Pus of etter in de mond: oorzaken, behandeling en preventie

Pus of etter in de mond duidt vaak op een bacteriële infectie van het mondslijmvlies. Mondslijmvliesontsteking of stomatitis manifesteert zich meestal als pus of een abces. De behandeling kan soms moeilijk zijn. Bij een ontsteking in de mond kan je mondslijmvlies ook geïrriteerd of geïnfecteerd geraakt door een virus of schimmel. Het is belangrijk om je huisarts te raadplegen als je merkt dat je pus of etter in je mond hebt. Je huisarts kan uitzoeken wat er aan de hand is en hoe het behandeld moet worden.

• Pus of etter in de mond
• Oorzaken van pusvorming in de mond
• Plekjes van Fordyce
• Verstopte speekselklier
• Abces
• Aften
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Complicaties
• Behandeling van pus in de mond
• Prognose
• Preventie

Pus of etter in de mond

De vorming van pus of etter wordt veroorzaakt door leukocyten (witte bloedcellen), bacteriën en soms resten van necrotisch weefsel (dode fagocyten) in een ontstoken deel van het lichaam. In de meeste gevallen vormt de pus, die meestal witgeel tot geel van kleur is, zich in de context van bacteriële infecties op de huid of op de haarwortels. Het voorkomen van pus in de mond is echter ook mogelijk. Pusvorming in de mond wordt als bijzonder onaangenaam beschouwd en kan de kwaliteit van leven van de getroffen personen aanzienlijk beïnvloeden. Pus geeft een vieze smaak in de mond.

Oorzaken van pusvorming in de mond

Plekjes van Fordyce

Plekjes van Fordyce kunnen aanwezig zijn in het mondgebied. Dit zijn onschadelijke talgklieren. Ze worden 'vrije talgklieren' genoemd omdat er geen verband is tussen deze plekjes en het haar. Fordyce-klieren zijn niet alleen in de mond aanwezig, maar op in de lippen, de vrouwelijke vulva en de mannelijke penis en scrotum. Als er een blokkade is van deze speciale talgklieren in de orale regio, leidt dit tot ontsteking en vervolgens tot de ontwikkeling van pus. Als gevolg hiervan vormen zich kleine etterende gele stipjes op het mondslijmvlies of de tong.

Verstopte speekselklier

Een andere mogelijke oorzaak van pus in de mond is verstopping van de speekselklier, wat kan leiden tot een speekselklierontsteking. In dit geval wordt een van de speekselklieren geblokkeerd door een speekselsteen, waarbij zich een witachtige tot roodachtige prop vormt op het uitscheidingskanaal van de klier. Dit lijkt op een puistje en zorgt voor een pijnlijk drukgevoel in de mond.

Abces

De vorming van een abces kan ook verantwoordelijk zijn voor pus in de mond. De pus komt meestal voort uit een bacteriële infectie. Er kan sprake zijn van een tandabces, een kaakabces of een tongabces.

Aften

Aften zijn grijswitte, vaak pijnlijke plekjes in de mond. Ze komen vaak voor op het mondslijmvlies of op de tong. Ze zijn te herkennen als grijswitte tot gelige plekjes omgeven door een rode ontstoken zone. Een open afte kan pus en bloed lekken. Er wordt aangenomen dat een immuunreactie van het lichaam verantwoordelijk is voor het optreden ervan.

Huisarts raadplegen

Pus in de mond is meestal te wijten aan een bacteriële infectie. Dit vormt een soort abces in de mond, dat open kan gaan waarna het pus lekt. In veel gevallen treedt een etterende afscheiding op, waardoor het veel moeilijker wordt om te eten. Normaal gesproken zou zo'n abces uit zichzelf binnen 2 tot 4 dagen moeten genezen. Het is echter gevaarlijk als de purulente afscheiding niet goed kan wegstromen. In een dergelijk geval neemt de interne druk toe. In het ergste geval komt de pus in de bloedbaan, zodat bloedvergiftiging kan optreden. Symptomen van dergelijke toxemie zijn rode strepen en vlekken op de opperhuid. Als dit het geval is, moet onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Als er koorts optreedt bij een dergelijk abces, moet ook een arts worden geraadpleegd. Koorts kan ook een teken zijn van een ernstige complicatie die door een arts moet worden onderzocht.

Onderzoek en diagnose

Pus in de mond wordt meestal gedetecteerd door de getroffen persoon. Bij baby's of peuters merken de ouders vaak het pijnlijke plekje op. Af en toe vindt de tandarts tijdens een onderzoek per ongeluk afwijkingen of aften. Bovendien is het onvermijdelijk om naar de tandarts te gaan als de pusvorming in de mond wordt veroorzaakt door een abces. De tandarts voert vervolgens een gedetailleerd onderzoek uit om de omvang en oorzaken van het abces te bepalen.

