Bultjes op de tong: oorzaken van witte of rode tongbultjes

Bultjes op de tong is een courante klacht. Bultjes op de tong kent meerdere oorzaken. De tong bestaat vooral uit spieren en is bedekt met smaakpapillen, waarmee je kunt proeven. De tong is het meest flexibele orgaan van je lichaam en het heeft een veelzijdige functie. De tong helpt mee bij het kauwen, kneden en het doorslikken van het voedsel. Ook is de tong van belang bij het reinigen van je gebit. De tong maakt bovendien het spreken mogelijk. Aandoeningen aan de tong kunnen heel vervelend zijn. Sommige aandoeningen gaan gepaard met bultjes op de tong. Bultjes op de tong kunnen onschuldig zijn en binnen korte tijd verdwijnen, maar ze kunnen ook wijzen op een onderliggende aandoening, zoals het bijtfibroom, aften, een soa en (wat zelden voorkomt) tongkanker. Bij aanhoudende klachten van een (wit) bolletje of bultje op de tong, wat mogelijk gepaard gaat met andere klachten, zoals pijn of een stinkende geur, is het verstandig je huisarts te raadplegen.

• Oorzaken bultjes op de tong
• Bijtfibroom
• Goedaardig gezwel
• Onschuldig
• Bultjes op de tong door aften
• Pijnlijk zweertje
• Uitlokkende factoren
• Onderliggende aandoeningen
• Spontaan herstel van een afte
• Tongkanker
• Witte bultjes door voorbijgaande linguale papillitis
• Rode en witte papillen op de tong
• Eruptieve linguale papillitis
• Oral squamous papilloma
• Syfilis (soa)
• Roodvonk
• Glossitis of tongontsteking
• Bultje in de mond door een slijmcuste
• Bultjes op de tong door roken
• Allergie
• Bloedarmoede
• Brandende tongsyndroom
• Schimmel in de mond
• Rode bultjes door bijholteontsteking
• Orale lichen planus
• Bultjes op de tong door voedingstekorten
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek
• Behandeling van tongbultjes
• Zelfzorg
• Medicijnen
• Specifieke behandelingen
• Onderliggende aandoeningen behandelen
• Zelfzorgmaatregelen en huismiddeltjes
• Gorgelen met warm zout water
• Op muntblaadjes kauwen
• Eet voedsel dat koud en zacht is
• Uitlokkend voedsel vermijden
• Goede mondhygiëne in acht nemen
• Regelmatige tandartscontrole
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken bultjes op de tong

Er zijn veel factoren waardoor je een of meerdere bultjes op je tong kan krijgen. De twee belangrijkste oorzaken van een bultje op de tong laten we hieronder de revue passeren: het bijtfibroom en aften. Daarnaast bespreken we de veel zeldzamere aandoening tongkanker.

Bijtfibroom

Goedaardig gezwel

Een bijtfibroom is een goedaardig gezwel, welke bestaat uit bindweefsel. Voorkeurslocaties zijn de wangen, de zijkant van de tong of de tongpunt. Een bijtfibroom ziet er uit als een bultje. De grootte van het fibroom kan variëren. Het wordt zelden groter dan anderhalve centimeter. Een bijtfibroom ontstaat door ontsteking, ulceratie (zweervorming) of mechanische irritatie als gevolg van het met regelmaat bijten op de wang. Er zijn ook andere uitlokkende factoren, zoals:

• chronische gingivitis (tandvleesontsteking);
• tandvleesaandoeningen;
• tandvullingen;
• slecht passende gebitsprothese;
• slechte mondhygiëne; en
• roken (zo zullen zware rokers vaker last hebben van pijn in de tong. Sigarettenrook irriteert de tong en de slijmvliezen van de mond).

Onschuldig

Het bijtfibroom is door de bank genomen onschuldig. Na chirurgische verwijdering is de kans klein dat het bijtfibroom terugkomt. Wel is het raadzaam om de uitlokkende of oorzakelijke factor te vermijden of aan te passen.

Bultjes op de tong door aften

Pijnlijk zweertje

Bobbeltjes of bultjes op de tong komen vaak door aften. Aften zijn pijnlijke, solitaire of multipele zweertjes van het mondslijmvlies, die vaak voor het eerst ontstaan omstreeks de puberteit en die de neiging hebben om te recidiveren. Deze vervelende ulceraties van het mondslijmvlies komen bij grofweg 20% van de bevolking voor. Aften op de tong komen vooral voor op de voorste en veel minder vaak op de achterste helft of achterin. De meeste mensen hebben slechts sporadisch last van één of meerdere kleine pijnlijke zweertjes, die na 1 tot 2 weken weer vanzelf verdwijnen. Er zijn echter ook mensen met recidiverende, grote en zeer pijnlijke zweren in de mond.

