Bultjes op de tong

Iedereen heeft wel eens last van bultjes op de tong. Deze moeten niet verward worden met de normale kleine bultjes oftewel ruwheid die bij iedereen aanwezig is: de papillen. De tong kent vier verschillende papillen waaronder de smaakpapillen. Soms is een papil ontstoken, maar vaak heeft een bultje of zweertje op de tong een andere oorzaak. In de meeste gevallen is duit onschuldig en geneest vanzelf. In het ergste geval is er sprake van tongkanker.

De functie van de tong

De tong is een "lap vlees" die zich in de mondholte bevindt. De tong is belangrijk bij de vorming van woorden. Ook helpt de tong bij het slikken en het zuigen. Daarnaast is de tong een belangrijk hulpmiddel bij de vorming van de kaak in de eerste 18 levensjaren. Ook het gebit wordt mede gevormd met hulp van de tong.

We kennen de tong vooral door de smaakwaarneming. Zout, zuur, zoet en bitter nemen we met de tong waar. Achterop de tong bevinden zich de smaakpapillen die bitter waarnemen. Aan de zijkanten van de tong vinden we de zuurgevoelige smaakpapillen. Zoet en zout nemen we met de punt van de tong waar.

De tong bevat bultjes, is dit normaal?

Een gladde tong zou niet goed zijn. De tong heeft een ruw oppervlak. Bij ouderen is dit ruwer dan bij jongeren, maar ieder mens bevat nou eenmaal een ruwe tong. De ruwheid wordt veroorzaakt door papillen die zich over de gehele tong bevinden. De papillen zijn waarneembaar als kleine bultjes. Iedere papil bevat een zenuwuiteinde. Deze zenuwuiteinden zijn verantwoordelijk voor het waarnemen van druk. Daarnaast bevat de tong nog vele smaakpapillen, die ook als bultjes waarneembaar zijn. De smaakpapillen zin er iets anders uit van vorm en lijken op kleine rode paddenstoeltjes.

Ziekte van de tong

Een gezonde tong is roze en niet overmatig maar egaal ruw. Lichte ruwheid wordt veroorzaakt door de papillen. Een ziek tong is vaak te herkennen door een aanslag (wit, grijs, geel, bruin), overmatige ruwheid, roodheid, gezwollen, scheurtjes of kloofjes in de tong, bultjes, zweertjes of gezwellen of andere onregelmatigheden. Een zieke tong doet vaak pijn, is gevoelloos of geeft een veranderende smaak weer. Maar niet altijd komen bovenstaande klachten even vaak voor.

Bultjes op de tong

Een van de meest gehoorde klachten is bultjes op de tong. Bultjes achter op de tong zijn volkomen normaal. Dit zijn de smaakpapillen voor bitter en zijn vaak wat groter dan de andere papillen. Overigens zijn ook de smaakpapillen op de zijkant van de tong groter dan de overigen. We noemen deze grotere papillen ook wel de bladerige papillen.

Bultjes die gelijkmatig over de tong verdeeld zijn (links evenveel als rechts) zijn in de meeste gevallen papillen. Soms raakt een (smaak)papil ontstoken. Dit noemen we papillitis. De papil is gezwollen, rood en pijnlijk. Een andere aandoening waarbij de papillen gezwollen en rood zijn is de frambozentong of aardbeientong. Er kunnen hierbij papillen loslaten. Een frambozentong komt vaak voor bij roodvonk, darmontstekingen, hartziekten, leverziekten en het kawasaki syndroom (ontsteking van de middelgrote bloedvaten).

Aften zijn kleine zweertjes die niet alleen op de tong, maar ook op het wangslijmvlies, mondslijmvlies of op het tandvlees kunnen ontstaan. Ze worden veroorzaakt door het herpesvirus. Sommige mensen hebben vaker last van aften dan anderen. De precieze oorzaak is niet bekend, maar een slechte mondhygiëne zou kunnen bijdragen aan het ontstaan van aften.

Een infectie met een bepaald type bacterie kan ook bultjes veroorzaken. In deze gevallen zal de arts moeten bepalen welke bacterie dit is. Vaak zijn er dan nog andere symptomen aanwezig waardoor er duidelijke en ziekte merkbaar is.

Pellagra is een ziekte waarbij er een ernstig tekort aan vitamine B3 is. Hierbij zijn er diverse symptomen zoals een vuurrode en pijnlijke tong, bultjes op de tong, hoofdpijn, diarree, verminderd gevoel en meerdere klachten.

Wanneer de papillen op het achterste gedeelte van de tong gaan woekeren, spreken we van een haartong. Vaak ontstaat er een zwarte of witte laag op de tong. Er worden sneller nieuwe cellen aangemaakt dan afgestoten. Vaak is de oorzaak te vinden in gebruik van koffie, thee, tabak en een slechte mondhygiëne. Over het algemeen doet deze aandoening geen pijn, maar de tong kan wel gevoelig zijn.

Tuberculose, afgekort tbc, is een ziekte die wordt veroorzaakt door bacteriën. De ziekte heeft knobbeltjes tot gevolg. Vaak ontstaat deze infectie in de longen: longtuberculose. Bij iedere vorm van tuberculose ontstaan er knobbeltjes ergens op of i het lichaam. Ook op de tong kunnen bultjes of knobbeltjes ontstaan. Syphillis (syfilis) zorgt voor grijze aanslag op de tong in de vorm van plakkaten. De papillen zijn op deze plekken ook verheven.

Bij een verbrande tong ontstaan er ook bultjes of blaartjes op de tong. Deze verdwijnen weer na enkele dagen. Meestal duurt het 5 tot 10 dagen voor een verbrande tong hersteld is. Tot doe tijd kan de tong pijnlijk of gevoelloos zijn.

Tongkanker

Kanker van de tong ontstaat vaak als gevolg van tabaksgebruik en alcoholgebruik. Niet iedereen die tabak of alcohol gebruikt krijgt tongkanker, en soms krijgen mensen tongkanker zonder tabak of alcohol te gebruiken. Andere oorzaken kunnen ook aanwezig zijn. Van alle vormen van kanker binnen het hoofd en halsgebied komt kanker van de tong het vaakst voor. Vaak is het eerste symptoom een bultje, zweertje of wondje aan de tong die niet geneest. In een later stadium ontstaat er pijn en wordt de bult groter. De pijn kan uitstralen naar het oor. Er ontstaan vaak problemen met slikken. Het eten van vast voedsel wordt bemoeilijkt. De halsklieren kunnen gaan zwellen. Vaak is dit een teken dat de kankercellen zich verspreiden (uitzaaien).

Behandeling zal vaak operatief zijn, waarbij de tumor verwijderd wordt. Ook de halsklieren worden soms verwijderd. Daarnaast zal radiobestraling en/of chemotherapie plaatsvinden. Soms is operatie niet mogelijk en zal er alleen radiobestraling en/ of chemotherapie worden toegepast.