Kloofjestong: symptomen kloofjes in tong of groeven in tong

Een kloofjestong – ook wel scrotale tong, lingua plicata, lingua fissurata of fissured tongue genoemd – is een veelvoorkomende onschuldige afwijking van het tongoppervlak. Deze goedaardige afwijking wordt gekenmerkt door diepe scheurtjes of groeven (fissuren) in het dorsale gedeelte van de tong. Dus op de tongrug. De bovenkant van de tong wordt de tongrug genoemd. Hoewel deze groeven verontrustend kunnen lijken, is het geheel pijnloos en ondervind je geen fysiek ongemak. Wel klagen sommige mensen over een brandend gevoel, pijn en een slechte adem, maar dit treedt op doordat voedselresten in de tongspleten achterblijven en voor irritatie zorgen. Een kloofjestong kan niet behandeld worden. Wel is een goede mondhygiëne belangrijk, zodat er geen etensresten in de kloofjes achterblijven.

• Wat is een kloofjestong?
• Synoniemen
• Hoe vaak komt het voor?
• Wie kan het krijgen?
• Kloofjestong symptomen
• Oorzaak van een kloofjestong
• Erfelijk
• Geassocieerde aandoeningen
• Melkersson-Rosenthal syndroom
• Landkaarttong
• Onderzoek en diagnose
• Kloofjestong behandeling
• Geen behandeling
• Nader onderzoek
• Landkaarttong
• Prognose
• Preventie

Wat is een kloofjestong?

Een kloofjestong is een courante goedaardige afwijking van het tongoppervlak, die wordt gekenmerkt door groeven in de tong variërend in lengte en diepte: van kort tot lang en van oppervlakkig tot vrij diep. De groeven worden gezien in het dorsale gedeelte van de tong. Er kan sprake zijn van één of meerdere groeven. Patiënten zijn meestal asymptomatisch, tenzij zich vuil heeft opgehoopt in de fissuur of wanneer het zich voordoet in combinatie met lingua geographica of een andere aandoening (zie onder).

Synoniemen

Een kloofjestong staat ook bekend als:

• kloventong
• scrotale tong
• scrotal tongue
• furrowed tongue
• lingua fissurata
• lingua plicata
• fissured tongue
• fissuurtong
• groeven in de tong[
• scheurtjes in de tong

Hoe vaak komt het voor?

Een kloofjestong is een relatief veel voorkomende aandoening, met een geschatte prevalentie van 2% tot 11%. Er zijn meer mannen dan vrouwen met ene kloofjestong. Het kan in principe op alle leeftijden voorkomen, maar het treft vooral mensen van middelbare leeftijd en ouderen. De prevalentie neemt aanzienlijk toe met het voortschrijden der haren, waardoor 40% van de bevolking na de leeftijd van veertig jaar tekenen van een kloofjestong vertoont. Soms komen ook baby's ter wereld met scheurtjes in het tongoppervlak.

Wie kan het krijgen?

Iedereen kan in principe een kloofjestong ontwikkelen, vooral later in het leven. Hoewel de oorzaak onbekend is, is het geen besmettelijke ziekte en kunnen mensen het niet aan iemand anders doorgeven.

Kloofjestong symptomen

De symptomen van een kloofjestong zijn:

• oppervlakkige of juist vrij diepe groeven
• de kloven verschijnen aan de bovenkant en soms ook de zijkanten van de tong
• veelal één of meerdere groeven/barsten met een diepte van 2-6 mm
• soms is er een grote centrale groef, met kleinere spleten die loodrecht vertakken
• soms hebben de kloofjes een dorsolaterale positie, waarbij de groeven zijwaarts op het bovenoppervlak van de tong lopen
• de kloofjes maken soms contact met andere groeven, waardoor de tong in kleine lobben of secties wordt gescheiden
• de kloofjes worden uitgesproken naarmate de jaren verstrijken
• veelal geen pijnlijke tong, maar soms wel een brandend gevoel, pijn, tongirritatie en een slechte adem, met name indien voedselresten in de groeven terechtkomen

Een kloofjestong kenmerkt zich door een of meerdere groeven in de lengte van de tong. Het klinische uiterlijk van de kloofjes of groeven in de tong is zeer variabel, zowel wat betreft de richting, het aantal, de diepte als de lengte. De groeven kunnen oppervlakkig zijn, maar het komt ook voor dat de groeven vrij diep zijn. Een enkele keer zijn de kloven zo lang en diep, dat het lijkt alsof de tong in tweeën wordt gesplitst.