Uitlokkende factoren

Verschillende factoren spelen een rol bij het ontstaan van aften. Uitlokkende factoren zijn:

• Beschadiging van het mondslijmvlies (microtraumata in de mond) door scherpe en harde stukjes in het voedsel of door tandenpoetsen, een slecht sluitend gebit, enz.
• Roken leidt ook tot irritatie en beschadiging van het mondslijmvlies. Desalniettemin lijken (vooral grote) aften iets minder vaak voor te komen bij rokers.
• Aanhoudende emotionele stress kan ook aften triggeren.
• Erfelijke factoren spelen mogelijk een rol.

Onderliggende aandoeningen

Ziekten die (vooral grote) aften kunnen veroorzaken zijn:

• de ziekte van Behçet (een chronische aandoening met steeds terugkerende ontstekingen, welke onder meer verschijnen in de vorm van zweertjes in de mond);
• bloedziekten (door gebrek aan ijzer, vitamine B12 of foliumzuur); en
• darmziekten zoals coeliakie (overgevoeligheid voor gluten), de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Spontaan herstel van een afte

Normaal gesproken genezen aften spontaan binnen veertien dagen. Je kunt irritatie voorkomen door het vermijden van prikkelende stoffen (kruiden, zuur). Behandeling van lokaal toegepaste steroïden kunnen de ziekteduur bekorten. Chloorhexidine-bevattende mondspoelingen hebben een bescheiden gunstig effect. De klachten worden met één dag bekort en de pijn is wat minder. Er zijn ook gels tegen aften. Het legt een dunne, beschermende laag over de aangetaste plek, waardoor de pijn die door de aft veroorzaakt wordt vermindert en het genezingsproces versnelt wordt.

Tongkanker

Tongkanker wordt vaak veroorzaakt door alcohol- en tabaksgebruik, maar een slechte mondhygiëne kan ook een belangrijke rol spelen. De symptomen van tongkanker zijn onder meer:

• een rode of witte vlek op de tong, die niet verdwijnt;
• een zere keel die niet overgaat;
• een zweertje op de tong die niet weggaat;
• pijn bij het slikken;
• gevoelloosheid in de mond die niet weggaat;
• onverklaarbaar bloeden van de tong (dat wordt niet veroorzaakt door bijten op je tong of ander letsel);
• pijn in het oor (zeldzaam).

Raadpleeg bij vermoeden van tongkanker je huisarts.

Witte bultjes door voorbijgaande linguale papillitis

Rode en witte papillen op de tong

Ongeveer de helft van ons ervaart op een gegeven moment linguale papillitis. Dit wordt gekenmerkt door pijnlijke, ontstoken en gezwollen rode en witte papillen op de tong. Het is anno 2024 niet bekend waarom dit gebeurt, maar het kan te maken hebben met stress, hormonen of bepaalde voedingsmiddelen. Er is mogelijk ook ene link met herpes (koortslip). Hoewel de bultjes op de tong vervelend kunnen zijn, zijn ze onschadelijk en verdwijnen ze meestal zonder behandeling binnen een paar dagen. De tongbultjes kunnen echter terugkeren.

Eruptieve linguale papillitis

Eruptieve linguale papillitis komt het meest voor bij kinderen en is waarschijnlijk besmettelijk. Het kan gepaard gaan met koorts en gezwollen klieren. Het wordt soms geassocieerd met een virale infectie. Het vereist over het algemeen geen behandeling en verdwijnt binnen twee weken, maar het kan terugkeren. Spoelen met zout water of koud, zacht voedsel kan voor enige verlichting zorgen.

Oral squamous papilloma

Papillomen kunnen overal aanwezig zijn, niet alleen op de huid (squamous cell papilloma of the skin) maar ook in de mondholte (oral squamous papilloma). Ze worden vooral gezien bij een verlaagde afweer. Het gaat hierbij om zachte, bolvormige of gesteelde huidkleurige of witte tumortjes met een duidelijk wratachtig aspect. De meeste papillomen worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV).

