Zweertje in de mond of zweertje op tong: aften, wat te doen?

Last van een zweertje in de mond of op de tong? Sommige mensen hebben regelmatig last van een pijnlijk zweertje in de mond of pijnlijk zweertje op de tong. Het gaat hierbij om een afte. Deze zweertjes komen zowel voor bij kinderen als volwassenen. De oorzaak is niet helemaal duidelijk. Kleine aften richten geen blijvende schade aan en zijn in principe onschuldig. Grote aften zijn ernstiger, genezen langzamer en kunnen een litteken achterlaten. Wat kun je doen bij aften?

Zweertje in de mond

• Zweertje in de mond: wat zijn aften?
• Hoe ontstaan zweertjes in de mond?
• Wat zijn de symptomen van aften?
• Hoe lang duurt het voordat aften verdwijnen?
• Wat kun je doen tegen een zweertje in de mond of op de tong?
• Genezing afwachten
• Gember
• Vrij verkrijgbare geneesmiddelen
• Kunnen aften worden voorkomen?

Zweertje in de mond: wat zijn aften?

Aften zijn blaasjes of zweertjes van het mondslijmvlies. Aften zien eruit als grijswitte of dikke gele plekjes met een rode ontstoken rand en deze lastpakken hebben een doorsnede van drie tot vier millimeter. Aften verschijnen aan de binnenkant van de lippen, wangen en op of onder de tong. Vaak geven ze een stekende pijn tijdens het eten van gekruid of zuur voedsel. Er zijn mensen die een afte van te voren voelen aankomen. Grofweg één op de vijf volwassenen heeft wel eens last van aften.

Hoe ontstaan zweertjes in de mond?

De oorzaak voor het ontstaan van aften is onduidelijk. Meestal krijg je voor het eerst last van aften op de kinderleeftijd of tijdens de puberteit en steken ze daarna af en toe weer op de kop op. Dit gebeurt vaak in een periode waarin je weerstand is verminderd, bij een slechte mondhygiëne, bij overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen of aanhoudende stress of spanningen. Aften kunnen bij sommige mensen ook uitgelokt worden door beschadiging van het mondslijmvlies door (te ruig) tandenpoetsen en flossen, kauwgom kauwen, scherpe of harde stukjes in voedsel, een slecht passend gebit, injecties en tandheelkundige behandelingen. Voorts is het bekend dat chronische aandoeningen, zoals coeliakie (glutenintolerantie) en de ziekte van Crohn, die de algehele conditie aantasten, de mond gevoeliger kunnen maken voor infecties.

Wat zijn de symptomen van aften?

Een mondzweertje kan zich overal in de mond manifesteren: op het gehemelte, op de tong, op de wangen of aan de binnenkant van de lippen. Zweren in de mond kunnen wit of grijs van kleur zijn, met een rode rand. In ernstige gevallen kan een aft gepaard gaan met koorts, malaise en gezwollen lymfeklieren.

Hoe lang duurt het voordat aften verdwijnen?

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen kleine en grote aften. Des te groter het zweertje is, des te langer de genezing ervan duurt. In grofweg 90% van de gevallen gaat het om kleine aften, welke kleiner zijn dan 1 cm en matig pijnlijk zijn. Grote aften zien er hetzelfde uit als kleine aften, maar ze zijn groter dan één centimeter en dieper. Kleine aften genezen normaal gesproken binnen 1-2 weken zonder littekenvorming, terwijl grote aften langzaam genezen in een periode van 10-30 dagen, vaak met achterlating van een litteken. Grotere zweren kunnen ernstig ongemak veroorzaken met veel pijn, koorts, opgezette lymfklieren en algehele malaise. Kleine aften zijn vaak heel hardnekkig en komen steeds terug. In de loop der jaren kan dit wel minder worden.

Wat kun je doen tegen een zweertje in de mond of op de tong?

Ten eerste is het belangrijk om van aften af te blijven, want als je de blaasjes kapotmaakt zullen de klachten alleen maar verergeren. Poets voorzichtig, eet rustig en schrap —zolang je last van een afte hebt— sterk gekruid of zuur eten uit je dieet. Dit voorkomt uitbreiding van de aften.

Genezing afwachten

Je kunt het beste spontane genezing afwachten. Meestal ben je binnen 1-2 weken van een kleine afte verlost. Je huisarts kan eventueel medicijnen voorschrijven om de genezing te versnellen of de pijn te verminderen.

Gember

Gember bestrijdt bacteriën in de mond en helpt tegen ontstekingsziekten van het tandvlees, zoals gingivitis en parodontitis.[1] Twee keer per dag op een stukje rauwe gember kauwen (wat je bijvoorbeeld in thee laat weken), kan helpen bij tandvleesontsteking en zweertjes in de mond.

Vrij verkrijgbare geneesmiddelen

Er zijn ook vrij verkrijgbare geneesmiddelen die je kunt gebruiken bij een afte. Zo kun je gebruikmaken van een aanstipvloeistof met lidocaïne. Dep eerst het pijnlijke plekje droog met een schoon zakdoekje en breng daarna de vloeistof aan. Deze aanstipvloeistof werkt verdovend en werkt dus tegen de pijn. Pijnstillers zoals paracetamol kunnen ook de pijn verlichten. Sommige gels en mondspoelmiddelen zijn in enige mate effectief tegen aften. Ze doen de pijn verminderen en de genezing wordt bevorderd.

Kunnen aften worden voorkomen?

Hoewel er geen remedie is voor zweren in de mond en ze vaak opnieuw optreden, kun je toch de frequentie waarin ze kunnen optreden verminderen met een goede mondhygiëne en door de volgende maatregelen:

• Het vermijden van voedingsmiddelen die je mond irriteren, waaronder zuur en pikant voedsel;
• Het vermijden van irritatie en beschadiging van het mondslijmvlies van de mond door tanden poetsen, flossen, kauwgom kauwen, scherpe harde stukjes in voedsel, een slecht sluitend gebit, injecties en tandheelkundige behandelingen;
• Tandenpoetsen met een zachte borstel na de maaltijd en dagelijks flossen.

Noot:

1. Park M, Bae J, Lee DS. Antibacterial activity of [10]-gingerol and [12]-gingerol isolated from ginger rhizome against periodontal bacteria. Phytother Res. 2008 Nov;22(11):1446-9. doi: 10.1002/ptr.2473.

Lees verder

• Zweertjes op tong, zweertjes in de mond: Gingivostomatitis
• Blaasjes in de mond: oorzaken blaasjes of zweertjes in mond
• Bultjes op de tong: oorzaken van witte of rode tongbultjes
• Pijn aan de tong: oorzaken en symptomen van pijnlijke tong
• Aften op de tong: symptomen en behandeling van aften