Donovanosis: Geslachtsziekte met zweren in genitale gebied

Donovanosis is een geslachtsziekte, veroorzaakt door een bacteriële infectie. Meestal heeft de seksueel overdraagbare aandoening betrekking op de huid en slijmvliezen in het genitale gebied. De patiënt kampt met bulten en zweren die langzaam het genitale weefsel beschadigen. Dankzij een langdurige antibioticakuur herstellen de meeste patiënten snel, al zijn controlebezoeken nog nodig omdat de ziekte soms na lange tijd terug opflakkert. Daarnaast zorgt onbehandelde donovanosis voor enkele vervelende complicaties.

• Synoniem donovanosis
• Epidemiologie geslachtsziekte
• Oorzaken: Overdracht van bacterie gebeurt via seks
• Risicofactoren
• Symptomen: Zweren in genitale gebied
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met donovanosis
• Vroege herkenning en medische behandeling
• Voorkomen van verdere verspreiding
• Hygiëne en huidverzorging
• Misvattingen rond donovanosis
• Donovanosis is een veelvoorkomende soa
• Donovanosis veroorzaakt altijd direct symptomen
• De infectie beperkt zich tot de geslachtsdelen
• Donovanosis geneest vanzelf zonder behandeling
• Donovanosis wordt altijd correct gediagnosticeerd
• Donovanosis leidt nooit tot ernstige complicaties
• Donovanosis heeft geen invloed op de algemene gezondheid

Synoniem donovanosis

Donovanosis is eveneens gekend als “venerisch granuloom”.

Epidemiologie geslachtsziekte

Deze seksueel overdraagbare aandoening (SOA) komt vooral voor in tropische en subtropische gebieden, zoals in West-Nieuw-Guinea, het Caribisch gebied, Zuid-India, Zuid-Afrika, Zuidoost-Azië, Australië en Brazilië. Mannen zijn dubbel zo vaak als vrouwen aangetast volgens de University of Maryland, terwijl Emedicine beweert dat mannen en vrouwen in gelijke aantallen zijn getroffen. In westerse landen komt de aandoening haast enkel voor bij patiënten die gereisd zijn naar plaatsen waar de ziekte optreedt. De meeste infecties komen voor bij patiënten tussen de twintig tot veertig jaar. De incidentie is tot slot hoger bij patiënten met een zwarte huidskleur dan bij patiënten met een blanke huidskleur.

Oorzaken: Overdracht van bacterie gebeurt via seks

Donovanosis (granuloma inguinale) is het gevolg van een infectie door de gramnegatieve bacterie Klebsiella granulomatis, voorheen bekend als Calymmatobacterium granulomatis. De infectie verspreidt zich meestal door vaginale of anale gemeenschap. In zeer zeldzame gevallen gebeurt de overdracht tijdens orale seks. Normaal gezien is herhaalde blootstelling aan de bacterie nodig opdat de ziekte tot uiting komt.

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor donovanosis zijn:

• Onbeschermde seksuele contacten met meerdere partners
• Reizen naar tropische of subtropische gebieden waar de ziekte endemisch is
• Een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door hiv-infectie

Symptomen: Zweren in genitale gebied

De incubatietijd bedraagt één tot twaalf weken. Dit houdt in dat de symptomen pas tot uiting komen na één tot twaalf weken nadat de patiënt in contact is gekomen met de bacteriën. Ongeveer de helft van de geïnfecteerde mannen en vrouwen hebben zweren in het anale gebied, maar deze zijn soms ook te vinden rond de mond, de lippen, de keel of het gezicht. Ook dieper in het lichaam komen dergelijke zweertjes voor, zoals de lever, het skelet of de borstkas. Voorts ontstaan op de genitaliën of rond de anus kleine, vleeskleurige bulten. Ook ontwikkelt de patiënt pijnloze verheven vleeskleurige fluweelachtige knobbeltjes (granulatieweefsel) op het genitale gebied, wat gemakkelijk kan bloeden. De ziekte verspreidt zich langzaam, waarbij de huid afslijt en het genitale weefsel vernietigd wordt. De weefselschade breidt zich mogelijk uit naar de lies. De geslachtsdelen en de huid daarrond verliezen zelfs stilaan de huidskleur.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van donovanosis zijn:

• Snelle toename van het aantal zweren of bulten in het genitale gebied
• Bloeding uit de zweren
• Pijn of ongemak in het aangetaste gebied
• Zweren die niet genezen met standaardbehandelingen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts neemt een weefselmonster (biopt) dat hij microscopisch laat onderzoeken voor het stellen van de diagnose. Enkel wanneer de arts vermoedt dat ook de botten betrokken zijn bij de ziekte, zijn radiografische onderzoeken nodig.

Differentiële diagnose
In de vroege stadia is het moeilijk om donovanosis te onderscheiden van een weke sjanker (bacteriële infectie met genitale zweren). Een sjanker is ook een zweer die voorkomt bij een geslachtsziekte. In de latere stadia heeft donovanosis de uiterlijke kenmerken van de geavanceerde genitale kankers lymphogranuloma venereum (zwelling van de lymfeklieren en genitaliën) en amoebiasis. Donovanosis verwart de arts soms ook nog met deze aandoeningen, omdat ze een sterk gelijkende symptomenreeks vertonen:

• cervixcarcinoom (baarmoederhalskanker: abnormale vaginale bloedingen en een vaginale afscheiding)
• chancroïd (weke sjanker)
• cutane tuberculose
• een mycobacteriële infectie
• eierstokkanker
• genitale herpes (zweren op de genitaliën door het herpesvirus)
• lymphogranuloma venereum
• syfilis

Behandeling

Antibiotica zijn geschikte medicijnen voor de behandeling van donovanosis. De patiënt herstelt meestal wel van de aandoening, maar dit vraagt wel een langdurige antibioticabehandeling van drie weken of langer. Een controleonderzoek is belangrijk omdat de ziekte soms weer opflakkert nadat de patiënt genezen lijkt te zijn. Een terugval gebeurt veelal na zes tot achttien maanden nadat de vorige behandeling beëindigd was. Daarnaast krijgt de patiënt die positief is getest op donovanosis, een screening op de aanwezigheid van een hiv-infectie.

