Pijn aan de tong: oorzaken en symptomen van pijnlijke tong

Pijn aan de tong of een pijnlijke tong wordt meestal veroorzaakt door iets wat duidelijk zichtbaar is, zoals een pijnlijk zweertje of blaasje. Zo kan het mondslijmvlies op elke plek ontsteken met aften; bovenkant, onderkant of zijkant van de tong. Maar je kunt ook op je tong bijten, wat een pijnlijk wondje geeft. Er zijn echter een paar minder voor de hand liggende oorzaken die pijn aan de tong of tongpijn kunnen veroorzaken, zowel bij kinderen als volwassenen. Pijn aan de tong kan gepaard gaan met andere klachten, zoals kleurveranderingen van de tong, gevoelloosheid, tintelingen, branderig gevoel in de tong, pijn tijdens het slikken en onverklaarde bloedingen. Bij aanhoudende klachten aan de tong, waaronder pijn, is het verstandig de huisarts te raadplegen. Deze zal op basis van een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek, een diagnose stellen. Soms is vervolgonderzoek nodig om vast te kunnen stellen wat er aan de hand is. Een goede diagnose is de basis voor behandeling van tongpijn.

• Symptomen van pijn aan de tong
• Branderige tong door landkaarttong
• Onschuldige aandoening
• Wat te doen?
• Witte plekjes op de tong door spruw
• Vooral bij baby's
• Medicatie
• Pijnlijke zweertjes en blaasjes op de tong door aften
• Zweertjes
• Genezing van aften
• Pijn aan tong door roken
• Op de tong bijten
• Trauma
• Herstel
• Tongpijn door tongontsteking
• Pijn aan de tong door sporten
• Andere oorzaken van pijn aan de tong
• Tongpijn door virale infectie
• Vitaminetekorten en bloedarmoede
• Glossitis rhomboidea mediana
• Pijn aan de tong door tongbranden
• Pijn aan tong en keel door glossopharyngeus neuralgie
• Lichen planus
• Ziekte van Behçet
• Pemphigus vulgaris
• Tongkanker
• Pijn aan tong door voedsel
• Diagnose pijnlijke tong
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Vervolgonderzoek

Symptomen van pijn aan de tong

Mogelijke bijkomende symptomen die je kunt ervaren bij pijn aan je tong, zijn onder meer:

• Pijn aan de tong achteraan, vooraan, in het midden, de zijkant of onderkant.
• Een gedeeltelijk of volledig verlies van smaak of veranderingen in je vermogen om zure, zoute, bittere of zoete smaken te proeven;
• Blaasjes, zweertjes en bultjes op de tong;
• Moeite om je tong te bewegen;
• Moeite om eten te proeven, te slikken en zelfs te spreken;
• Zwelling van de tong;
• Tintelende tong of gevoelloosheid;
• Een verandering van de normale kleur van je tong of kleurvlakken die wit, felroze, zwart, bruin of geel zijn
• Pijn in de hele tong of alleen op bepaalde plekken (bijvoorbeeld pijn op het puntje van de tong);
• Een brandend gevoel over de hele tong of alleen op bepaalde plekken;
• Witte of rode vlekken, die vaak pijnlijk zijn;
• Een harige of behaarde verschijning van de tong.

Branderige tong door landkaarttong

Onschuldige aandoening

Landkaarttong (lingua geographica) is een veelvoorkomende goedaardige aandoening van de tong, waarbij op het oppervlak van de tong onregelmatige gladde, rode vlekken zichtbaar zijn, omgeven door witte of witgrijze lijnen, waardoor het wel wat wegheeft van een landkaart. Deze vlekken veranderen voortdurend van aspect. Grofweg 1 op de 10 mensen met een landkaarttong kan licht ongemak of een branderig of pijnlijk gevoel ervaren. Het betreft een onschuldige, niet-besmettelijke aandoening, waarvan de oorzaak niet bekend is. Wel is er een associatie tussen psoriasis en landkaarttong.

Wat te doen?

Een landkaarttong kun je niet met medicijnen genezen, maar er kunnen wel (langere) periodes aanwezig zijn waarbij de afwijking niet of minder manifest is. Daarnaast is het verstandig om alles te vermijden wat het nog erger maakt, zoals zuur of kruidig voedsel.

Witte plekjes op de tong door spruw

Vooral bij baby's

Spruw is een infectie van het mondslijmvlies door een gist, Candida albicans, wat onder meer witte plekjes kan geven in de mond, meestal tegen de wangen, op de tong en het gehemelte. Vooral zuigelingen jonger dan 6 weken hebber last van. Bij volwassenen kan spruw ook voorkomen en wijst het vaak op een verminderde weerstand. In de volgende omstandigheden heb je meer kans om spruw te ontwikkelen:

• als je onlangs een antibioticum hebt gebruikt;
• bij een slechte mondhygiëne;
• bij slijtage van het kunstgebit of een niet goed passend kunstgebit;
• een verzwakt immuunsysteem;
• het hebben van diabetes; en
• wanneer je inhalatiecorticosteroïden gebruikt.

