer contact met andere kinderen op scholen of crèches, wat de kans op blootstelling aan het virus vergroot. Jonge kinderen kunnen ook moeilijker symptomen van infecties herkennen, wat het risico op verwaarlozing van de infectie verhoogt.
Ouderen
Ouderen, vooral degenen met een verzwakt immuunsysteem, lopen ook een hoger risico op complicaties van enterovirusinfecties. Aangezien het immuunsysteem van ouderen minder efficiënt is in het bestrijden van virale infecties, kunnen de symptomen ernstiger zijn. Ouderen kunnen ook chronische aandoeningen hebben die het herstel bemoeilijken, zoals hartziekten of diabetes, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor infecties.
Patiënten met onderliggende aandoeningen
Patiënten met chronische aandoeningen zoals astma, diabetes of hartziekten hebben een verhoogd risico op ernstige infecties. Het virus kan bijdragen aan het verergeren van bestaande gezondheidsproblemen, wat het herstel bemoeilijkt. Mensen met een verzwakt immuunsysteem door bijvoorbeeld hiv of chemotherapie hebben een groter risico op langdurige en ernstige infecties.
Symptomen
De meeste mensen met een enterovirusinfectie ervaren geen symptomen. Wanneer symptomen optreden, verschijnen deze meestal binnen drie tot zes dagen na besmetting. Patiënten kunnen een breed scala aan symptomen vertonen, variërend van mild tot ernstig, zoals
koorts, ademhalingssymptomen,
griepachtige symptomen,
spierpijn,
huiduitslag,
longontsteking, de
ziekte van Bornholm (virale infectie met pijn op de borst), acute hemorragische conjunctivitis (
oogbindvliesontsteking),
diarree,
keelpijn, en blaasjes of letsels in de mond, op de
handen en de
voeten.
Alarmsymptomen
Hoewel de meeste enterovirusinfecties mild verlopen, kunnen sommige gevallen ernstig zijn en leiden tot complicaties zoals meningitis, myocarditis of encefalitis. Het is essentieel om alarm te slaan bij symptomen die wijzen op ernstige infecties. Vroege herkenning van alarmsymptomen kan het verschil maken in de snelheid en effectiviteit van de behandeling.
Hoofdpijn en nekstijfheid
Een van de belangrijkste alarmsymptomen van een enterovirusinfectie die de hersenen aantast, is hevige hoofdpijn, vaak gecombineerd met nekstijfheid. Deze symptomen kunnen wijzen op meningitis, een ernstige ontsteking van de hersenvliezen. Als er een plotselinge verandering in de mentale toestand van de patiënt optreedt, zoals verwarring of duizeligheid, kan dit ook een teken zijn van encefalitis.
Pijn op de borst en hartkloppingen
Myocarditis, een ontsteking van de hartspier, is een andere ernstige complicatie van enterovirusinfecties. Symptomen van myocarditis kunnen onder andere pijn op de borst, hartkloppingen of kortademigheid zijn. Deze symptomen kunnen duiden op een verstoorde werking van het hart en vereisen onmiddellijk medische aandacht.
Koorts en verwardheid
Hoge koorts, vooral wanneer gecombineerd met verwardheid of veranderingen in bewustzijn, kan wijzen op een ernstige infectie die het centrale zenuwstelsel aantast. Het is belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen als deze symptomen zich voordoen, omdat dit kan wijzen op encefalitis of een andere ernstige complicatie van een enterovirusinfectie.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van een enterovirusinfectie wordt meestal klinisch gesteld op basis van de symptomen van de patiënt. Vaak zijn verdere onderzoeken niet nodig. In gevallen van ernstige symptomen kan een monster van sputum, slijm, of speeksel worden genomen en naar een laboratorium worden gestuurd voor verdere analyse, wat kan helpen bij het bevestigen van de aanwezigheid van het enterovirus.
