Aspirine: Toepassingen, contra-indicaties en bijwerkingen

Aspirine (acetylsalicylzuur) is een vrij verkrijgbaar pijnstillend en koortsverlagend middel dat in hoge doses ook een ontsteking kan remmen. Deze milde pijnstiller - die ook als bloedverdunner fungeert - biedt in bepaalde omstandigheden een bescherming voor het hart. Ondanks het feit dat ook nog andere voordelen gekoppeld zijn aan het nemen van dit niet-steroïdale anti-inflammatoir geneesmiddel (NSAID), komen ook bijwerkingen tot stand en verhoogt aspirine in een aantal gevallen zelfs het risico op bepaalde complicaties. Het is daarom aanbevolen om niet zelf medicatie zoals aspirine te nemen om bijvoorbeeld een beroerte of hartaanval te willen voorkomen en steeds advies in te winnen bij een arts. De milde pijnstiller is tot slot vaak betrokken bij een overdosis, vooral bij kinderen.

• Toepassingen van aspirine
• Dikkedarmkanker
• Hart
• Andere toepassingen
• Contra-indicaties van gebruik van pijnstiller
• Allergieën en astma
• Bloedingsproblemen
• Infecties
• Glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie
• Kinderen
• Maag- en darmproblemen
• Andere contra-indicaties
• Toediening van ontstekingsremmer
• Bijwerkingen van geneesmiddel
• Bloeding
• Maag en darmen
• Overgevoeligheid
• Reye-syndroom
• Hersenbloeding
• Interactie (wisselwerking) met andere medicijnen
• Overdosis van aspirine

Toepassingen van aspirine

Dikkedarmkanker

Aspirine verlaagt het risico op het ontwikkelen van dikkedarmkanker. De meeste mensen in de leeftijd van 50 tot 59 jaar die dagelijks een lage dosis aspirine nemen, krijgen minder snel te maken met deze vorm van kanker. Net als bij hartaandoeningen lijkt aspirine dit voordeel te produceren door ontstekingen te verlagen, die kunnen bijdragen aan tumorvorming in de dikke darm. Mogelijk verlaagt het gebruik van aspirine ook het risico op het ontwikkelen van andere kankers zoals longkanker, slokdarmkanker, leverkanker en eierstokkanker, maar anno oktober 2020 is hiernaar verder wetenschappelijk onderzoek nodig.

Hart

Aspirine heeft het vermogen om het hart te beschermen. Patiënten die een bloedstolsel, een hartaanval of een beroerte hebben gehad en dagelijks een lage dosis aspirine (ook bekend als baby-aspirine, die bij 81 mg ongeveer een kwart van de dosis aspirine met een normale sterkte is) nemen, hebben een aanzienlijk lager risico op een nieuwe hart- en vaataandoening. Ook patiënten die risicofactoren hebben op het krijgen van een hartaanval, zijn gebaat met het nemen van een dagelijkse lage dosis aspirine. Dit betreft patiënten:

• die roken
• met een hoge bloeddruk
• met een hoog cholesterolgehalte
• met een sterke familiale geschiedenis van hartaandoeningen
• met obesitas (zwaarlijvigheid)

Het dagelijks preventief nemen van een lage dosis aspirine biedt echter geen hartgerelateerde voordelen voor zeventigplussers die nog geen hartaanval of beroerte gehad hebben. Na zeventigjarige leeftijd krijgen zeventigplussers namelijk sneller te maken met bloedingen door het preventief nemen van aspirine voor het voorkomen van hartproblemen.

Andere toepassingen

Het gebruik van aspirine is ook nuttig bij volgende aandoeningen of klachten:

• artritis (gewrichtsontsteking met zwelling, pijn en stijfheid)
• artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen)
• een milde infectie zoals een verkoudheid of de griep
• koorts
• pericarditis (ontsteking van het hartzakje)
• pijn: hoofdpijn (bijvoorbeeld als gevolg van migraine), spierpijn, gewrichtspijn, menstruatiepijn, keelpijn, een verrekking of verstuiking, …
• reumatische koorts (complicatie van streptokokkeninfectie, een bacteriële infectie veroorzaakt door streptokokkenbacteriën)
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• revascularisatieprocedures (procedures met als doel om de bloedvoorziening te verbeteren) (preventief)
• spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking)
• systemische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)

Contra-indicaties van gebruik van pijnstiller

Allergieën en astma

Patiënten die allergisch zijn voor ibuprofen of andere NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) mogen aspirine niet nemen omdat er kruisreactiviteit is. Patiënten die in het verleden reeds allergisch gereageerd hebben op aspirine, mogen het middel evenmin nemen. Patiënten met astma moeten eveneens voorzichtig zijn.