Prognose

Een snelle behandeling van deze ziekte vermindert de kans op weefselbeschadiging of littekens. Wanneer de ziekte onbehandeld blijft, leidt dit tot beschadiging van het genitale weefsel.

Complicaties

Gezondheidsproblemen die mogelijk voortvloeien uit deze seksueel overdraagbare aandoening zijn onder andere:

• Een permanente genitale zwelling als gevolg van littekenvorming
• Schade en littekens aan de genitaliën
• Verlies van huidskleur in het genitale gebied

Preventie

De preventie van donovanosis omvat:

• Het gebruik van barrièremethoden zoals condooms tijdens seksuele contacten
• Regelmatige screenings en medische controles voor mensen met risicofactoren
• Educatie en bewustwording over de ziekte en risicofactoren in gebieden waar de ziekte voorkomt

Praktische tips voor het leven / omgaan met donovanosis

Vroege herkenning en medische behandeling

Donovanosis, een zeldzame geslachtsziekte, vereist tijdige medische behandeling om complicaties te voorkomen. Bij symptomen zoals pijnlijke zweren in het genitale gebied is het cruciaal om een arts te raadplegen. Antibiotica zijn effectief, maar vroeg beginnen met de behandeling versnelt het herstel en minimaliseert weefselschade. Vermijd zelfmedicatie, omdat dit kan leiden tot verkeerde behandelingen en verdere verspreiding van de infectie.

Voorkomen van verdere verspreiding

Gebruik altijd een condoom tijdens seksueel contact om de partner(s) te beschermen en verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Vermijd seksuele activiteit totdat de zweren volledig zijn genezen en de arts bevestigt dat de infectie is verdwenen. Informeer de seksuele partners, zodat ook zij getest en behandeld kunnen worden indien nodig.

Hygiëne en huidverzorging

Houd het aangedane gebied schoon en droog om secundaire infecties te voorkomen. Gebruik milde, ongeparfumeerde zeep en vermijd wrijven of krabben aan de zweren, omdat dit de genezing kan vertragen. Draag ademende, katoenen onderkleding om irritatie en vochtophoping te verminderen.

Misvattingen rond donovanosis

Donovanosis is een veelvoorkomende soa

Veel mensen denken dat donovanosis een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) is, maar in werkelijkheid is het een zeldzame infectie. De aandoening komt voornamelijk voor in tropische en subtropische gebieden, zoals delen van Zuid-Amerika, India en Australië. In westerse landen wordt de ziekte nauwelijks gezien en komt deze vooral voor bij reizigers die in endemische gebieden zijn geweest.

Donovanosis veroorzaakt altijd direct symptomen

Niet iedereen met donovanosis krijgt meteen klachten. De bacterie Klebsiella granulomatis, die de ziekte veroorzaakt, kan zich langzaam ontwikkelen. Soms verschijnen de eerste symptomen pas weken of maanden na de besmetting. Dit kan leiden tot vertraging in de diagnose en behandeling, waardoor de infectie zich verder verspreidt.

De infectie beperkt zich tot de geslachtsdelen

Hoewel donovanosis vaak de geslachtsdelen aantast, kan de infectie zich ook uitbreiden naar andere delen van het lichaam. De bacterie kan huidzweren veroorzaken op de hand, in de mond en zelfs op het gezicht. In zeldzame gevallen kan de infectie zich via het bloed verspreiden naar organen zoals de nieren en de lever.

Donovanosis geneest vanzelf zonder behandeling

In tegenstelling tot sommige huidinfecties verdwijnt donovanosis niet vanzelf. Zonder behandeling kunnen de zweren groter worden en leiden tot ernstige weefselbeschadiging. Antibiotica zijn noodzakelijk om de infectie effectief te bestrijden en complicaties te voorkomen. Snelle diagnose en behandeling verkleinen de kans op langdurige schade aan de huid en onderliggende weefsels.

Donovanosis wordt altijd correct gediagnosticeerd

Omdat donovanosis zeldzaam is in veel delen van de wereld, wordt het vaak niet onmiddellijk herkend. De symptomen kunnen lijken op andere infecties, zoals syfilis of bepaalde vormen van huidaandoeningen. Daarom is een correcte diagnose via microscopisch onderzoek of PCR-testen essentieel om verwarring met andere ziekten te voorkomen en de juiste behandeling in te stellen.

Donovanosis leidt nooit tot ernstige complicaties

Als donovanosis niet tijdig wordt behandeld, kan de infectie zich uitbreiden en permanente littekens veroorzaken. In zeldzame gevallen kan de bacterie via de bloedbaan ernstige systemische infecties veroorzaken. Daarnaast kunnen chronische ontstekingen de structuren van de geslachtsorganen en omliggende huid ernstig aantasten. Regelmatige controle en vroege behandeling helpen om deze complicaties te voorkomen.

Donovanosis heeft geen invloed op de algemene gezondheid

Hoewel de infectie primair de huid en slijmvliezen aantast, kan een onbehandelde infectie een verhoogd risico op secundaire infecties en ontstekingen veroorzaken. Bovendien kan de afweerreactie van het lichaam verstoord raken, waardoor patiënten vatbaarder worden voor andere infecties. Mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals patiënten met diabetes mellitus of hiv, lopen een groter risico op ernstige vormen van de ziekte.