Pijn in de mond: oorzaken en behandeling van pijnlijke mond

Pijn in de mond of een pijnlijke mond kan veroorzaakt worden door stomatitis, wat staat voor ontstoken mondslijmvlies (wang, tong, binnenkant lippen en tandvlees). Pijn in de mond door stomatitis kan acuut optreden of chronisch zijn en variëren in ernst. Ontsteking van de vermiljoenrand van de lippen heet cheilitis, ontsteking van de tong glossitis, tandvleesontsteking is gingivitis en ontsteking van de achterzijde van de mond faryngitis. De symptomen van stomatitis zijn pijn, irritatie en soms een stekend gevoel. Het kan zich presenteren als rode vlekken, mondzweren, blaren of blaasjes en zwelling.

• Pijn in de mond door stomatitis
• Locatie stomatitis
• Soorten stomatitis
• Afte
• Koortslip
• Mondirritaties
• Symptomen van stomatitis: aften en koortsblaasjes
• Oorzaken van stomatitis: aften en koortsblaasjes
• Aften
• Koortsblaasjes
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een pijnlijke mond
• Zweertjes in de mond
• Koortsblaasjes behandelen

Pijn in de mond door stomatitis

Stomatitis is een algemene term voor een ontstoken en pijnlijke mond, in het bijzonder het mondslijmvlies. Dit kan het vermogen van een persoon om te eten en te praten verstoren. Het kan je 's nachts ook uit je slaap houden. Stomatitis kan overal in de mond voorkomen, zoals de binnenzijde van de wangen, tandvlees, tong, lippen en gehemelte.

Locatie stomatitis

Stomatitis valt in te delen in diverse types, afhankelijk van het gebied dat getroffen is:

• cheilitis: ontsteking van de lippen en rond de mond
• faryngitis: ontsteking van de achterkant van de mond
• gingivitis: ontsteking van het tandvlees door de aanwezigheid van plaque op de tanden
• glossitis: ontsteking van de tong met rood en glad tongoppervlak

Soorten stomatitis

Er bestaan verschillende soorten stomatitis. Deze zijn onder meer:

Afte

Een afte of aft is een pijnlijk, grijswit zweertje in de mond. Dit pijnlijke zweertje is ongeveer 5 tot 10 mm in doorsnede en wordt meestal aangetroffen op de wangen, tong, of in de lip. Deze ontstekingen kunnen zich dus op elke plek in het mondslijmvlies voordoen. De precieze oorzaak is niet bekend. Mogelijk hangt het samen door slaaptekort, stress en spanning, kleine wondjes in de mond, hormonale veranderingen en overgevoeligheid voor bepaalde voedingsbestanddelen.

Koortslip

Een koortslip, ook wel koortsblaasjes genoemd, is een infectie van de huid, meestal op of rond de lippen. Het herpesvirus is de boosdoener. Een koortslip geeft klachten als tintelingen, jeuk, branderig gevoel en pijn. Op de koortslip vormt zich na één tot twee dagen een korstje. Na een week is de koortslip genezen.

Mondirritaties

Irritatie in de mond kan worden veroorzaakt door:

• Bijten in je wang, tong of lip;
• Een beugel of andere tandheelkundige apparatuur;
• Een scherpe gebroken tand;
• Het kauwen op tabak;
• Het branden van de mond aan warm voedsel of warme dranken;
• Door tandvleesontsteking (gingivitis) of een ander type mondinfectie;
• Door overgevoeligheid voor bepaalde dingen, zoals voedsel of medicijnen;
• Bepaalde auto-immuunziekten die de slijmvlies van de mond kan aantasten, zoals lupus, ziekte van Crohn of ziekte van Behçet;
• Bepaalde geneesmiddelen zoals chemotherapie, antibiotica, geneesmiddelen voor reumatoïde artritis of epilepsie;
• Bestraling in verband met kankerbehandeling.

Symptomen van stomatitis: aften en koortsblaasjes

Aften kunnen pijnlijk zijn en blijven meestal 5 tot 10 dagen aanwezig. Ze hebben de neiging om terug te komen. Aften gaan over het algemeen niet gepaard gaat met koorts. Een koortslip jeukt, brandt of doet pijn en is na een week veelal genezen.

