Tongaandoeningen: symptomen, oorzaak en behandeling

In verhouding is de tong de sterkste spier van het menselijk lichaam. De tong bestaat voornamelijk uit spieren die je in staat stellen om voedsel te proeven en door te slikken, en te praten. Een gezonde tong is roze-rood van kleur en is bedekt met papillen. Omdat je constant je tong gebruikt, kan het frustrerend en ongemakkelijk zijn als je tongproblemen ondervindt, waaronder verkleuring en pijn. Er zijn verschillende tongaandoeningen met uiteenlopende symptomen. Gelukkig zijn de meeste tongproblemen onschuldig van aard en treedt er binnen enkele dagen spontaan herstel op of kan snel herstel bereikt worden na behandeling. In sommige gevallen kan een verkleurde of pijnlijke tong wijzen op een meer ernstige aandoening, waaronder een vitaminetekort of tongkanker. Om deze reden is het altijd belangrijk om je huisarts te raadplegen als je problemen hebt met je tong.

• Oorzaak en behandeling van een witte tong
• Landkaarttong
• Leukoplakie
• Mondschimmel
• Orale lichen planus
• Rode tong: oorzaak, symptomen en behandeling
• Vitaminetekorten
• Roodvonk
• Kawasaki syndroom
• Oorzaak van een zwarte en harige tong
• Tongaandoeningen met pijn of bultjes

Oorzaak en behandeling van een witte tong

Er zijn een aantal factoren die kunnen leiden tot een witte aanslag of witte vlekken op de tong, waaronder:

Landkaarttong

Een landkaarttong of lingua geografica, is genoemd naar het kaartachtige patroon van gladde plekken, niet zelden omgeven door wittige zones of lijntjes. De oorzaak van deze aandoening is onbekend. Erfelijkheid, stress, hormonale veranderingen en allergieën kunnen een rol spelen bij het ontstaan ervan. Behandeling is niet nodig.

Leukoplakie

Leukoplakie van het mondslijmvlies wordt veroorzaakt doordat cellen in de mond overdreven gaan groeien. Dat leidt tot de vorming van witte vlekken in de mond, alsook op de tong. Leukoplakie is een witte aandoening van het mondslijmvlies. Het berust op een verdikking van het oppervlak en je kunt het vergelijken met eeltvorming op de huid. Hoewel het op zichzelf niet gevaarlijk is, kan leukoplakie een voorloper zijn van kanker. Daarom is het belangrijk dat je tandarts de oorzaak van witte vlekken op je tong achterhaalt. Leukoplakie kan zich ontwikkelen als de tong geïrriteerd is en het komt vaak voor bij mensen die tabaksproducten gebruiken. Roken wordt als de belangrijkste oorzaak beschouwd, maar er is niet altijd een duidelijke oorzakelijke factor aan te wijzen. De witte vlekken gaan soms gepaard met klachten van een schrijnend, branderig gevoel. Als stoppen met roken onvoldoende helpt en de leukoplakieën niet na enkele maanden volledig verdwijnen, dan kan verwijdering van de leukoplakie overwogen worden. Dit kan middels een operatie of laserbehandeling.

Mondschimmel

Mondschimmel is een candida-infectie van de mond en staat ook bekend als candidiasis. Bij mondschimmel krijg je last van witte vlekken in de mond en op de tong die vaak kaasachtig zijn in consistentie. Mondschimmel wordt meestal gezien bij kinderen en ouderen, vooral bij het dragen van een kunstgebit of bij mensen met verzwakt immuunsysteem. Mensen met diabetes en mensen die inhalatiecorticosteroïden gebruiken voor astma of longziekten kunnen er ook last van krijgen. Mondschimmel wordt ook vaker gezien na gebruik van antibiotica, die de 'goede' bacteriën in de mond kunnen doden. Het eten van gewone yoghurt met levende en actieve culturen kan helpen om de juiste fauna in je mond te herstellen. Daarnaast kunnen antischimmelmedicijnen gebruikt worden om de infectie te bestrijden.