Bloedingsproblemen

Patiënten met aangeboren bloedingsproblemen zoals hemofilie (bloedingsziekte door ontbreken van stollingsfactoren) moeten alle salicylaten zoals aspirine vermijden. Patiënten met een tekort aan bloedplaatjes (trombocytopenie) en een trage bloedstolling nemen ook altijd eerst advies op met de arts alvorens dit medicijn te gebruiken.

Infecties

Ook patiënten met dengue (virale infectie met koorts en een huiduitslag) of gele koorts (griepachtige symptomen en geelzucht) moeten het gebruik van aspirine vermijden.

Glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie

Patiënten met glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie lopen een risico op acute intravasculaire hemolytische anemie wanneer ze aspirine gebruiken.

Kinderen

Kinderen die lijden aan een virale infectie zoals de griep mogen geen aspirine gebruiken want anders verhoogt dit de kans op het ontstaan van het Reye-syndroom (zwelling van de hersenen en zwelling van de lever).

Maag- en darmproblemen

Aspirine verhoogt het risico op maag- en darmbloedingen bij patiënten die al lijden aan darmzweren, maagzweren of gastritis (maagontsteking). Het risico op bloedingen is nog steeds aanwezig, zelfs zonder deze aandoeningen als er gelijktijdig alcohol wordt gebruikt of als de patiënt warfarine (medicijn voor het voorkomen van bloedstolsels) gebruikt. Het gebruik van aspirine door patiënten met een darmobstructie (verstopping van de darmen met buikpijn en braken) en een darmperforatie (gat in darmen) is evenmin aanbevolen.

Andere contra-indicaties

Ook patiënten met volgende symptomen of aandoeningen dienen steeds een arts te raadplegen alvorens aspirine te nemen omdat ze dit medicijn mogelijk niet mogen nemen:

• een hersenbloeding of hersenschade
• een oncontroleerbare hoge bloeddruk
• een tandheelkundige of chirurgische behandeling
• het gebruik van antistollingsmedicijnen (bloedverdunners)
• het regelmatig drinken van alcohol
• het nuttigen van een zoutarm dieet
• leverfunctiestoornissen.
• nierfunctiestoornissen.
• uitdroging (vooral bij kinderen)

Toediening van ontstekingsremmer

Aspirine komt via de mond (oraal), via de endeldarm (rectaal) en via een ader (intraveneus) in het lichaam.

Het is verkrijgbaar in verschillende doses:

• Tablet: 325 mg, 500 mg
• Tablet met vertraagde afgifte: 81 mg, 325 mg, 500 mg, 650 mg
• Kauwtablet: 81 mg (baby-aspirine)
• Zetpil: 60 mg, 120 mg, 200 mg, 300 mg, 600 mg
• Intraveneus: 250 mg, 500 mg

Bijwerkingen van geneesmiddel

Bloeding

Het langdurig gebruik van lage doses aspirine leidt volgens sommige wetenschappelijke studies juist sneller tot complicaties, zoals een verhoogde bloeding en blauwe plekken.

Maag en darmen

Maag- en darmklachten zoals misselijkheid, indigestie (maagklachten na het eten of drinken), braken, gastritis (ontsteking van het maagslijmvlies) en maag- darmbloedingen zijn de vaakst voorkomende bijwerkingen van aspirine.

