Tong: functie, anatomie van de tong en tongaandoeningen
De tong is een langwerpig, met slijm bedekt en beweeglijk spierlichaam, bestaande uit negen individuele spieren. Hij behoort tot het bovenste gedeelte van het spijsverteringskanaal. De tong speelt een belangrijke rol bij het kauwen, slikken, de smaakgewaarwording en het reinigen van het gebit, maar het heeft daarnaast nog andere functies. De tong is een uiterst flexibele spier die goed van bloed wordt voorzien en veel zenuwen bevat. Wanneer de mond is gesloten, vult de tong je mondholte bijna volledig. Een gezonde tong is lichtrood tot roze, heeft een glad oppervlak en ruikt nergens naar.
Wat is de tong?
De tong (glossa) is een langwerpig spierlichaam omringd door slijmvliezen. Bij mensen bevindt het zich op de bodem van de mondholte en vult deze bijna volledig. Het maakt deel uit van het bovenste deel van het spijsverteringskanaal. De tong is een van de belangrijkste organen van de mens. Het is belangrijk voor het kauwen en slikken van voedsel en heeft sensorische organen die worden gebruikt voor het proeven. Bovendien is de tong onmisbaar voor de menselijke taal. Hij speelt ook een belangrijke rol in de erotiek.
10 gekke weetjes over je tong die je nog niet wist!
Je tong is misschien niet het eerste waar je aan denkt als je het hebt over je lichaam, maar dit flexibele orgaantje is eigenlijk super fascinerend! Van smaakpapillen tot tongacrobatiek: hier zijn 10 grappige en verrassende weetjes over je tong die je vast nog niet kende!
1. De tong is de sterkste spier in je lichaam
Hoewel hij klein lijkt, is je tong één van de sterkste spieren die je hebt. Hij werkt de hele dag door—of je nu praat, eet of zelfs slaapt!
2. Je tong is uniek, net als je vingerafdruk
Net zoals niemand dezelfde vingerafdruk heeft, is de afdruk van jouw tong ook helemaal uniek. Als je ooit een "tong-scan" nodig hebt, kan alleen jouw tong je identificeren!
3. Je tong is altijd in beweging
Zelfs als je denkt dat je je tong stilhoudt, is hij nog steeds in actie. Hij helpt bij ademen, speeksel doorslikken en zorgt ervoor dat je je tanden niet kwijtraakt als je slaapt!
4. Je tong is supersnel
Je tong is zo snel dat hij in minder dan een seconde van de ene kant van je mond naar de andere kant kan bewegen. Probeer maar eens je tong stil te houden—bijna onmogelijk!
5. Een gezonde tong is roze
Heb je ooit goed naar je tong gekeken? Een gezonde tong heeft een lichtroze kleur. Ziet hij er anders uit, zoals wit of geel? Dat kan een teken zijn dat er iets niet helemaal in balans is.
6. De smaakpapillen op je tong worden steeds vernieuwd
Elke 10 tot 14 dagen krijgt je tong een gloednieuw setje smaakpapillen. Geen zorgen dus als je tijdelijk wat minder proeft—je smaakvermogen herstelt zich snel!
7. Je hebt niet vier, maar vijf basissmaken
We leren vaak dat we zoet, zuur, zout en bitter proeven, maar wist je dat er nog een vijfde basissmaak is? Umami! Het is die hartige smaak die je bijvoorbeeld in sojasaus of rijpe tomaten proeft.
8. Je tong kan gewichtheffen!
Wist je dat je tong zo sterk is dat hij wel tot 1 kilogram kan tillen? Oké, misschien til je er geen gewichten mee op, maar het geeft wel aan hoe krachtig deze spier is.
9. Tongrollen is genetisch bepaald
Kun jij je tong oprollen? Sommige mensen kunnen het, anderen niet, en dat ligt aan je genen! Het is dus geen trucje dat je kunt leren—je bent er gewoon mee geboren (of niet).
10. Je tong is je geheime wapen voor schoonmaken
Je tong helpt je niet alleen met proeven, maar ook met het schoonhouden van je mond. Hij schuurt voortdurend over je tanden en tandvlees, wat helpt om voedselresten te verwijderen. Echt een multitasker!
Anatomie van de tong
Drie delen van de tong
De menselijke tong is verdeeld in drie secties. Dit zijn de tongwortel (Radix linguae), het tonglichaam (Corpus linguae) en het puntje van de tong (Apex linguae). De bovenkant van de tong wordt tongrug genoemd (Dorsum linguae). De tong is verbonden met de onderkaak, het tongbeen en de schedelbasis.
Achterkant van de tong
De achterkant van de tong heeft een lichte kromming en ligt volledig vrij. Aan de achterkant is er een groef, die de vorm van een driehoek heeft en een blind gat wordt genoemd. Daar liggen wat speekselklieren.