Behandeling van enterovirusinfecties
De meeste enterovirusinfecties zijn mild en vereisen geen specifieke medische behandeling. De behandeling richt zich doorgaans op het verlichten van de symptomen en het bieden van ondersteunende zorg. Belangrijk is om goed gehydrateerd te blijven door voldoende vloeistoffen (bij voorkeur
water) te drinken. Bij ernstigere infecties is intensievere zorg nodig. Antibiotica worden alleen voorgeschreven als er naast het enterovirus een secundaire bacteriële infectie aanwezig is.
Prognose
De vooruitzichten voor patiënten met een enterovirusinfectie zijn over het algemeen goed. De meeste patiënten herstellen volledig zonder verdere medische interventie.
Ondersteunende zorg en herstel
In aanvulling op symptomatische behandeling, kan ondersteunende zorg het herstel versnellen. Dit omvat:
- Rust en herstel: Voldoende rust helpt het immuunsysteem om de infectie te bestrijden.
- Gezonde voeding: Een evenwichtige voeding kan bijdragen aan een sneller herstel door het lichaam te voorzien van essentiële voedingsstoffen.
- Voldoende hydratatie: Blijf goed gehydrateerd om de symptomen te verlichten en de algemene gezondheid te ondersteunen.
Met de bovenstaande informatie kan men beter begrijpen hoe enterovirusinfecties zich voordoen, worden gediagnosticeerd en behandeld, evenals hoe ze te voorkomen en te beheren.
Complicaties van enterovirusinfecties
Hoewel de meeste enterovirusinfecties mild verlopen, kunnen er ernstige complicaties optreden bij sommige patiënten. Deze kunnen omvatten:

Een goede handhygiëne helpt bij de preventie van enterovirusinfecties /
Bron: Gentle07, PixabayPreventie van enterovirusinfecties
Op dit moment, juli 2024, zijn er geen vaccins beschikbaar tegen enterovirussen, behalve het vaccin tegen polio. Het handhaven van goede hygiëne is cruciaal om het risico op besmetting te verkleinen. Dit omvat:
- Regelmatig handen wassen: goede handhygiëne door frequente handwasbeurten.
- Gebruik van zakdoeken: Houd een zakdoek of tissue voor de mond bij het hoesten of niezen.
- Vermijd contact met geïnfecteerde personen: Beperk de blootstelling aan mensen die symptomen van een enterovirusinfectie vertonen.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met enterovirussen
Enterovirussen zijn een groep virussen die verschillende infecties kunnen veroorzaken, variërend van milde verkoudheden tot ernstigere aandoeningen zoals meningitis of myocarditis. Hoewel de meeste infecties door enterovirussen mild verlopen, kunnen ze soms ernstige complicaties veroorzaken. Door je gezondheid goed te beheren en preventieve maatregelen te nemen, kun je de impact van een enterovirusinfectie beperken.
Zorg voor een goede hygiëne om verspreiding te voorkomen
Enterovirussen worden vaak verspreid via direct contact met geïnfecteerde personen of oppervlakken. Het is essentieel om regelmatig je handen te wassen met water en zeep, vooral na hoesten, niezen of het aanraken van gedeelde oppervlakken. Vermijd ook het delen van eet- of drinkgerei en gebruik desinfecterende doekjes voor oppervlakken die vaak worden aangeraakt. Deze maatregelen helpen niet alleen jezelf, maar ook anderen te beschermen tegen besmetting.
Blijf goed gehydrateerd en rust voldoende uit
Als je besmet bent met een enterovirus, is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Drink voldoende water om uitdroging te voorkomen, vooral als je last hebt van koorts of diarree, wat vaak voorkomt bij een enterovirusinfectie. Neem voldoende rust om je immuunsysteem de kans te geven om het virus te bestrijden. Probeer je dagelijkse activiteiten zoveel mogelijk te beperken en vermijd stress.
