Metamorfopsie: Vervormde beelden zien (vervormd zicht)

Sommige mensen ervaren bij het zien van een boom dat deze krom of gebogen lijkt, terwijl deze recht staat. Dit verschijnsel is een voorbeeld van metamorfopsie, een symptoom dat vaak een indicatie is van een onderliggende (oog)aandoening waarbij het zicht vervormd of gekromd is. Metamorfopsie treedt vaak op bij aantasting van de macula, het centrale deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor scherp en gedetailleerd zicht. Dit vervelende symptoom kan naast een verminderd en vervormd zicht ook andere complicaties met zich meebrengen. Het is dan ook cruciaal voor patiënten met deze klacht om zo snel mogelijk een oogarts te raadplegen, zodat de onderliggende oorzaak kan worden vastgesteld en een geschikte behandeling kan worden gestart. Het symptoom metamorfopsie werd voor het eerst beschreven door de Duitse oogarts Johann Friedrich Horner in de 19e eeuw.

• Oogziekten & vervormde beelden zien
• Hersenen & vervormd gezichtsvermogen
• Symptomen van vervormd zicht
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van oogziekten
• Progressie van ooggerelateerde symptomen
• Complicaties van metamorfopsie

Oogziekten & vervormde beelden zien

Maculadegeneratie

Metamorfopsie is vaak een symptoom van leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Maculadegeneratie is een oogaandoening die vooral voorkomt bij mensen boven de vijftig jaar en gekenmerkt wordt door een geleidelijke achteruitgang van het gezichtsvermogen in het centrale deel van het gezichtsveld, als gevolg van schade aan het netvlies.

Maculagat

Maculagat komt voornamelijk voor bij mensen boven de zestig jaar en wordt gekenmerkt door een verlies van centraal zicht in vaak één oog. Dit kan ontstaan door een netvliesloslating die een gat in de macula veroorzaakt. Een maculagat gaat vaak gepaard met metamorfopsie, wazig zicht, en problemen met lezen.

Netvliesloslating

Bij netvliesloslating scheidt het netvlies zich van de onderliggende lagen, wat leidt tot een verminderd zicht en vaak tot metamorfopsie. Een netvliesloslating kan worden veroorzaakt door een hoofdletsel, een oogletsel, een oogontsteking, of diabetes mellitus. Andere oorzaken kunnen complicaties bij chirurgie, een familiale voorgeschiedenis van netvliesloslating, en ernstige bijziendheid zijn.

Andere oogziekten

Andere oogziekten die metamorfopsie kunnen veroorzaken zijn:

• Bijziendheid (myopie: wazig zien op afstand)
• Centrale sereuze chorioretinopathie
• Diabetisch maculaoedeem
• Oculair hemangioom (goedaardig bloedvatgezwel rond het oog)
• Epiretinale membraanvorming (neovascularisatie)
• Niet-diabetisch maculaoedeem (zwelling door vochtophoping in de gele vlek)
• Ocuaire toxoplasmose (parasitaire ooginfectie)
• Vitelliforme maculadystrofie (ziekte van Best)

Hersenen & vervormd gezichtsvermogen

Migraine

Bij migraine verwijden de bloedvaten in de hersenen en worden hormonen vrijgegeven die pijnreceptoren activeren. Dit kan leiden tot visuele stoornissen zoals metamorfopsie. De symptomen zijn meestal tijdelijk, maar sommige patiënten ervaren frequente migraines met aura-aanvallen en/of eenzijdige hoofdpijn.

Andere hersenproblemen

Bij hoofdletsel, pseudotumor cerebri (verhoogde druk in de schedel) of beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen) kan de visuele cortex de beelden niet goed verwerken, wat kan leiden tot vervormd zicht.

Symptomen van vervormd zicht

Metamorfopsie wordt gekenmerkt door het waarnemen van vervormde verticale of horizontale lijnen, waardoor het gezichtsvermogen als “instabiel” kan worden ervaren. Rechte lijnen kunnen golvend of gekruld lijken. Platte oppervlakken kunnen gekromd lijken en een raster van rechte lijnen kan "leeg" lijken voor de patiënt. Specifieke vormen van metamorfopsie zijn micropsie en macropsie. Bij micropsie ziet de patiënt objecten kleiner dan ze in werkelijkheid zijn, terwijl bij macropsie objecten groter lijken dan ze werkelijk zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een grondig oogonderzoek is essentieel. Dit onderzoek omvat onder andere een gezichtsscherptetest en een oftalmoscopie (onderzoek van de achterkant van het oog). Soms kan een patiënt een normaal gezichtsvermogen en een normale fundus vertonen, terwijl er toch sprake kan zijn van maculopathie. Daarom wordt ook een test met een Amsler-rooster uitgevoerd. Dit rooster heeft verticale en horizontale parallelle lijnen met een centraal punt, en vormt een vierkant van 10 cm. De arts presenteert het rooster op 28-30 cm afstand onder belichting en na zorgvuldige refractieve correctie van het oog. De patiënt kijkt naar het centrale punt in het rooster. Als de patiënt rechte en evenwijdige lijnen ziet die gelijkmatig en regelmatig zijn, kan metamorfopsie uitgesloten worden. Bij onregelmatigheden beschrijft de patiënt waar hij deze waarneemt en hoe groot de vervormingen zijn.

Behandeling van oogziekten

De arts zal het onderliggende probleem dat leidt tot metamorfopsie vaststellen. Dit vereist dat de patiënt een oogarts bezoekt. De behandeling kan variëren afhankelijk van de oorzaak. Bij maculadegeneratie kan laserfotocoagulatie een optie zijn. Voor netvliesloslatingen zijn vaak chirurgische ingrepen nodig, zoals een sclerale knik, pneumatische retinopexie of vitrectomie. Indien de oorzaak een maculagat is, kan cryotherapie (behandeling met koude) worden ingezet om verdere netvliesloslating te voorkomen. Bij migraine kan de arts pijnstillers zoals paracetamol en NSAID's (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) voorschrijven, naast alternatieve behandelingen zoals relaxatietechnieken, voldoende slaap, het stoppen met roken en het vermijden van voedingsmiddelen met een hoog tyraminegehalte.

Progressie van ooggerelateerde symptomen

De prognose van metamorfopsie varieert afhankelijk van de oorzaak van de vervorming. Behandeling van de onderliggende aandoening kan de symptomen verbeteren of stabiliseren.

Complicaties van metamorfopsie

Metamorfopsie kan de leesvaardigheid en gezichtswaarneming aanzienlijk verminderen, wat de kwaliteit van leven van de patiënt sterk kan beïnvloeden. Patiënten kunnen moeite hebben met dagelijkse taken en hun zelfstandigheid kan verminderd worden.