Syfilis (soa)

Syfilis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Het begint meestal met een kleine, pijnloze pijnlijke plek die niet gemakkelijk over het hoofd te zien is. Dit wordt gevolgd door uitslag. Meer zweren komen en gaan naarmate de ziekte vordert. In de vroege stadia wordt syfilis gemakkelijk behandeld met antibiotica. Tijdens de secundaire stadia kunnen zweren in de mond en op de tong verschijnen. Deze zweren kunnen leiden tot ernstige complicaties en zelfs overlijden als ze niet worden behandeld.

Roodvonk

Roodvonk kan resulteren in een zogeheten 'aardbeitong', Hierbij is de tong rood, hobbelig en gezwollen. Deze bacteriële infectie kan ook huiduitslag en koorts veroorzaken. Roodvonk is meestal mild en kan worden behandeld met antibiotica. Zeldzame complicaties zijn longontsteking, reumatische koorts en nieraandoeningen. Roodvonk is zeer besmettelijk, dus het moet serieus worden genomen.

Glossitis of tongontsteking

Glossitis is wanneer een ontsteking je tong glad aspect geeft. Je tong kan ook pijn doen en gevoelig zijn. De tongontsteking kan het gevolg zijn van verschillende oorzaken, waaronder een allergische reactie, roken en andere irriterende stoffen, of een infectie. Behandeling is afhankelijk van de oorzaak. Raadpleeg je arts als glossitis aanhoudt of terugkeert.

Bultje in de mond door een slijmcuste

Een mucocèle is een slijmcyste of speekselkliercyste en wordt meestal gezien op de onderlip, maar kan in principe overal in de mondholte waar speekselklieren aanwezig zijn voorkomen. Het ziet eruit als een bolrond pijnloos bultje.

Bultjes op de tong door roken

Overmatig roken irriteert de tong en kan bultjes op de tong veroorzaken.

Allergie

Bij contact met een allergeen kunnen mogelijk als allergische reactie bultjes op de tong verschijnen.

Bloedarmoede

Bloedarmoede gaat mogelijk gepaard met bultjes op de tong. Bloedarmoede kan onder meer ontstaan doordat er te weinig bloed aangemaakt wordt, zoals bij een tekort aan ijzer in de voeding of verstoorde functie van de bloedvormende organen. Als gevolg van het ijzergebrek kunnen ook andere afwijkingen optreden aan de huid en slijmvliezen:

• een pijnlijke tong
• scheurtjes aan de mondhoeken
• slikklachten
• brokkelige, broze nagels

Brandende tongsyndroom

Dit syndroom treedt op tijdens de overgang en kenmerkt zich door een brandend gevoel in de tong. Bij tongbranden heb je last van een pijnlijk, branderig gevoel in de tong, terwijl er géén afwijkingen te zien zijn aan de tong.

Schimmel in de mond

Mondspruw is een schimmelinfectie die in de mond voorkomt. Het kan klachten geven als bultjes in de mond. Vaak zie je het aan de voorkant van de tong en deze kan ook verbrand aanvoelen en scheurtjes vertonen.

Rode bultjes door bijholteontsteking

Als gevolg van een bijholteontsteking of een verkoudheid ontstaan mogelijk irritatie aan de smaakpapillen aan de achterkant van de tong, hetgeen zorgt voor een rode verkleuring van deze papillen.

Orale lichen planus

Lichen planus is een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen en lichen planus op het mondslijmvlies kan gepaard gaan met pijnlijke blaren, zweertjes en open plekken. In de mond doet lichen planus zich vooral voor op het slijmvlies van de wang en in mindere mate ook op dat van de lippen en de tong. Het tandvlees blijft vaak bespaard.

Bultjes op de tong door voedingstekorten

Een tekort aan bepaalde vitaminen (vitaminetekort) kan leiden tot bultjes op de tong.

Onderzoek en diagnose

Als je last hebt van aanhoudende bultjes op je tong, kan de huisarts of tandarts een aantal onderzoeken uitvoeren om de oorzaak vast te stellen:

Anamnese

De arts begint met een vraaggesprek waarin je wordt gevraagd naar je symptomen, zoals hoe lang de bultjes al aanwezig zijn, of ze gepaard gaan met pijn, jeuk of een slechte adem, en of je andere klachten hebt zoals moeite met slikken. Ook wordt gevraagd naar je algemene gezondheid, recente ziektes of medische behandelingen en je voedingsgewoonten.

Lichamelijk onderzoek

De arts zal vervolgens je tong en mondholte visueel inspecteren. Hierbij wordt gekeken naar de grootte, kleur en locatie van de bultjes, evenals naar eventuele andere afwijkingen in de mond of op de tong. De arts kan ook je lymfeklieren controleren op zwelling, wat kan duiden op een infectie of andere onderliggende aandoeningen.