Monitor je symptomen en zoek medische hulp indien nodig
De symptomen van een enterovirusinfectie kunnen variëren, van lichte verkoudheidsverschijnselen tot ernstige aandoeningen zoals meningitis. Als je symptomen zoals hevige hoofdpijn, nekstijfheid, aanhoudende koorts of verwardheid ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Dit kan wijzen op een ernstiger verloop van de infectie. Bij kinderen kunnen enterovirussen snel ernstigere symptomen veroorzaken, dus wees extra alert als je een jonge patiënt verzorgt.
Pas je voedingspatroon aan als je last hebt van maagklachten
Enterovirussen kunnen soms maagklachten veroorzaken, zoals misselijkheid, braken of diarree. Als je deze symptomen ervaart, probeer dan lichte, gemakkelijk te verteren voeding te eten, zoals crackers, rijst, appelmoes en bananen. Vermijd vette of pittige gerechten, omdat deze je maag verder kunnen irriteren. Eet kleine, frequente maaltijden om je spijsvertering te ondersteunen.
Gebruik koortsverlagende middelen volgens het advies van je arts
Koorts is een veelvoorkomend symptoom bij enterovirusinfecties. Als de koorts hoog is, kan je arts je adviseren om koortsverlagende middelen, zoals paracetamol, te gebruiken om je comfortabeler te voelen. Vermijd echter het gebruik van ontstekingsremmers zoals ibuprofen zonder eerst je arts te raadplegen, omdat deze in sommige gevallen de symptomen kunnen verergeren.
Mensen met een verzwakt immuunsysteem, ouderen, en jonge kinderen kunnen een groter risico lopen op complicaties van enterovirusinfecties. Als je tot een risicogroep behoort, overleg dan met je arts over aanvullende voorzorgsmaatregelen en houd je symptomen nauwlettend in de gaten. In geval van ernstige symptomen, zoals ademhalingsproblemen of spierzwakte, zoek dan onmiddellijk medische hulp.
Ondersteun je immuunsysteem met een gezond levenspatroon
Een gezond dieet, voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging dragen bij aan een sterk immuunsysteem, dat beter in staat is om infecties te bestrijden. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon dat rijk is aan vitamines, mineralen en antioxidanten, en probeer stress te verminderen door ontspanningsoefeningen zoals yoga of meditatie.
Volg de aanbevelingen van je arts voor verdere behandeling
In de meeste gevallen zal je arts de infectie behandelen met ondersteunende zorg, zoals bedrust en hydratatie. In zeldzamere gevallen, wanneer complicaties optreden, kan antivirale medicatie of ziekenhuisopname nodig zijn. Zorg ervoor dat je de voorgeschreven behandelingen strikt volgt en je arts raadpleegt voor verdere opvolging, vooral als je symptomen aanhouden of verergeren.
Door een goede hygiëne, zelfzorg en medische behandeling kun je de symptomen van een enterovirusinfectie beheersen en de kans op complicaties minimaliseren. Blijf alert op veranderingen in je gezondheid en zoek tijdig medische hulp indien nodig.
Misvattingen rond enterovirussen
Enterovirussen kunnen alleen tijdens de zomermaanden voorkomen
Veel mensen denken dat enterovirussen alleen in de zomermaanden actief zijn, omdat ze vaak in de warme maanden toenemen. Echter, enterovirussen kunnen het hele jaar door circuleren, hoewel ze vaker worden aangetroffen in de warme seizoenen. Dit komt doordat warme temperaturen de verspreiding bevorderen, maar het betekent niet dat ze in de wintermaanden verdwijnen. De virussen kunnen zich op elk moment verspreiden en leiden tot infecties zoals
pijn, keelpijn en verkoudheid.