Medicatie

Spruw wordt behandeld met schimmeldodende medicijnen, meestal in de vorm van een gel of vloeistof die je direct kunt toepassen in je mond, hoewel tabletten of capsules soms ook worden gebruikt.

Pijnlijke zweertjes en blaasjes op de tong door aften

Zweertjes

Aften zijn pijnlijke zweertjes (ontstekingen) die overal in de mond de kop op kunnen steken en ook aanwezig kunnen zijn aan de bovenzijde of de onderzijde van de tong. Aften kun je herkennen als kleine grijswitte plekjes met een rode rand. In sommige aften zie je kleine kuiltjes (kratertjes) verschijnen. Aften kunnen de hele dag een branderig of pijnlijk gevoel geven. Eten doet vaak pijn of irriteert. De precieze oorzaak van aften is niet bekend, maar mogelijk spelen stress, hormonale stoornissen en auto-immuunziekten een rol bij het ontstaan ervan.

Genezing van aften

Aften genezen meestal vanzelf binnen 1 tot 2 weken, maar soms kan het wat langer duren. Bij de apotheek kun je een lidocaïnetinctuur halen, een pijnstillende vloeistof die je op aften kunt aanbrengen ter verlichting van de klachten. Er zijn ook gels tegen aften, welke een dunne, beschermende laag over de aangetaste zone aanleggen, waardoor de pijn die door de aft veroorzaakt wordt vermindert en het genezingsproces versnelt wordt.

Pijn aan tong door roken

Roken veroorzaakt ernstige negatieve gevolgen voor het gehele lichaam, waaronder ook de tong. Roken irriteert en beschadigt de papillen van de tong (deze gaan er van kapot), waardoor je smaak afneemt en je tong eveneens minder gevoelig is. Roken leidt tevens tot irritatie en beschadiging van het mondslijmvlies. Pijn aan de tong na het roken komt ook voor. Voorts kunnen met name rokers last krijgen van leukoplakie. Dat is een witte slijmvliesverandering in de mond die niet afschraapbaar is. Leukoplakie een voorloper zijn van kanker. Het is dus belangrijk dat je tandarts de oorzaak van witte vlekken op je tong bepaalt. Leukoplakie kan zich ontwikkelen wanneer de tong geïrriteerd is en het komt vaak voor bij mensen die roken.

Op de tong bijten

Trauma

Soms bijt je per ongeluk op je tong, bijvoorbeeld bij het kauwen van eten of het kauwen op kauwgom, hetgeen een scherpe pijn met zich meebrengt. Bij fysiek contactsporten of een auto-ongeluk bijten mensen soms ook op de tong. Het ook mogelijk dat je tijdens een epilepsie-aanval op je tong bijt.

Herstel

Het herstelt van een pijnlijke tong bals gevolg van bijten of trauma herstel vaak binnen enkele dagen tot twee weken. Soms bijt je per abuis weer op dezelfde plek en dan kan het herstel wat langer duren. Paar maal daags gorgelen met een warme zoutoplossing verlicht de pijn en versnelt de genezing. Ernstige beten of verwondingen aan de tong moet je laten beoordelen door een arts. Soms moet er gehecht worden of is een operatie nodig.

Tongpijn door tongontsteking

De symptomen van een tongontsteking bestaan uit moeite met kauwen, slikken of spreken, een glad oppervlak van de tong en een pijnlijke en gevoelige tong. Andere symptomen van een tongontsteking of glossitis of een ontstoken tong zijn veranderingen in de kleur van de tong en zwelling.

Pijn aan de tong door sporten

Hardlopen bevordert de bloedsomloop, net als de meeste inspannende activiteiten. De hoofdslagader in je tong is verbonden met je externe halsslagader. Naarmate de hartslag stijgt, stijgt ook de bloedsomloop en de bloeddruk in de tong. Je tong bevat zenuwuiteinden, dus je kunt deze veranderingen ervaren als een kloppende sensatie. Langzamer lopen, je mond ontspannen en langzaam en diep ademhalen, moet het ongemak helpen verlichten.

Sommige hardlopers houden hun mond stijf om hun ademhaling onder controle te houden. Dit kan spanning in je kaak, gezichtsspreien en tong veroorzaken, wat kan leiden tot een kloppend gevoel in je tong. Probeer bewust te zijn van je kaakspieren en tong wanneer je rent en ontspan door langzaam en diep uit te ademen en laat je tong op natuurlijke wijze tegen het dak van je mond rusten.

