Enterovirus D68: Virale infectie met griepachtige symptomen

Jaarlijks krijgen enkele tientallen patiënten in Nederland te maken met een infectie met het virus Enterovirus D68 (EV-D68). Deze virale infectie veroorzaakt meestal in de zomer of herfst milde griepachtige symptomen, maar soms komen ook ernstige tekenen tot stand. Niezen, spierpijn, ademhalingsproblemen en verlamming zijn enkele tekenen van de ziekte. Vooral baby’s, kinderen, tieners en patiënten met astma zijn aangetast door een infectie met EV-D68. Een ondersteunende behandeling die thuis plaatsvindt, volstaat in de meeste gevallen, maar soms is een ziekenhuisopname vereist. Enkele maatregelen helpen bij de voorkoming van de (verspreiding van de) infectie. EV-D68 werd tot slot voor het eerst ontdekt in 1962 in Californië.

• Epidemiologie van enterovirus D68
• Oorzaken van infectie met enterovirus D68
• Risicofactoren van infectie met EV-D68
• Symptomen
• Mild
• Ernstig
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van enterovirus D68
• Prognose van virale infectie
• Complicaties: acute flaccid myelitis met verlamming
• Preventie van verspreiding van virus

Epidemiologie van enterovirus D68

EV-D68-infecties komen voor in uitbraken, voornamelijk in de zomer en herfst. Het virus komt wereldwijd voor, maar grote uitbraken zijn zeldzaam. In Nederland wordt EV-D68 bij tientallen patiënten per jaar gedetecteerd, voornamelijk bij kinderen. Sinds de ontdekking van het virus in 1962 zijn er af en toe uitbraken geweest, met een opvallende toename van ernstige gevallen sinds 2014, vooral in Noord-Amerika en Europa.

Oorzaken van infectie met enterovirus D68

Het enterovirus D68 is een poliachtig verkoudheidsvirus (non-poliovirus) dat een lid is van de familie Picornaviridae. Het is een klein, niet-omhuld enterovirus dat zich in de luchtwegen vermenigvuldigt. De verspreiding van het enterovirus D68 vindt plaats via contact met speeksel, neusvloeistoffen en slijm. Het virus verspreidt zich wanneer een patiënt niest of hoest. Ook krijgt een patiënt te maken met het virus wanneer hij iets aanraakt dat een zieke patiënt heeft aangeraakt en vervolgens de ogen, mond of neus aanraakt. Tot slot is nauw contact een oorzaak van het krijgen van een EV-D68. Dit houdt in dat een persoon een zieke patiënt zoent, knuffelt of hiermee de handen schudt.

Risicofactoren van infectie met EV-D68

Een virale infectie door EV-D68 treft het vaakst baby's, kinderen en tieners. De meeste volwassenen zijn namelijk al immuun voor het virus door blootstelling in het verleden. Volwassenen krijgen lichte of helemaal geen symptomen. Kinderen hebben meer kans op ernstige symptomen. Kinderen met astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen) lopen een hoger risico op een ernstige ziekte. Ze moeten vaak naar het ziekenhuis wanneer ze kampen met een infectie met EV-D68.

Symptomen

Na een incubatieperiode van één à twee weken ontwikkelen zich symptomen. Het virus treft voornamelijk de luchtwegen. De griepachtige symptomen van een infectie met het EV-D68 zijn mild tot ernstig. In de meeste gevallen kampen patiënten met een milde virale infectie.

Mild

Milde, griepachtige symptomen bestaan uit onder meer een algemeen ziek gevoel (malaise), een loopneus, hoesten, keelpijn, koorts, lichaamspijn, niezen en spierpijn. Net zoals alle enterovirussen veroorzaakt een infectie met EV-D68 mogelijk ook een variabele huiduitslag, buikpijn en diarree.

Ernstig

Ernstige symptomen zijn onder meer wheezing (piepend geluid bij het uitademen), moeilijk ademhalen, kortademigheid, ademhalingsfalen (ernstige ziekte met langzame ademhaling), een verminderde alertheid, een verminderde urineproductie (oligurie), uitdroging, hoofdpijn, een stijve nek, pijn in de rug (rugpijn) en spierverlamming.