Tongblad
Het voorste gedeelte van de tong heeft de naam tongblad. Hij is belangrijk voor de vorming van spraakgeluiden. In het gebied van de tongpunt, onder het slijmvlies, bevindt zich de tongpuntklier (linguale klier), terwijl de linguale klieren (glandula linguales) in het achterste segment aanwezig zijn.
Toompje van de tong
Het onderste tongoppervlak is stevig bevestigd aan de mondholte in het middelste gedeelte. Het frenulum linguae, ook wel bekend als de tongriem, is het toompje van de tong en dit is de aanhechting tussen de tong en de mondbodem met een dun muceus-membraan daartussenin.
Tongwortel
De tongwortel markeert het achterste en meest uitgebreide deel van de tong. De tong is verbonden met het tongbeen (os hyoideum). Dit is een botje gelegen in het gebied van de hals en heeft contact met het strottenhoofd via ligamenten en spieren. De middelste lijn van de tong vormt een loodrecht septum (tussenschot) genaamd septum linguae.
Spieren, bloedvaten en zenuwen
De tong bestaat voornamelijk uit spieren. Tussendoor zijn er verschillende bloedvaten en zenuwen. De spieren rangschikken zich in drie richtingen en zorgen zo voor de grote bewegingsmogelijkheden van de tong. Ook belangrijk voor de tong is het gespecialiseerde mondslijmvlies. Aldus is er op de bovenkant van de tong een meerlagig plaveiselepitheel, rustend op een dunne lamina propria (het epitheelweefsel liggend bindweefsel waarin zich bloedvaten, lymfevaten, gladde spiercellen, zenuwen en kleinere klieren bevinden). Aan de onderzijde is echter gekeratiniseerd plaveiselepitheel aanwezig. Bovendien heeft het slijmvlies van de achterkant van de tong verschillende soorten papilla, zoals de smaakpapillen.
Innervatie
De tong wordt op een zeer complexe manier door verschillende zenuwen geïnnerveerd:
- Motorisch wordt de tong verzorgt door de hypoglossale zenuw.
- Zintuiglijke en sensorische innervatie van het achterste derde deel van de tong vindt plaats door de nervus glossopharyngeus, de negende craniale, hersenzenuw of de tong-keelzenuw.
- De zintuiglijke verzorging van het voorste tweederde deel vindt plaats via de linguale zenuw
- De smaakstimuli van het voorste tweederde deel van de tong worden overgedragen via de chorda tympani, een tak van de aangezichtszenuw.
Functie van de tong
Voedselinname
De menselijke tong voert verschillende belangrijke taken uit. De tong is verantwoordelijk voor het verspreiden van voedsel tussen de tanden. Bovendien wordt de voedselbrij door de tong naar de keel getransporteerd. Door sterke buigbewegingen hakt de tong het voedsel en vermengt het met het speeksel. Dit bevat veel spijsverteringsenzymen. In deze fase detecteert de tong tevens de verschillende nuances van smaak en geeft het de eerste signalen aan het lichaam, of het voedsel goed of slecht smaakt. Tijdens het verkleinen van het voedsel wordt een slikbeweging door de tong gemaakt, waardoor de voedselbrij in de volgende spijsverteringsfase terechtkomt.
Bijtmechanisme
Hoewel de tong het voedsel niet direct kan afbreken, is het onmisbaar voor voedselinname. Zodra voedsel in de mond terechtkomt wordt het afgebroken door bijtende bewegingen en heen en weer geleid in de mondholte en tussen de tong en de tanden geduwd. Er is voldoende
speeksel nodig om een gladde pap te ontwikkelen. de speekselvloed wordt positief beïnvloed door de tong. Speekselklieren bevinden zich onder de tong en worden gestimuleerd door de tongbewegingen. Er is een afscheiding van speeksel, dat zich direct met het voedsel mengt.
Smaak
Een andere belangrijke tongfunctie is de perceptie van smaak: via smaakpapillen ontvangen de hersenen belangrijke gegevens over het voedsel en de kwaliteit ervan. Op deze manier kan worden bepaald of het voedsel zoet, zuur, bitter, umami of zout smaakt. De tong is ook belangrijk bij het drinken en slikken.
Bij de voedselinname is de detectie van verschillende smaken zeer belangrijk. Want alleen dan kunnen mensen er zeker van zijn, of een voedingsmiddel gezond is of niet. Het tongslijmvlies heeft tal van sensorische cellen, met behulp waarvan verschillende smaken kunnen worden gedetecteerd. De zogenaamde smaakpapillen bundelen alle chemische stoffen die verantwoordelijk zijn voor een smaak.