Aanvullend onderzoek

Afhankelijk van de bevindingen kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals:

• Bloedonderzoek om te controleren op infecties of andere onderliggende gezondheidsproblemen.
• Kweek of biopt: Als de bultjes verdacht zijn of niet vanzelf verdwijnen, kan de arts een klein stukje weefsel afnemen (biopsie) om te onderzoeken of er sprake is van een infectie of een zeldzamere aandoening, zoals tongkanker.
• Allergietest: Als er een vermoeden is van een allergische reactie, kan een allergietest worden uitgevoerd.

De juiste diagnose stellen is belangrijk voor het bepalen van de beste behandeling en het uitsluiten van mogelijke ernstige oorzaken.

Behandeling van tongbultjes

De behandeling van bultjes op de tong hangt af van de onderliggende oorzaak. Hier zijn enkele mogelijke behandelingen:

Zelfzorg

In veel gevallen verdwijnen bultjes op de tong vanzelf binnen enkele dagen. Je kunt zelf enkele maatregelen nemen om de klachten te verlichten:

• Spoelen met zout water om de mond schoon te houden en ontstekingen te verminderen.
• Vermijden van irriterende voedingsmiddelen, zoals pittig, zuur of zout voedsel, om verdere irritatie te voorkomen.
• Goede mondhygiëne door regelmatig je tanden te poetsen en te flossen, kan helpen om bacteriën en infecties te voorkomen.

Medicijnen

Bij pijnlijke bultjes of aften kan de arts pijnstillers of ontstekingsremmende medicijnen voorschrijven, zoals ibuprofen of paracetamol. Ook kan het gebruik van een mondspoeling met antibacteriële eigenschappen worden geadviseerd. Als een infectie, zoals een schimmelinfectie of bacteriële infectie, de oorzaak is, kunnen antimicrobiële middelen of antibiotica nodig zijn.

Specifieke behandelingen

Afhankelijk van de oorzaak van de bultjes op de tong kan de arts specifieke behandelingen voorstellen:

• Aften: Bij terugkerende aften kunnen speciale zalfjes of mondspoelingen worden voorgeschreven.
• Bijtfibroom: Dit kan worden behandeld door chirurgische verwijdering van het bultje als het niet vanzelf verdwijnt.
• Allergische reactie: Als de bultjes veroorzaakt worden door een allergie, kan het vermijden van het allergeen helpen en kunnen antihistaminica worden voorgeschreven.
• Tongkanker: In zeldzame gevallen, wanneer de bultjes op de tong kwaadaardig zijn, kan chirurgische verwijdering nodig zijn, gevolgd door aanvullende behandelingen zoals bestraling of chemotherapie.

Onderliggende aandoeningen behandelen

Als de bultjes op de tong het gevolg zijn van een onderliggende aandoening, zoals een soa of een auto-immuunziekte, zal de behandeling gericht zijn op die aandoening.

De meeste bultjes op de tong zijn onschuldig en verdwijnen vanzelf of met minimale behandeling. Bij aanhoudende of ernstige klachten is het echter belangrijk om medische hulp te zoeken.

Zelfzorgmaatregelen en huismiddeltjes

De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen helpen bij bultjes op de tong.

Gorgelen met warm zout water

Je mond met zout water spoelen is iets wat je dagelijks kunt doen. Het werkt als een ontstekingsremmend middel en kan pijn als gevolg van bultjes op de tong verlichten. Je doet twee theelepels zout of zuiveringszout in een half glas water. Je spoelt je mond ermee en gorgelt. Daarna uitspugen.

Op muntblaadjes kauwen

Muntblaadjes staan ​​bekend om hun anti-inflammatoire en antimicrobiële eigenschappen. Kauw ze elke avond voor het slapen gaan en de bultjes op de tong zullen sneller genezen. Je kunt ook thee proberen door muntblaadjes vijf minuten in een kopje heet water te weken.

Eet voedsel dat koud en zacht is

Door zacht of koud voedsel te ten, kun je het ongemak verlichten. Koud voedsel verdooft de tong tijdelijk, terwijl zacht voedsel de bultjes niet verder irriteert. Vermijd warme snacks, frites en zoute crackers omdat het zout en de ruwe textuur kan leiden tot meer bultjes en irritatie.

Uitlokkend voedsel vermijden

Vermijd voedingsmiddelen die de bultjes op de tong of het bijbehorende brandende gevoel kan teweegbrengen of verergeren. Denk hierbij aan gezoete, pittige, zure, zoute of gefrituurde gerechten. Vermijd bij voedselallergie de voeding of voedingsbestanddelen waar je allergisch voor bent.

