Anafylactische shock: Oorzaken, symptomen en behandeling

Een anafylactische shock is een plotse, ernstige allergische reactie die meestal wordt gekenmerkt door een significante daling van de bloeddruk, netelroos en ademhalingsproblemen. Deze worden veroorzaakt door blootstelling aan bepaalde stoffen die aanwezig kunnen zijn in geneesmiddelen of gewoonweg door het gif dat het lichaam binnendringt na een bijensteek. Deze allergische reactie kan gevaarlijk zijn indien de patiënt niet snel kan worden voorzien van een adrenaline-injectie. Dergelijke shock of ook beter bekend als een anafylactische reactie of anafylaxie is de meest gevaarlijke van alle allergische reacties omdat ze invloed heeft op het volledige lichaam. Een normale allergische reactie veroorzaakt meestal jeuk of een piepende ademhaling terwijl een anafylactische reactie een combinatie van beide omvat aangevuld met andere symptomen die in sommige gevallen fatale gevolgen kunnen hebben.

Definitie

Een anafylactische shock is een ernstige allergische reactie die betrekking heeft op meerdere organen in het lichaam en die potentieel levensbedreigend kan zijn. Hoewel de meeste allergische reacties in milde vorm voorkomen en kunnen worden verholpen met een snelle medische behandeling kan een anafylactische reactie binnen enkele seconden of minuten na blootstelling aan het allergeen leiden tot het overlijden van de patiënt.

Anafylaxie is geen zeldzame reactie en komt tegenwoordig veel meer voor. Dit is voornamelijk te wijten een de toename van het aantal potentiële allergenen waaraan mensen de dag van vandaag worden blootgesteld. Het is moeilijk in te schatten welke personen er meer risico lopen op dergelijke allergische reactie aangezien deze op elke leeftijd kan optreden. Studies hebben echter wel uitgewezen dat het merendeel van de patiënten behoren tot het vrouwelijke geslacht.

Voorname oorzaken

Er bestaan verschillende oorzaken die aan de basis kunnen liggen van een anafylactische reactie. De belangrijkste hiervan kunnen worden ingedeeld in drie categorieën: voedsel, medicatie en gif. De relatieve impact van deze oorzaken varieert wel per leeftijd. Zo komt anafylaxie veroorzaakt door voedsel vaker voor bij kinderen terwijl ouderen deze reactie eerder zullen ontwikkelen door toedoen van medicatie.

Medicatie allergieën

Aangezien anafylaxie een vorm is van een allergische reactie zal elke persoon anders reageren op het innemen van bepaalde medicatie. Wanneer deze medicatie wordt ingenomen zal deze het weefsel in de verscheidene organen stimuleren om het hormoon histamina te produceren. Het is het effect van deze histamine die kan resulteren in een anafylactische reactie.

Medicatie die mogelijk een anafylactische reactie tot gevolg kunnen hebben omvatten verschillende soorten antibiotica zoals penicilline, cefalosporine en ciprofloxacine, plaatselijke verdoving zoals atracurium en Succinylcholine, medicatie met een dierlijke oorsprong zoals insuline, adrenocorticotroop hormonen en enzymen, diagnostische middelen zoals contrast vloeistof en gejodeerde x-stralen en biologische stoffen die zorgen voor immuniteit zoals vaccins, antistoffen en gammaglobuline.

Sommige medicatie zoals morfine en aspirine kunnen een anafylactische-achtige reactie veroorzaken wanneer iemand voor het eerst wordt blootgesteld aan deze stof. Hoewel deze reactie niet te vergelijken is met echte anafylaxie, zijn de symptomen, potentiële complicaties en behandeling identiek voor beide vormen.

Voedsel allergieën

Sommige voedingsmiddelen staan er ook om bekend dat ze mogelijk een anafylactische shock kunnen veroorzaken. Het betreft hier vooral een allergie voor noten zoals pinda’s, amandelen en walnoten. Andere mogelijk boosdoeners zijn vis, druiven, nectarinen en aardbeien.

Gifstoffen

Gifstoffen kunnen ons lichaam binnendringen via de angel van een wesp of bij. Het gif dat vrijkomt na een steek wordt door het lichaam als indringer beschouwt waardoor het immuunsysteem histamine zal produceren.

Andere aandoeningen

Er zijn verschillende omstandigheden die het risico of de ernst van een anafylactische shock kunnen verhogen. Deze omvatten:

• Astma die slecht onder controle wordt gehouden kan leiden tot fatale anafylaxie bij tieners en jongvolwassenen.
• Hart- en vaatziekten behoudt een groot risico voor anafylaxie vooral bij ouderen.
• Mastocytose is een ziekte waarbij het lichaam een teveel aan mestcellen produceert welke histamine aanmaken bij een allergische reactie.

Symptomen

De symptomen bij een anafylactische shock variëren van persoon tot persoon afhankelijk van de mate waarin iemand blootgesteld wordt aan het allergeen en de reactie van het immuunsysteem van het lichaam hierop. Symptomen kunnen zich snel of geleidelijk aan ontwikkelen.

Reactie van de huid

Deze allergische reactie wordt gekenmerkt door het vrijkomen van histamine als defensief mechanisme van het lichaam. Histamine zal de bloedvaten verwijden met jeuk, schilfering en roodheid van de huid. Ook netelroos kan zich manifesteren en zal zich uiten als een rode onderhuidse zwelling. Het zijn vooral chemicaliën en schoonmaakmiddelen die deze netelroos veroorzaken.

Verhoogde maagzuursecretie

De pariëtele cellen in de maag zorgen voor de productie van maagzuur. Een toename van het maagzuur zal leiden tot zweren en irritatie. Histamine zal in combinatie met andere enzymen resulteren in een verhoging van het maagzuurniveau door zijn invloed op de pariëtele cellen.

Ademhalingsproblemen

De histamine die wordt geproduceerd tijdens de reactie van het lichaam op het allergeen zal een vernauwing van de luchtwegen veroorzaken waardoor de luchtstroom wordt verstoord. Dit leidt tot ademhalingsproblemen welke gepaard gaan met pijn in de borst, benauwdheid en een piepende ademhaling.

Diarree

De productie van histamine zal ook leiden tot een vernauwing van de intestinale spieren en vervolgens een toename van de peristaltiek. Hierdoor zal er gemakkelijk diarree ontstaan.

Behandeling

Adrenaline wordt beschouwd als het essentiële geneesmiddel bij de behandeling van een anafylactische reactie. Het verhoogt de hartslag en opent de luchtwegen en bloedvaten waardoor de patiënt beter zal kunnen ademen en het bloed efficiënter zal kunnen stromen. Adrenaline is een logische behandeling welke zijn betrouwbaarheid reeds heeft bewezen als ondersteunende behandeling bij ademhalingsproblemen en bij het herstellen van een adequater hartminuutvolume. Patiënten met anafylaxie worden aangeraden horizontaal te gaan liggen na de adrenaline injectie.