Orale lichen planus

Orale lichen planus is een chronische ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen, waarbij je onder meer last kunt krijgen van aangetast mondslijmvlies met fijne witte lijntjes en stipjes. Artsen kunnen vaak niet de oorzaak achterhalen. Er zijn medicijnen die de ontstekingsreactie kunnen remmen.

Rode tong: oorzaak, symptomen en behandeling

Er zijn meerdere factoren die kunnen leiden tot een (fel)rood gekleurde tong. In sommige gevallen kan de tong zelfs een aardbei-aspect vertonen met vergrote, rode smaakpapillen. Mogelijke oorzaken zijn onder meer:

Vitaminetekorten

Zowel een foliumzuurtekort als een vitamine B12-tekort kunnen ertoe leiden dat je tong een roodachtig uiterlijk krijgt. Vitaminesuppletie doet de klachten verdwijnen.

Roodvonk

Karakteristiek aan roodvonk is de aardbeientong. Kort na de besmetting met de streptokok-bacteriën die roodvonk veroorzaken, wordt je tong wit van kleur. Na grofweg drie dagen is je tong vuurrood, dik en bobbelig. Behandeling van roodvonk gebeurt vaak met een antibioticumkuur.

Kawasaki syndroom

De ziekte van Kawasaki of Kawasaki syndroom wordt meestal gezien bij kinderen jonger dan 5 jaar. Het is van invloed op de bloedvaten in het lichaam en veroorzaakt in 80% van de gevallen een aardbeientong. Tijdens de ernstige ziektefase krijgen kinderen vaak een extreem hoge koorts en kunnen ze ook rode en gezwollen handen en voeten krijgen.

Oorzaak van een zwarte en harige tong

Alhoewel het er afschrikwekkend uitziet, is zwarte haartong meestal niets ernstigs. Bij zwarte haartong is de structuur van de tongbekleding veranderd, waardoor het een zwart en harig aspect krijgt. De oorzaak van deze cosmetisch storende aandoening is niet precies bekend. Er zijn wel een aantal uitlokkende factoren bekend, zoals onder meer:

• na antibioticagebruik;
• een slechte mondhygiëne;
• bij roken, alcohol- en koffiegebruik;
• bij gebruik van sommige mondspoelmiddelen.

Tongaandoeningen met pijn of bultjes

Er zijn factoren waardoor je een pijnlijke tong of bultjes/blaren op de tong krijgt:

• Trauma: per ongeluk op de tong bijten of je tong verbranden aan heet eten of drinken, kan iedereen overkomen.
• Roken: roken kan je tong irriteren en voor ongemak of pijn zorgen.
• Aften: hierbij gaat het om niet-infectieuze, pijnlijke, terugkerende, oppervlakkige zweertjes op het mondslijmvlies. De oorzaak is onbekend, hoewel ze de kop op kunnen steken in perioden van verhoogde stress en bij onderliggende ziekten.
• Hand-, voet- en mondziekte: deze virusinfectie treft vooral kinderen en veroorzaakt blaren in de mond en op handen en voeten.
• Brandende mond syndroom (BMS): een chronische branderige pijn in de mond. De oorzaak is onbekend.
• Vergrote papillen: als een of meer van je smaakpapillen ontstoken of geïrriteerd raakt, kan het zwellen en een pijnlijke plek op je tong vormen. Een ontstoken papil wordt papillitis genoemd.
• Bepaalde medische aandoeningen: medische aandoeningen, waaronder diabetes en bloedarmoede, kunnen een pijnlijke tong veroorzaken.
• Mondkanker: kanker in de mond begint vaak met een zwelling, zweertje of wondje in de mond.

Lees verder

• Witte aanslag op de tong: oorzaken en symptomen witte tong
• Tongkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Tongontsteking: symptomen, oorzaak en behandeling glossitis
• Gele, rode, zwarte en witte tong: oorzaken en symptomen
• Mond-tong aandoeningen: aften/zweertjes/ontsteking en pijn