Oorzaken van stomatitis: aften en koortsblaasjes

Aften

De oorzaak van aften is niet bekend, maar men vermoedt dat veel factoren aan het ontstaan ervan kunnen bijdragen, zoals bepaalde medicijnen, wondjes in de mond, slechte voeding, stress, bacteriën of virussen, gebrek aan slaap, plotseling gewichtsverlies, en bepaalde voedingsmiddelen zoals citrusvruchten, koffie, chocolade, kaas en noten. Aften worden ook geassocieerd met een tijdelijk verminderd immuunsysteem als gevolg van een verkoudheid of griep, hormonale veranderingen, of een vitamine B12-tekort of een foliumzuurtekort. Zelfs bijten aan de de binnenzijde van de wang of tong en kruidige levensmiddelen kunnen een afte veroorzaken. Aften kunnen het gevolg zijn van een genetische aanleg en optreden in het kader van een auto-immuunziekte. Aften zijn niet besmettelijk.

Koortsblaasjes

Een koortslip wordt veroorzaakt door een virus genaamd herpes simplex type 1. In tegenstelling tot aften, is een koortslip besmettelijk vanaf het moment dat het blaasje opengaat totdat deze is genezen. De initiële infectie doet zich vaak voor voordat je volwassen bent. en kan worden verward met een verkoudheid of griep. Zodra de persoon is geïnfecteerd met het virus, verdwijnt deze lastpak niet uit het lichaam. Het blijft zitten in de zenuwcellen van de huid en het kan worden gereactiveerd door omstandigheden als stress, koorts, trauma, hormonale veranderingen (zoals de menstruatie), en blootstelling aan zonlicht. Als een koortslip optreedt, komt deze vaak steeds op dezelfde locatie terug. Het virus kan via je handen of via seksueel contact ook op de geslachtsdelen terechtkomen.

Onderzoek en diagnose

De arts stelt vragen over je klachten en symptomen, hij neemt je medische voorgeschiedenis in ogenschouw en hij bekijkt je huidige of eerdere medicatiegebruik. Daarna doet hij lichamelijk onderzoek, waarbij hij de aangedane plekjes bekijkt. Zo nodig is vervolgonderzoek van belang, zoals:

• een allergietest: deze toont aan of er sprake is van allergie en zo ja, waar je allergisch voor bent;
• een bloedonderzoek;
• het verwijderen van een stukje weefsel of cellen (biopsie) voor microscopisch onderzoek;
• een uitstrijkje om de aanwezigheid van bacteriën of virussen te achterhalen;
• het wegschrapen van weefsel om de aanwezigheid van schimmels te achterhalen.

Behandeling van een pijnlijke mond

Behandeling voor veelvoorkomende vormen van stomatitis zijn de volgende:

Zweertjes in de mond

Zweertjes in de mond duren over het algemeen niet langer dan twee weken, zelfs zonder behandeling. Als een oorzaak kan worden gevonden, dan kan de arts mogelijk iets voorschrijven om het te behandelen. Bij een vitamine B12-tekort bijvoorbeeld, zal suppletie nodig zijn. Als de oorzaak niet kan worden achterhaald, dan zal de behandeling zich richten op het verlichten van de klachten. De volgende maatregelen kunnen helpen om de pijn en ontsteking van zweertjes in de mond te verlichten:

• Vermijd warme dranken en voedsel evenals kruidig eten, en het eten van citrusvruchten;
• Gebruik pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen;
• Gorgelen met koud water of zuigen op ijs helpt bij een branderig en pijnlijk gevoel;
• Drink meer water;
• Spoelen met zout water;
• Breng een speciale aanstipvloeistof voor aften op de zweertjes aan (te koop bij apotheek en drogist).

Koortsblaasjes behandelen

Een koortslip kun je proberen te voorkomen door uitlokkende factoren geen kans te geven. Zorg daarom voor voldoende weerstand. Dit doe je door gezond en gevarieerd te eten, een gezonde conditie, voldoende (nacht)rust, niet te roken en regelmatige lichaamsbeweging. Het is daarnaast belangrijk om je lippen te beschermen door ze vet te houden met bijvoorbeeld vaseline. In de zon kun je het beste je lippen beschermen met een lippenbalsem met UV-filter. er kunnen meerdere soorten medicijnen ingezet worden bij een koortslip, zoals zinksulfaat en zinkoxide (beide middelen moet je gebruiken tot de blaasjes zijn ingedroogd), en antivirusmedicijnen zoals aciclovir, valaciclovir en penciclovir.

Lees verder

• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Mondbranden: symptomen, oorzaak en behandeling BMS
• Zweertjes op tong, zweertjes in de mond: Gingivostomatitis
• Zweertje in de mond of zweertje op tong: aften, wat te doen?
• Pijn aan de tong: oorzaken en symptomen van pijnlijke tong