Zuigmechanisme
Het zuigmechanisme speelt een belangrijke rol, vooral bij zuigelingen. Baby's kunnen het voedsel niet met hun tong kauwen, maar zijn afhankelijk van moedermelk of babymelk. Het functionele principe is als volgt: voor een zuigproces moet een negatieve druk worden gecreëerd wanneer de mond wordt gesloten. Dit wordt geproduceerd door de tong die naar de keelholte verschuift. De mond volgt dan een natuurlijk zuigmechanisme, waardoor baby's de melk kunnen consumeren.
Slikmechanisme
Het slikmechanisme kan alleen door de tong worden geactiveerd. Bij elke beweging komt speeksel vrij in de mond. Het houdt niet alleen de mond vochtig, maar zorgt er ook voor dat je het voedsel of drank kan doorslikken.
Tastzin van de tong
Onder meer de tong bevat veel tast- en drukreceptoren. De beslissende factor in dit geval het puntje van de tong, met behulp waarvan eerste inzichten in een voedingsmiddel kunnen worden verzameld. Bij elke voedselinname wordt het voedsel onderzocht op verschillen. De tong voelt snel botten, stenen of niet-kauwbaar materiaal.
Spraak
De menselijke tong heeft ook een speciale rol bij de articulatie van spraakklanken. Zonder de tong zou je niet goed kunnen spreken. Afzonderlijke tonen en woorden kunnen alleen ontstaan door het samenspel van tongbewegingen, lipbewegingen en tanden. De snelle beweging van de tong maakt ongeveer 90 woorden per minuut mogelijk in het normale leven. Bij de vorming van geluiden en woorden gaat de tong vanzelf naar verschillende contactpunten in de mond.
Mimische functie
De tong wordt in veel culturen gebruikt voor bijvoorbeeld de uiting van woede of walging, maar ook voor begroeting of blijken van hulde.
Kokhalzen
Kokhalzen is een normale, automatisch optredende reactie (ofwel reflex) met een beschermende, soms zelfs levensreddende functie. Het voorkomt dat je je verslikt of stikt in voorwerpen die soms te diep in de keel komen. Op het achterste, zachte gedeelte van het gehemelte bevinden zich sensoren die tot kokhalzen kunnen aanzetten. De slikspieren gaan in dat geval ongecontroleerd bewegen en het kokhalzen begint. Bij het kokhalzen maken tong en hoofd bewegingen naar voren en er zijn samentrekkingen van de keel, met als doel het naar buiten brengen van voedsel of iets anders dat in de mond terecht is gekomen.
Zwarte haartong /
Bron: Com4, Wikimedia Commons (Publiek domein)Tongaandoeningen
Veel voorkomende aandoeningen
Mogelijke tongaandoeningen zijn:
Omschrijving
Er zijn verschillende ziekten die de tong kunnen beïnvloeden. De tong kan door bepaalde veranderingen een indicatie zijn voor een bepaalde aandoening. Rode puntjes op de tong, wat ook frambozentong wordt genoemd, wordt beschouwd als een indicatie van
roodvonk. Een rode, gezwollen pijnlijke tong (
glossitis) wijst op pernicieuze anemie, een vorm van
bloedarmoede. Een blauwachtige verkleurde tong duidt vaak op centrale cyanose. Maar ook misvormingen van de tong zijn mogelijk. Het kan hierbij onder meer gaan om een gespleten tong (Lingua bifida). Een terugtrekking van de tong naar de keelholte of reuzengroei van de tong wordt Glossoptosis genoemd.
Bovendien zijn er verschillende ziekten die de tong aantasten. Deze omvatten voornamelijk
spruw,
gewone aften, een abces op de tong,
lichen planus of een zwarte harige tong, die een donkere, harige tongcoating vormt. Tongkanker is een van de ernstigste ziekten van de tong. In de meeste gevallen leidt dit tot een kwaadaardig plaveiselcelcarcinoom, dat gepaard gaat met
brandende tongpijn en
slikproblemen. Er zijn ook bewegingsbeperkingen van de tong.
Tongverkleuring
Een
witte aanslag op de tong duidt op een
verkoudheid, een
gele tong kan duiden op een schimmelinfectie en een grijze tong kan duiden op een
ijzertekort. Een
frambozenrode verkleuring met kleine verdikking is meestal te wijten aan roodvonk. Een zwarte tong kan vele redenen hebben: bepaalde medicijnen, stress of een ernstige verzwakking van het immuunsysteem. Een bruine tong kan wijzen op nierzwakte. Maar zelfs langdurig gebruik van mondwater dat chloorhexidine bevat, kan een bruinachtige verkleuring van de tong veroorzaken. Een dieprode, gladde tong" kan wijzen op
leverschade.
Lees verder