Zweertjes op tong, zweertjes in de mond: Gingivostomatitis

Herpetische stomatitis of gingivostomatits is een besmettelijke ziekte die zich verspreidt door direct contact met het herpes-simplex-virus, bijvoorbeeld via huid- of slijmvliescontact en de aandoening komt het meest voor bij kinderen en jongvolwassen. Symptomen zijn onder meer pijnlijk slikken, hoofdpijn, koorts, zwelling van tandvlees en pijnlijke zweren in de mond; op de tong, de binnenkant van de lippen en de wang ontstaan meerdere kleine blaasjes. Deze blaasjes gaan vrij gemakkelijk kapot en laten dan een klein zweertje achter. Binnen twee of drie weken zijn de zweertjes genezen.

Wat is gingivostomatitis?
Bij wie komt het voor?
Vóórkomen
Oorzaak van blaasjes of zweertjes in de mond
HSV-1
Coxsackievirussen
Streptokokken
Actinomyces
Symptomen
Behandeling blaasjes en zweertjes in de mond
Prognose

Wat is gingivostomatitis?

Gingivostomatitis is een pijnlijke orale infectie die blaasjes op de lippen en aften in de mond kan veroorzaken. De aandoening wordt veroorzaakt door een virus en soms door een bacterie..

Bij wie komt het voor?

De aandoening treft meestal jonge kinderen. Het kan echter op elke leeftijd voorkomen.

Vóórkomen

Gingivostomatitis komt vrij vaak voor. Eenmaal geïnfecteerd, krijgt ongeveer 40% van de kinderen terugkerende zweertjes in de mond.

Oorzaak van blaasjes of zweertjes in de mond

HSV-1

Een infectie met het herpes-simplex-virus (HSV) in de mond (herpetische stomatitis) veroorzaakt pijnlijke blaasjes of zweertjes op verschillende plekken
in de mond. Er worden twee typen herpes-simplex-virussen onderscheiden:

HSV-1, meestal de veroorzaker van een koortslip; en
HSV-2, welke vaak herpes genitalis veroorzaakt (ofschoon genitale infecties soms ook worden veroorzaakt door HSV-1).

Infecties met dit virus kunnen worden overgebracht door:

direct contact met blaasjes;
contact via de mond; of
seksueel contact met chronisch geïnfecteerde mensen in de periode voorafgaand aan het uitbreken van blaasjes.

Besmetting vindt vooral plaats door direct contact met het virus, bijvoorbeeld via huid- of slijmvliescontact (zoenen of seksueel contact), maar besmetting kan soms ook plaatsvinden via bepaalde gebruiksvoorwerpen. Een besmet persoon kan ook door aanraking met de vingers van de herpesuitslag het virus naar een andere plaats van het lichaam overbrengen.

Nadat de blaasjes zijn verdwenen, blijft het virus latent in het lichaam achter in een groep zenuwcellen en kan het virus van tijd tot tijd worden gereactiveerd. Een recidief betreft vooral de huid en niet meer het (mond)slijmvlies. Reactivatie van latente orale HSV-infectie kan worden opgewekt door:

koorts;
menstruatie;
emotionele stress of aanhoudende spanning;
onderdrukking van het afweersysteem.

Een infectie van het mondslijmvlies wordt door HSV-1 veroorzaakt. De incubatietijd duurt 2-7 dagen.

Coxsackievirussen

Gingivostomatitis kan ook optreden na infectie met een coxsackievirus. Deze boosdoener wordt meestal verspreid door ongewassen handen of andere oppervlakken die besmet zijn met uitwerpselen (poep). Ook is het coxsackievirus de veroorzaker van hand-, voet- en mondziekte.

Streptokokken

Deze bacterie veroorzaakt gewoonlijk keelontsteking of bloedinfecties, maar kan ook leiden tot gingivostomatitis.

Actinomyces

Actinomyces-bacteriën zijn veelal onschuldige microben waarvan er van nature veel in je mond en darmen voorkomen. Deze bacterie kan gingivostomatitis veroorzaken als het de orale weefsels binnendringt. Dit kan gebeuren na een kaakoperatie of trauma aan de mond.

Symptomen

Bij een infectie van het mondslijmvlies door HSV-1, zie je het volgende beeld:

er verschijnen op de binnenkant van de lippen, de tong en de wang meerdere kleine blaasjes;
deze blaasjes gaan vrij snel kapot en laat vervolgens een klein zweertje achter die op aften lijken;
deze zweertjes zijn in groten getale aanwezig;
je hebt last van pijn en roodheid van het mondslijmvlies en het tandvlees;
de infectie kan zich uitbreiden op de huid rondom de mond;
kinderen voelen zich niet lekker, zijn lusteloos en hangerig;
(lichte) koorts;
eten en drinken kan erg pijnlijk zijn, waardoor de kans op uitdroging ontstaat.

Meestal zijn de (ergste) klachten na een week weer verdwenen.

Behandeling blaasjes en zweertjes in de mond

Behandeling bij kinderen is primair gericht op het voorkómen van uitdroging doordat ze niet willen eten of drinken vanwege de pijn. Het laten drinken van kleine hoeveelheden koude drankjes, yoghurt of vla kan helpen. Daarnaast kan goede pijnstilling helpen dat het kind minder last ondervindt van de plekken in de mond. Het duurt over het algemeen een paar dagen voordat het hoogtepunt is bereikt en de zweertjes minder actief zijn en weer wegtrekken.

Het kan nodig zijn om antibiotica te nemen in geval van een bacteriële infectie. De arts zal dat dan voorschrijven.

Zelfmaatregelen zijn onder meer:

Betracht een goede mondhygiëne. Poets je tandvlees goed om het risico op een nieuwe infectie te verkleinen.
Spoel uw mond met zout water of mondspoelingen met waterstofperoxide om ongemak te verminderen.
Eet gezond. Zacht, neutraal (niet-pittig) voedsel kan het ongemak tijdens het eten verminderen.

Prognose

Gingivostomatitis-infecties variëren van mild tot ernstig en zijn vervelend en pijnlijk. De zweertjes in de mond genezen vaak binnen 2 of 3 weken, met of zonder behandeling. Behandeling kan ongemak verminderen en de genezing versnellen.