Enterovirussen veroorzaken altijd ernstige ziekten
Een andere misvatting is dat enterovirussen altijd ernstige ziektes veroorzaken. Hoewel sommige gevallen van enterovirusinfecties kunnen leiden tot ernstige aandoeningen, zoals meningitis of hartproblemen, hebben de meeste infecties milde symptomen. Veel mensen met een enterovirusinfectie ervaren slechts een lichte verkoudheid, koorts of keelpijn, zonder blijvende schade of complicaties. Ernstige gevallen komen minder vaak voor en kunnen meestal met medische zorg goed worden behandeld.
Enterovirussen kunnen niet worden overgedragen via besmette oppervlakken
Er wordt vaak aangenomen dat enterovirussen alleen via de lucht worden verspreid door hoesten of niezen. In werkelijkheid kunnen enterovirussen ook worden overgedragen via besmette oppervlakken, zoals deurklinken, telefoons en toetsenborden. Het virus kan enkele uren op deze oppervlakken overleven, dus regelmatig handen wassen en oppervlakken schoonmaken kan helpen om de verspreiding te voorkomen. Het vermijden van contact met besmette oppervlakken is een belangrijk onderdeel van het voorkomen van infectie.
Antibiotica kunnen effectief zijn tegen enterovirusinfecties
Sommige mensen denken dat antibiotica kunnen helpen bij het bestrijden van enterovirusinfecties, maar dit is niet het geval. Enterovirussen zijn virussen, geen bacteriën, en reageren daarom niet op antibiotica. De meeste enterovirusinfecties lossen vanzelf op zonder de noodzaak van medicatie. Bij ernstige gevallen kan de arts ondersteunende zorg aanbieden, zoals pijnbestrijding en hydratatie, maar antibiotica zijn niet effectief tegen deze virale infecties.
Enterovirussen kunnen alleen bij kinderen infecties veroorzaken
Er is een wijdverspreide misvatting dat enterovirussen alleen kinderen treffen. Hoewel kinderen inderdaad vaker geïnfecteerd raken, kunnen enterovirussen ook volwassenen treffen. Bij volwassenen kunnen de symptomen milder zijn, maar ze kunnen nog steeds last hebben van koorts, spierpijn of
hoofdpijn. Volwassenen met een verzwakt immuunsysteem kunnen zelfs ernstigere complicaties ervaren, zoals longontsteking of hartproblemen.
Enterovirusinfecties zijn altijd gemakkelijk te diagnosticeren
Hoewel sommige symptomen van een enterovirusinfectie duidelijk kunnen zijn, zoals een verkoudheid of keelpijn, is het niet altijd eenvoudig om de infectie te diagnosticeren. Er zijn veel virussen die vergelijkbare symptomen veroorzaken, en in sommige gevallen kan de arts aanvullende tests, zoals bloed- of
bloedonderzoeken, nodig hebben om te bevestigen dat het om een enterovirus gaat. In de meeste gevallen zal de diagnose gebaseerd zijn op de symptomen en het klinische beeld van de patiënt.
Een enterovirusinfectie betekent altijd dat je langdurige gezondheidsproblemen zult hebben
Een veelvoorkomende misvatting is dat mensen die een enterovirusinfectie hebben gehad, vaak langdurige gezondheidsproblemen zullen ondervinden. Hoewel sommige mensen na een ernstige infectie langdurige effecten kunnen ervaren, zoals hart- of
longproblemen, herstellen de meeste mensen volledig. Enterovirussen veroorzaken in de meeste gevallen slechts tijdelijke symptomen, en na herstel zullen de meeste mensen geen blijvende gezondheidsproblemen ondervinden.
Enterovirusinfecties kunnen niet worden voorkomen
Het idee dat enterovirusinfecties onvermijdelijk zijn, is niet helemaal waar. Er zijn verschillende manieren om het risico op infectie te verminderen. Het regelmatig wassen van je handen, het vermijden van contact met geïnfecteerde personen en het schoonmaken van vaak aangeraakte oppervlakken kunnen de verspreiding van enterovirussen helpen voorkomen. In sommige gevallen kan vaccinatie ook helpen om specifieke soorten enterovirussen te voorkomen.
Lees verder