Overgevoeligheid

Circa 1 tot 2% van de bevolking is overgevoelig voor NSAID’s zoals aspirine. Mogelijke milde tot ernstige symptomen zijn een huiduitslag, netelroos, angio-oedeem (zwelling van diepere huidlagen) en anafylaxie (ernstige allergische reactie). Patiënten met astma (chronische ontsteking van luchtwegen in de longen) of chronische rhinosinusitis, krijgen vaker te maken met deze allergische symptomen en daarom zouden ze steeds een arts moeten raadplegen wanneer ze dit medicijn wensen te gebruiken. Als dit gepaard gaat met neuspoliepen en een luchtwegontsteking met eosinofielen, is sprake van de aspirine-triade genoemd.

Reye-syndroom

Het syndroom van Reye is een zeldzame maar ernstige aandoening die mogelijk leidt tot de dood. Het is een vorm van encefalopathie (ziekte, stoornis of schade aan de hersenen) die het gevolg is van vetveranderingen in een verder gezonde lever. Het Reye-syndroom ontstaat door een virale infectie van de bovenste luchtwegen bij kinderen en een gelijktijdige toediening van aspirine voor de behandeling van koorts. De incidentie is dramatisch afgenomen door een beter bewustzijn en het gebruik van paracetamol (in plaats van aspirine) voor het verlichten van koorts bij kinderen.

Hersenbloeding

Aspirine verhoogt het risico op hersenbloedingen.

Interactie (wisselwerking) met andere medicijnen

Het is belangrijk dat een arts of apotheker steeds op de hoogte is van het huidige medicatiegebruik, omdat het gebruik van aspirine mogelijk de werking van dit geneesmiddel verzwakt of juist versterkt. Dit is vooral het geval bij onder andere:

• antistollingsmiddelen: Door het gebruik van aspirine, versterkt de werking van een antistollingsmiddel waardoor mogelijk maagbloedingen tot stand komen.
• bètablokkers: Hartproblemen verergeren soms door aspirine te combineren met bètablokkers.
• medicijnen voor de behandeling van een hoge bloeddruk: Een verhoogde bloeddruk is een mogelijk resultaat van het nemen van aspirine in combinatie met een medicijn voor het verlagen van de bloeddruk.
• methotrexaat: Dit medicijn zet de arts in bij de behandeling van kanker en sommige auto-immuunziekten. Aspirine maakt het voor het lichaam moeilijker om methotrexaat te elimineren, wat resulteert in hoge en potentieel gevaarlijke niveaus van methotrexaat in het lichaam.
• ontstekingsremmers: Bijwerkingen van aspirine ontstaan sneller wanneer een patiënt dit medicijn inneemt in combinatie met een ontstekingsremmer.
• selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI) antidepressiva: In combinatie met aspirine verhogen deze geneesmiddelen het risico op bloedingen.

Overdosis van aspirine

De therapeutische geneesmiddelniveaus voor aspirine zijn 150 tot 300 mcg / ml (salicylaat). Giftige niveaus zijn groter dan 300 mcg / ml. Patiënten met aspirinetoxiciteit ervaren talloze symptomen. Milde toxiciteit uit zich in orde andere tinnitus aurium (oorsuizen), duizeligheid, lethargie, misselijkheid en braken. Ernstigere toxiciteit gaat gepaard met hyperthermie (abnormaal hoge lichaamstemperatuur), een versnelde ademhaling die leidt tot respiratoire alkalose (te lage zuurgraad van het bloed), hoge anion gap metabole acidose, hypokaliëmie (verlaagde kaliumwaarden n het bloed), hypoglykemie (verlaagde bloedsuikerspiegel), epileptische aanvallen, een coma en een hersenzwelling. De dood treedt meestal op als gevolg van een zwelling van het hart en de longen secundair aan een longoedeem (vocht in de longen door linkerhartfalen). Geactiveerde kool (tegengif) en/of darmirrigatie is aanbevolen bij zowel een acute als chronische inname van te veel aspirine. De arts moet tevens soms de luchtwegen beschermen. De behandeling van een aspirine-overdosis gebeurt voorts individueel op basis van de symptomen.

Lees verder

• Paracetamol: Medicijn voor behandeling van koorts en pijn
• Reye-syndroom: Zwelling hersenen en lever bij kinderen
• Pijnstillende medicatie: Soorten & bijwerkingen pijnstillers
• NSAID's: Pijn en ontsteking verlichten en koorts verlagen
• Medicatie: Overgevoelige (allergische) reactie op medicijnen