Denken dat je dood bent: syndroom van Cotard

Door een ongeluk, beroerte of andere neurologische schade kan het syndroom van Cotard optreden. Het is een zeldzame aandoening, waarbij de persoon denkt dat men een wandelend lijk is (walking corpse syndrome). Men denkt dat men dood is en dat bloed of organen ontbreken. Daarnaast geldt dat het realiteitsbesef compleet is verstoord, is men psychisch in de war, zwaar depressief en is er verhoogde kans op zelfmoord. Wat houdt het syndroom van Cotard (wandelend lijk syndroom) in?

Syndroom van Cotard

• In een waan zijn
• Psychisch in de war
• Geen realiteitsbesef
• Depressiviteit
• Verhoogde kans op zelfmoord
• Ermee leven of continue opvang

In een waan zijn

Denken dat men is overleden en slechts als wandelend lijk nog over de aarde rondloopt, wordt het syndroom van Cotard genoemd. Het gaat daarbij om een neurologische afwijking, waardoor diegene zichzelf als dood gaat beschouwen. De persoon heeft de waan dat weefsels reeds zijn afgestorven en als zodanig aan het lichaam hangen. Ook denkt men dat bloed en organen ontbreken en overal rottende wonden zitten. In werkelijkheid is er niets aan de hand, echter door toedoen van neurologische schade wordt het veroorzaakt. Oftewel de hersenen geven een compleet vertekend beeld van de werkelijkheid. Wat houdt het syndroom van Cotard in, hoe wordt het veroorzaakt en hoe kan het tot zelfmoord leiden?

Psychisch in de war

Hersenletsel kan op verschillende manieren worden veroorzaakt. Denk aan een ongeluk, schade aan het hoofd, een beroerte of neurologische afwijkingen. De gedachtenpatroon van een persoon kan daardoor dermate in de war raken, dat men het ergste denkt en gelooft. Het gaat gepaard met psychose, aanvallen en geestelijke verwardheid. Psychische problemen zijn vaak aanleiding om diegene van de maatschappij af te zonderen, zodat men geen gevaar voor zichzelf of anderen is.

Geen realiteitsbesef

Wat men werkelijk nog van de wereld meekrijgt gaat over in dromen, waarbij het waak-slaapritme compleet ontregeld kan zijn. Dit houdt ook in dat heftige hallucinaties binnen dagdromen of slaap kunnen voordoen. Het is daarbij vergelijkbaar met narcolepsie, waarbij men onverklaarbare angstige dingen ziet welke er in werkelijkheid niet zijn. Het realiteitsbesef van iedere dag vervaagt en problemen met de omgeving nemen sterk toe. Oftewel de band met naasten wordt stevig op de proef gesteld, danwel diegene wordt als groot probleem gezien.

Depressiviteit

Het syndroom van Cotard gaat bijna altijd gepaard met heftige depressiviteit en het verkrijgen van een andere persoonlijkheid. Het hebben van depressiviteit houdt in dat men steeds verder in zichzelf teruggetrokken raakt. Het kan tot excessen en heftige uitbarstingen leiden. Men zal niets meer van de omgeving willen aannemen, waarbij men zichzelf steeds verder tracht af te zonderen. De einzelgänger met depressiviteit kan de stap nemen om zelfmoord te plegen!

Verhoogde kans op zelfmoord

Naast de kans op zelfmoord door toedoen van depressiviteit, kan het ook door het syndroom worden getriggerd. Omdat men denkt dat men reeds is overleden of niet bestaat, is men in de veronderstelling dat men geen voedsel nodig heeft. Soms komt het ook voor dat men het overlijden wil bewijzen. Daarom is de kans veel groter dat er zelfmoord wordt gepleegd. De persoon is psychisch niet stabiel en dat leidt snel tot zelfbeschadiging.

Ermee leven of continue opvang

De symptomen zijn dermate ingrijpend, dat toezicht en begeleiding noodzakelijk is. Enerzijds moet de overtuiging terugkomen dat men wel werkelijk leeft, echter in hoeverre dat besef kan retourneren is de vraag. Anderzijds zal antidepressiva en kalmeringsmiddelen van belang zijn, ook om de kans op zelfmoord te verminderen. In hoeverre men werkelijk ermee kan leven hangt per geval af. Een verkeerd realiteitsbesef, depressiviteit, de neiging om zelfmoord te plegen, psychoses nopen vaak tot langdurige begeleiding of continue psychiatrische opvang. Het is de auteur van dit stuk onbekend in hoeverre patiënten hiervan kunnen genezen, echter vermoedelijk zal het syndroom in verschillende gradaties en heftigheden gedurende het leven voordoen.

Lees verder

• Bijna-doodervaring veroorzaakt door serotoninepiek