Andere oorzaken van pijn aan de tong

Minder vaak kan pijn aan de tong veroorzaakt worden door:

Tongpijn door virale infectie

Een virale infectie, zoals hand-voet-mondziekte of een infectie in de mond als gevolg van het herpes-simplex-virus.

Vitaminetekorten en bloedarmoede

Een pijnlijke tong kan een symptoom zijn van bloedarmoede door ijzertekort of een vitamine-B12-tekort. Bij personen met een foliumzuurgebrek kan ook bloedarmoede ontstaan, vergelijkbaar met bloedarmoede als gevolg van vitamine-B12-gebrek.

Glossitis rhomboidea mediana

Glossitis rhomboidea mediana, ook wel mediane romboide glossitis genoemd, is een zeldzame afwijking op de tong waarbij midden op je tong een rode ruitvormige of ovale atrofische, gladde plek te zien is. Waarschijnlijk is deze tongaandoening het gevolg van een chronische Candida overgroei ter plaatse. Meestal veroorzaakt het geen klachten, soms een brandende sensatie. Risicofactoren voor deze tongaandoening zijn:

• (slecht passend) kunstgebit;
• diabetes mellitus;
  Afwijking op de tong met pijn door antibioticagebruik / Bron: Stevepb, Pixabay
• een droge mond (xerostomie)
• een slechte mondhygiëne;
• een verzwakt immuunsysteem door chemotherapie of radiotherapie ter behandeling van kanker;
• Geïnhaleerde steroïden voor de behandeling van astma;
• recent antibioticagebruik; en
• roken.

Pijn aan de tong door tongbranden

Bij tongbranden (glossodynie) heb je een pijnlijk, branderig gevoel in de tong, terwijl er gaan afwijkingen zijn waar te nemen aan de tong.

Pijn aan tong en keel door glossopharyngeus neuralgie

Eenzijdige pijn aan de tong en keel kan komen door glossopharyngeus neuralgie. Dit betreft een eenzijdige pijn achter in de keel en tong. Het wordt veroorzaakt door de zenuw die dit gebied verzorgt, de zogeheten Glossopharyngeus zenuw. De oorzaak is vaak onbekend, maar soms komt het voor bij Multiple Sclerose (MS). Je hebt hierbij last van herhaalde kortdurende aanvallen van zenuwpijn, maar dan achterin de keel, achteraan de tong of mondholte en het oor.

Lichen planus

Lichen planus is een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen, die een jeukende huiduitslag veroorzaakt en ook in de mond en op de tong kan voorkomen.

Ziekte van Behçet

De ziekte van Behçet: een zeldzame aandoening die ontsteking van de bloedvaten veroorzaakt en ook kan leiden tot pijnlijke zweertjes in de mond.

Pemphigus vulgaris

Pemphigus vulgaris (PV): een zeldzame blaarvormende auto-immuunziekte van slijmvliezen en huid. Bij Pemphigus vegetans, een zeldzame variant van PV, heeft de tong soms een cerebriform aspect.

Tongkanker

Tongkanker: een zeldzame vorm van kanker. Alcohol- en tabaksgebruik zijn de belangrijkste risicofactoren.

Pijn aan tong door voedsel

Soms kun je pijn aan de tong krijgen door het eten van bepaald voedsel, zoals ananas. De ananas bevat het eiwit-verterende enzym bromelaïne en dit zorgt ook voor het prikkelende gevoel op je tong en je wangen wanneer je een ananas eet.

Diagnose pijnlijke tong

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Maak een afspraak met je huisarts bij aanhoudende klachten. De arts zal op basis van een uitgebreid vraaggesprek (anamnese) en lichamelijk onderzoek, een diagnose stellen. Vragen die de huisarts kan stellen, zijn onder meer:

• Hoe lang heb je reeds last van de klachten;
• Is je smaakvermogen veranderd;
• Wat voor soort pijn heb je;
• Kun je je tong (goed) bewegen;
• Zijn er nog andere problemen in je mond.

Vervolgonderzoek

Als je arts niet in staat is om een ​​diagnose te stellen op basis van de anamnese en het lichamelijk onderzoek, dan zal aanvullend onderzoek nodig zijn. Hoogstwaarschijnlijk zal de arts bloedonderzoek willen doen om verschillende aandoeningen uit te sluiten. Zo mogelijk zal de arts je verwijzen naar een KNO-arts. Zodra een diagnose is gesteld, zal de arts een behandeling overwegen.

Lees verder

• Bultjes op de tong: oorzaken van witte of rode tongbultjes
• Tongkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Tongontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling glossitis
• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Witte aanslag op de tong: oorzaken en symptomen witte tong