Als het pus komt door een (open) afte, dan is er meestal een positief verloop. De plekjes kunnen echter terugkeren. Meestal zijn aften familiaal. Als een kaakabces verantwoordelijk is voor de pus in de mond, lijdt de patiënt zonder behandeling vaak aan ernstige moeilijkheden bij het eten en drinken. Bovendien bestaat het risico dat de pus verder in de bloedbaan doordringt en een gevaarlijke bloedvergiftiging (sepsis) wordt geactiveerd.

Complicaties

De complicaties van pus in de mond bestaan uit veranderde smaakbeleving. Je kunt niet langer genieten van eten en voedsel zoals je dat eerder deed. Dit leidt vaak tot een vermindering van de voedselinname. Er moet voor worden gezorgd dat er geen voedingstekort optreedt. Dit leidt tot tekorten en functionele beperkingen van afzonderlijke organen. In ernstige gevallen is er sprake van ondervoeding of uitdroging. Beide zijn levensbedreigende omstandigheden.

Pusvorming in de mond wordt vaak geassocieerd met blaarvorming. De blaren kunnen pijn veroorzaken en een onaangenaam gevoel van druk veroorzaken. Als de pus zich ophoopt in de interdentale ruimtes (de ruimtes tussen je tanden en kiezen), kan het kauwen worden aangetast. Tandwortelontsteking kan optreden en kan als zeer pijnlijk worden ervaren. Bovendien zijn koorts en hoofdpijn mogelijk. Tandheelkundige ziekten zoals tandbederf, tandvleesontsteking of parodontitis liggen op de loer.

Als een bacteriële oorzaak van pusvorming onbehandeld blijft, kan dit uiteindelijk leiden tot tandverlies of onherstelbare tandbeschadiging. De pus in de mond kan zwelling veroorzaken en dus een verandering in de spraak veroorzaken.

Behandeling van pus in de mond

De behandeling van pus in de mond is afhankelijk van de oorzaak. In het geval van aften is in de regel geen speciale therapie vereist, omdat ze vanzelf genezen. Om de pijn te bestrijden, kunnen pijnstillende plaatselijke verdovingsmiddelen zoals benzydamine of lidocaïne worden toegediend in de vorm van sprays, zalven, gels of gorgeldranken. Bewezen huismiddeltjes zoals kamillethee, saliethee, (verdunde) tea tree olie of citroenmelisse-extract zijn ook nuttig. Voedsel dat citroenen of azijn bevat, moet echter worden vermeden omdat het de huidletsels aantast. In de regel zijn de aften na 3 tot 5 dagen verdwenen.

Bij een tand- of tandvleesabces zal een tandarts zowel het gebied rondom het abces als het abces goed schoonmaken om vastzittend pus te verwijderen en de infectie behandelen. De tandarts zal een klein gaatje maken in de tand als er in de tand ene ontsteking is ontstaan, waardoor het tandabces kan draineren. Na deze behandeling zal mogelijk een wortelkanaalbehandeling en een vulling of een kroon geïndiceerd zijn.

Prognose

Pus in de mond wordt veroorzaakt door ontsteking, zodat bacteriën en virussen verantwoordelijk zijn voor de vorming van pus. Een nauwkeurig verloop voorspellen is erg moeilijk, omdat pusvorming in de mond afhankelijk is van de ernst van de ziekte. Als de getroffen persoon voor een medische behandeling kiest, wordt een snel herstel verwacht. Een strikte mondhygiëne is natuurlijk erg belangrijk, anders kan de ontsteking in de mond of Stomatitis verergeren. Als je om wat voor reden dan ook volledig afziet van een medische behandeling, dan kan je in het verdere verloop op verschillende klachten en mogelijke zelfs complicaties rekenen De vorming van pus neemt toe, zodat je in het dagelijks leven sterk wordt beperkt.

In bijzonder slechte gevallen kan het zelfs leiden tot de vorming van een abces. Een abces is een holte die is gevuld met pus. Als deze vloeistof in de bloedbaan terechtkomt, kan deze zich zelfs ontwikkelen tot een infectie. Pusvorming in de mond kan een zeer onaangenaam verloop hebben, zeker als je volledig afziet van medicatie of een medische behandeling. Als je echter adequate behandeling krijgt, dan zal na een paar dagen de klachten aanzienlijk verbeteren. De vorming van pus neemt zienderogen af en de ontsteking kan na twee tot drie dagen volledig zijn genezen.

Preventie

Om pus in de mond te voorkomen, is het mogelijk om eventueel aanwezig plekjes van Fordyce met een laser te verwijderen. Purulente ontsteking in de mond kan worden tegengegaan door consistente mondhygiëne toe te passen en twee keer per jaar je tandarts te bezoeken ter controle.

Lees verder

• Bloedsmaak in de mond: oorzaken van smaak van bloed in mond
• Witte plekjes in mond of keel: oorzaken van vlekjes in mond
• Pijn in de mond: oorzaken en behandeling van pijnlijke mond
• Slechte smaak in de mond: oorzaken vieze smaak in de mond
• Droge mond (en keel): symptomen, oorzaak en behandeling