Harde en zachte sjanker

Sjanker is een zweertje dat zich voornamelijk rondom en op de geslachtsorganen bevindt, maar kan ook voorkomen elders op de huid of de mond. Zelfs in de mond wordt sjanker soms gevonden. We onderscheiden zachte en harde sjanker. Zachte sjanker is een op zichzelf staande infectieziekte dat zich als zweertje uit. Harde sjanker is een voorbode van de ernstig overdraagbare ziekte syfilis. Zachte sjanker heeft een zachte rand en een grijs tot geel beslag, harde sjanker heeft een harde rand. Behandeling is noodzakelijk om verdere besmetting te voorkomen. Bij harde sjanker zal er zonder behandeling na jaren schade optreden aan het hart, de hersenen of aan andere organen.

Wat is een sjanker?

Een sjanker is een zweertje, vaak op of rond de geslachtsdelen. Het kan een symptoom zijn van een geslachtsziekte. Een sjanker wordt ook wel een ulcus genoemd. We onderscheiden de zachte sjanker en de harde sjanker.

Zachte sjanker

De zachte sjanker wordt ook wel de weke of de malse sjanker genoemd. Het gaat hier niet om een zweertje op zich maar om een infectieziekte die overgedragen wordt door geslachtsverkeer. De incubatietijd, dit wil zeggen de periode tussen besmetting en het eerste ziektebeeld, duurt 1 tot 14 dagen. De veroorzaker is de bacterie Haemophilus ducreyi. Er ontstaat eerst een klein huidknobbeltje dat pijnlijk aanvoelt. Vervolgens vormt zich een met etter gevuld blaasje. Binnen één dag zal er veelal een uclus (een zweer) ontstaan. Deze bloed makkelijk en is pijnlijk. In de meeste gevallen heeft de zweer een afmeting van een halve tot twee centimeter, maar kan soms tot wel zes centimeter groot worden. Er ontstaan in de meeste gevallen meerdere zweertjes. De lymfeklieren in de liezen kunnen pijnlijk aanvoelen. Zachte sjanker wordt vooral in ontwikkelingslanden, Afrika, Azië en de VS gezien. In Europa komt het vrij weinig voor.

Harde sjanker

Een harde sjanker is een voorbode van syfilis. Dit is een ernstige overdraagbare geslachtsziekte. De veroorzaker is een bacterie. Als eerste symptoom treden er zweertjes op rond de geslachtsorganen, de mond of de anus. Ook kunnen er zweertjes op de vingers ontstaan, vooral bij de aanwezigheid van wondjes. De bacterie verspreid zich via het bloed door het lichaam. Hierdoor ontstaan er vlekjes over het gehele lichaam. Met name de handen en de voeten vertonen deze vlekjes. In een later stadium ontstaan er griepverschijnselen zoals koorts, hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid en opgezette lymfeklieren. Ook kan er haaruitval ontstaan. Hierdoor vertonen er zich soms kale plekken op de hoofdhuid. Zonder behandeling kunnen er ontstekingen aan het oog ontstaan. Na jaren kan er zelfs beschadiging aan de hersenen, het hart en de botten ontstaan. De zweer zal uiteindelijk na één tot drie maanden verdwijnen, maar de besmettelijkheid voor anderen blijft.

Hoe zien de zweren er uit?

Het is belangrijk om het verschil tussen harde en zachte sjanker te herkennen. Zachte sjanker is een zweer met een zachte rand en een grijs tot geel beslag. De zweren doen pijn. Harde sjanker heeft een harde rand en is weefselkleurig. De zweertjes doen geen pijn. Dit is het voornaamste verschil tussen beiden. Daarnaast is zachte sjanker een geslachtsziekte op zich, en is harde sjanker een voorbode van syfilis.

Behandeling

Bij klachten zal er altijd een kweek worden genomen, waardoor de verwekker ontdekt kan worden. Dit is nodig voor een juiste behandeling. Blijf daarom niet te lang rondlopen met bovenstaande klachten maar bezoek zo spoedig mogelijk de huisarts.

Zachte sjanker is makkelijk te genezen. Er wordt een antibioticum toegediend, vaak wordt dit via een injectie ingebracht. Een veel gebruikt antibioticum hiervoor is erytromycine, dat tegen grampositieve bacteriën werkt. Soms is het nodig om de lymfeklieren in de leizen te behandelen wanneer deze erg zijn opgezwollen. Met een injectienaald wordt de pus eruit gezogen.

Harde sjanker is gericht op de genezing van syfilis. Middels bloedonderzoek is syfilis aan te tonen. Zwangere vrouwen worden altijd op syfilis getest omdat de ziekte aan de baby kan worden overgedragen. De ziekte is goed te behandelen met antibiotica. Dit kan middels een injectie. Vaak bestaat dit uit één tot drie injecties, waartussen telkens een week zit. Hoe vroeger de ziekte ontdekt wordt, hoe beter en sneller te behandelen.

Het is mogelijk om een tweede keer harde of zachte sjanker te krijgen. Genezing betekent dus niet dat je er immuun voor bent geworden. Het is daarom belangrijk om besmetting te voorkomen. Ook zullen de partner(s) ingelicht moeten worden: ook zij kunnen besmet zijn. Bovendien kan je harde of zachte sjanker zelf opgelopen hebben van één van deze partners. Zachte sjanker wordt voornamelijk in ontwikkelingslanden, Azië, Afrika en de VS opgelopen. Het is dan ook een importziekte binnen Europa. Harde sjanker komt wel algemeen voor binnen de Europese grenzen.