Alarmsymptomen

Belangrijke alarmsymptomen die wijzen op een ernstige EV-D68-infectie zijn onder meer toenemende ademhalingsproblemen, hoge koorts, bewustzijnsverlies, ernstige hoofdpijn of nekstijfheid, en spierzwakte of verlamming. Bij het optreden van deze symptomen is het van cruciaal belang om onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van een infectie met het enterovirus D68 is enkel vast te stellen door een analyse van vloeistofmonsters uit de keel of neus wat de arts laat analyseren in een speciaal laboratorium. Normaal gesproken laat de arts geen laboratoriumtesten uitvoeren tenzij de patiënt kampt met ernstige tekenen met onbekende oorzaak.

Behandeling van enterovirus D68

Er is geen specifieke behandeling voor een infectie met EV-D68 anno september 2024. In de meeste gevallen verdwijnt de ziekte vanzelf. De patiënt mag vrij verkrijgbare geneesmiddelen nemen voor het behandelen van de pijn en koorts. Kinderen jonger dan achttien jaar mogen echter geen aspirine nemen omdat dit het risico verhoogt op het Reye-syndroom (een zwelling van de hersenen en een gezwollen lever bij kinderen). Patiënten met ernstige ademhalingsproblemen krijgen een ziekenhuisopname waar ze een ondersteunende behandeling krijgen om de symptomen te verlichten. Deze ondersteunende behandeling bestaat uit aanvullende zuurstof, bronchodilatoren (luchtwegverwijders), systemische corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken) en eventueel ook kunstmatige beademing. Het gebruik van corticosteroïden voor de behandeling van de virale infectie is anno september 2024 wel omstreden.

Prognose van virale infectie

Anno september 2024 is er geen specifieke behandeling bekend voor de verlammingsverschijnselen. De vooruitzichten zijn variabel, waarbij sommige patiënten blijvende (gedeeltelijke) verlamming ervaren, terwijl andere patiënten wel volledig herstellen van de virale infectie.

Complicaties: acute flaccid myelitis met verlamming

EV-D68 verspreidt zich lokaal en komt mogelijk in de bloedbaan terecht om daar toegang te krijgen tot organen zoals hersenvliezen en andere delen van het centrale zenuwstelsel. In ernstige gevallen leidt een infectie met het enterovirus D68 bijgevolg tot een verlamming in het bovenlichaam, waarschijnlijk als gevolg van schade aan het ruggenmerg. Dit leidt tot ademhalingsproblemen, spierzwakte in de schouder of arm.

Wanneer de verlamming te wijten is aan schade in het ruggenmerg, is sprake van 'acute flaccid myelitis’. Deze acute spierverlamming treedt vaak al op na circa vier dagen nadat de symptomen gestart zijn. Fatale luchtweginfecties als gevolg van EV-D68 zijn gemeld bij zowel kinderen als volwassenen, vooral bij patiënten met een bijkomende ziekte zoals astma, of bij patiënten met een zwak immuunsysteem.

De behandeling van acute flaccid myelitis bestaat vaak uit plasmaferese (verwijdering en vervanging van plasma in het bloed) en hooggedoseerde corticosteroïden, gericht op het verminderen van immuunresponsen en ontstekingen, of humaan intraveneus immunoglobuline (hIVG) met potentiële immunomodulerende of antivirale effecten.

Preventie van verspreiding van virus

Anno september 2024 is er geen specifieke antiviraal medicijn of vaccin beschikbaar voor het behandelen of voorkomen van EV-D68-infecties. De patiënt kan echter wel stappen ondernemen om de verspreiding van het virus te voorkomen. Iedereen moet de handen vaak met zeep wassen (goede handhygiëne). Verder is het onverstandig om ongewassen handen rond de ogen, de mond of de neus te plaatsen. Het delen van bekers of eetgerei met een zieke patiënt is uit den boze. Ook is het nauw contact met patiënten niet aangewezen. Bij het hoesten of niezen is het verstandig om de mond te bedekken met de mouw of een tissue. Aangeraakte oppervlakten zoals speelgoed of deurknoppen moeten steeds gereinigd worden. Tot slot is het essentieel om thuis te blijven bij ziekte en zieke kinderen ook thuis te houden.

Lees verder

• Enterovirussen: Virale infecties met griepachtige symptomen
• Acute flaccid myelitis: Verlamming en zwakte bij kinderen