Oorzaak van een kloofjestong

Erfelijk

Hoewel de definitieve oorzaak anno 2023 onbekend is, vermoed men een polygene wijze van overerving, waarbij meerdere genenparen samen één erfelijke eigenschap bepalen. Veroudering en omgevingsfactoren kunnen ook bijdragen aan het aspect.

Geassocieerde aandoeningen

Een kloofjestong wordt ook gezien bij het Miescher-Melkersson-Rosenthal Syndroom (cheilitis granulomatosa) en het syndroom van Down. Voorts kan de kloofjestong gecombineerd gezien worden met de lingua geographica, ook wel landkaarttong genoemd. Daarnaast komt het relatief vaker voor bij mensen met psoriasis. Een kloofjestong kan ook optreden bij pernicieuze anemie, een vorm van bloedarmoede, en bij alcoholisme.

Melkersson-Rosenthal syndroom

Het Melkersson-Rosenthal syndroom is een zeldzame aangeboren aandoening die bestaat uit een triade van aanhoudende of terugkerende lipzwellingen of zwellingen in het gezicht, intermitterende zenuwuitval van de nervus facialis (aangezichtszenuw), en kloofvorming in de tong. De etiologie van deze aandoening is nog onbekend.

Landkaarttong

Lingua geographica (landkaarttong) is een goedaardige aandoening van de tong, die leidt tot gladde rode vlekken op de tongrug die zijn omgeven met een witte aanslag. Het aspect is steeds aan verandering onderhevig. De oorzaak is onbekend.

Onderzoek en diagnose

De diagnose wordt meestal 'op het oog' gesteld. Een biopsie is meestal niet nodig. Bij een biopsie wordt een klein stukje weefsel weggenomen, een zogeheten 'biopt'. Het weggenomen weefsel wordt door de patholoog onder de microscoop onderzocht in het laboratorium.

Kloofjestong behandeling

Geen behandeling

Kloven in de tong kun je niet genezen. Er is geen behandeling voor de kloofjestong. Indien symptomatisch, kunnen patiënten met een kloofjestong aangemoedigd worden om het tongoppervlak goed schoon te houden door deze te poetsen met een tandenborstel. Er kunnen namelijk etensresten in de groeven achterblijven. Een goede mondhygiëne is daarom belangrijk. Naast gewone tandenborstels, zijn er talrijke specifieke apparaten om de tong te reinigen.

Nader onderzoek

Indien de patiënt symptomen vertoont van het Melkersson-Rosenthal syndroom, dan is nader onderzoek nodig. Vooral als er sprake is van zenuwuitval.

Landkaarttong

Voor de landkaarttong zijn geen effectieve behandelingsmogelijkheden bekend. Deze aandoening geeft vaak geen klachten en gelet op het goedaardige karakter van de aandoening, is behandeling ook niet nodig.

Prognose

De kloofjes kunnen in de loop der jaren wat dieper worden.

Preventie

Het reinigen van de tong helpt irritatie en mogelijk slechte adem te voorkomen die kunnen ontstaan doordat voedsel vast komt te zitten in de groeven. Naast gewone tandenborstels zijn er bij de meeste apotheken tal van specifieke hulpmiddelen om de tong te reinigen verkrijgbaar. Je tandarts kan je eventueel helpen door aanbevelingen te doen over apparaten voor tongreiniging.

Lees verder

• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling