Metamorfopsie: Vervormde beelden zien (vervormd zicht)

Sommige mensen zien een boom die recht staat, erg gebogen. Dit is een voorbeeld van het symptoom metamorfopsie, vaak een teken van een (oog)aandoening waarbij het zicht vervormd of gebogen is. Dit vervelend symptoom treedt soms op wanneer de macula is aangetast, het middelste gedeelte van het netvlies dat zorgt voor een helder beeld. Metamorfopsie brengt naast een verminderd en vervormd zicht ook andere complicaties met zich mee. Het is dan ook belangrijk dat een patiënt met deze klacht zo snel mogelijk een oogarts opzoekt zodat hij in staat is de onderliggende oorzaak te identificeren en een gepaste behandeling in te zetten. Forster beschreef voor het eerst het symptoom metamorfopsie in de 19de eeuw.

• Oogziekten & vervormde beelden zien
• Hersenen & vervormd gezichtsvermogen
• Symptomen van vervormd zicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogziekte
• Progressie ooggerelateerd symptoom
• Complicaties metamorfopsie

Oogziekten & vervormde beelden zien

Maculadegeneratie

Metamorfopsie is meestal een symptoom van leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Maculadegeneratie is een oogaandoening waarbij vooral vijftigplussers het gezichtsvermogen in het centrum van het gezichtsveld van het oog geleidelijk verliezen als gevolg van schade aan het netvlies.

Maculagat
Deze oogziekte treedt vooral op bij zestigplussers en kenmerkt zich doordat het centrale gezichtsvermogen in meestal slechts één oog is aangetast. Een netvliesloslating is vaak de oorzaak van een gat in de macula. Een maculagat brengt naast symptomen van metamorfopsie ook een wazig gezichtsvermogen en leesproblemen met zich mee.

Netvliesloslating

Bij deze oogaandoening scheidt het netvlies zich van de ondersteunende lagen. Hierdoor is het oog niet meer in staat om dingen duidelijk te zien en treedt metamorfopsie op. Een netvliesloslating is het gevolg van een hoofdletsel, een oogletsel, een oogontsteking of diabetes mellitus. Ook een complicatie bij chirurgie, een familiale voorgeschiedenis van netvliesloslating en een erge vorm van bijziendheid zijn mogelijk oorzaken van deze oogziekte.

Andere oogziektes

Andere oogziektes waarbij metamorfopsie tot stand komt zijn:

• bijziendheid (myopie: objecten wazig zien op afstand)
• centrale sereuze chorioretinopathie
• diabetisch maculaoedeem
• een oculair hemangioom (goedaardig bloedvatgezwel rond het oog)
• epiretinale membraanvorming (neovascularisatie)
• niet-diabetisch maculaoedeem (zwelling door vochtophoping in de gele vlek)
• oculaire toxoplasmose (parasitaire ooginfectie)
• vitelliforme maculadystrofie (ziekte van Best)

Hersenen & vervormd gezichtsvermogen

Migraine

Wanneer de bloedvaten in de hersenen verwijden en de vrijlating van hormonen in de hersenen stimuleren, activeren deze hormonen pijnreceptoren. Bij deze pijn komen visuele problemen voor zoals metamorfopsie. De symptomen zijn tijdelijk, maar sommige patiënten krijgen wel vaak te maken met migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn).

Andere hersenproblemen

Bij een hoofdletsel, pseudotumor cerebri (verhoogde druk in de schedel) of beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) bijvoorbeeld verwerkt de cortex de visuele beelden niet meer goed, hetgeen soms een vervormd beeld oplevert.

Symptomen van vervormd zicht

Bij metamorfopsie ziet een patiënt afwijkende verticale of horizontale lijnen waardoor een patiënt het gezichtsvermogen als “instabiel” aanziet. Rechte lijnen verschijnen golvend of krullend. Platte oppervlakken zijn plots gekromd en een raster van rechte lijnen lijkt voor de patiënt "leeg". Speciale soorten metamorfopsie omvatten micropsie en macropsie. Bij micropsie ziet een patiënt objecten kleiner dan ze in werkelijkheid zijn, terwijl macropsie het tegenovergestelde is en een patiënt hierbij juist objecten groter ziet dan ze eigenlijk zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een grondig oogonderzoek is nodig, dat onder andere bestaat uit een gezichtsscherptetest en een oftalmoscopie (onderzoek van de achterkant van het oog). Soms heeft de patiënt een normaal gezichtsvermogen en een normaal fundusuiterlijk maar toch is dan mogelijk sprake van een aantasting van de macula (maculopathie). Daarom is ook een onderzoek vereist met een Amsler-rooster. Op deze kaart staan verticale en horizontale parallelle lijnen getekend met in het midden een punt. Dit vormt een perfect regelmatig vierkant van 10 cm. Wanneer de arts het rooster presenteert op 28-30 cm onder belichting en zorgvuldige refractieve correctie van het oog, moet de patiënt naar het centrale punt in het rooster kijken. Ziet de patiënt rechte en evenwijdige lijnen van het begin tot het einde, en zijn de lijnen ook regelmatig en gelijk in afstand, dan is wellicht geen sprake van metamorfopsie. In het andere geval beschrijft de patiënt nauwkeurig waar hij welke onregelmatigheden ziet en hoe groot of klein deze golvingen zijn.

Behandeling oogziekte

De arts identificeert het onderliggende probleem dat leidt tot het vervormd zien van beelden. Hiervoor is het nodig dat de patiënt eerst een oogarts bezoekt. Hij behandelt indien mogelijk de oogziekte of past de medicatie aan. Laserfotocoagulatie is een optie bij maculadegeneratie. Heeft de patiënt last van netvliesdegeneratie, dan is veelal een chirurgische ingreep vereist. Een sclerale knik, een pneumatische retinopexie en een vitrectomie zijn de mogelijke operaties die een netvliesloslating behandelen. Indien de oorzaak van metamorfopsie een maculagat betreft, is cryotherapie (behandeling via koude) inzetbaar om een volledige netvliesloslating voorkomen. Migraine behandelt de arts tot slot met behulp van pijnstillers zoals paracetamol en NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) of alternatieve behandelingen, zoals relaxatietechnieken, voldoende slaap, niet meer roken en het vermijden van voedingsmiddelen met een hoog tyraminegehalte.

Progressie ooggerelateerd symptoom

De prognose van metamorfopsie varieert, en is afhankelijk van oorzaak van het vervormd beeld.

Complicaties metamorfopsie

Metamorfopsie verslechtert drastisch de leesvaardigheid en de gezichtswaarneming, waardoor de kwaliteit van leven van de getroffen patiënt vermindert.