Goede mondhygiëne in acht nemen

Door een goede mondgezondheid te handhaven, kun je sneller van de bultjes af zijn. Poets je tanden zeker tweemaal daags en flos een keer per dag. Gebruik een tongborstel of tongschraper en spoel vervolgens je mond met zuiveringszout om ontstekingen tegen te gaan. Het gebruik van een mondspoeling met alcohol zal het branderige gevoel op je tong verergeren, ook al kan het helpen bacteriën te doden.

Regelmatige tandartscontrole

Ga twee keer per jaar op controle bij de tandarts. De tandarts kan problemen in een vroegtijdig stadium signaleren.

Prognose

De prognose van bultjes op de tong is over het algemeen goed, vooral als ze worden veroorzaakt door onschuldige factoren zoals aften, kleine irritaties of milde infecties. Deze bultjes verdwijnen vaak vanzelf binnen enkele dagen tot een paar weken, zonder blijvende gevolgen.

Als de bultjes op de tong echter het gevolg zijn van een onderliggende aandoening zoals een infectie of allergie, is de prognose afhankelijk van hoe snel en effectief de oorzaak wordt behandeld. Bij infecties zoals een schimmelinfectie of bacteriële infectie kunnen medicijnen de klachten vaak binnen enkele dagen verhelpen.

In zeldzame gevallen, zoals bij tongkanker, kan de prognose variëren afhankelijk van het stadium waarin de kanker wordt ontdekt en hoe snel de behandeling wordt gestart. Bij vroegtijdige opsporing en behandeling is de kans op herstel groter.

Kortom, de meeste gevallen van bultjes op de tong zijn onschuldig en hebben een gunstige prognose. Medische aandacht is echter noodzakelijk bij aanhoudende, pijnlijke of verdachte bultjes.

Complicaties

Bultjes op de tong zijn meestal onschuldig, maar in sommige gevallen kunnen er complicaties optreden, vooral als de oorzaak niet op tijd wordt behandeld. Mogelijke complicaties zijn:

• Infecties: Als bultjes op de tong het gevolg zijn van een bacteriële of schimmelinfectie en niet goed worden behandeld, kan de infectie zich verspreiden naar andere delen van de mond en keel.
• Chronische pijn: Langdurige irritatie of bultjes kunnen leiden tot chronische pijn, vooral bij aandoeningen zoals aften of bijtfibromen.
• Spraak- en eetproblemen: Bultjes of zwelling op de tong kunnen het moeilijk maken om te praten, kauwen of slikken, wat kan leiden tot voedingsproblemen of gewichtsverlies.
• Slechte adem (halitose): Onbehandelde infecties of ontstekingen in de mond kunnen leiden tot een slechte adem.
• Littekens: In zeldzame gevallen kan de verwijdering van bultjes, zoals bij bijtfibromen, leiden tot littekenvorming op de tong.
• Tongkanker: Hoewel zeldzaam, kunnen bultjes die kwaadaardig zijn en niet vroegtijdig worden behandeld leiden tot ernstigere complicaties, zoals de verspreiding van kanker naar andere delen van het lichaam.

Preventie

Er zijn verschillende stappen die je kunt nemen om bultjes op de tong te voorkomen:

• Goede mondhygiëne: Zorg ervoor dat je dagelijks je tanden poetst en flost om bacteriën en infecties in de mond te voorkomen.
• Vermijd irriterende voedingsmiddelen: Pittig, zuur of erg zout eten kan de tong irriteren en bultjes veroorzaken, dus probeer dit soort voedsel te beperken.
• Eet gevarieerd en gezond: Een evenwichtig dieet met voldoende vitaminen en mineralen kan de gezondheid van je mond en tong bevorderen.
• Voorkom verwondingen aan de tong: Bijt niet op je tong tijdens het kauwen en vermijd hard voedsel dat de tong kan beschadigen.
• Vermijd roken en overmatig alcoholgebruik: Roken en drinken kunnen irritatie van de tong en andere mondproblemen veroorzaken.
• Hydrateer goed: Voldoende water drinken om uitdroging en irritatie van de mond te voorkomen.

Lees verder

• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Kloofjestong: symptomen kloofjes in tong of groeven in tong
• Zweertjes op tong, zweertjes in de mond: Gingivostomatitis
• Tintelende tong: oorzaken en symptomen van prikkende tong