Gezwollen mond: oorzaken en behandeling zwelling in de mond

Een gezwollen mond duidt op een zwelling in de mond. Mondzwelling is geen op zichzelf staande ziekte maar een symptoom van een onderliggende aandoening. Een gezwollen mond kent meerdere mogelijke en vaak onschuldige oorzaken, maar soms ook meer ernstige oorzaken. Soms ontstaat er een zwelling na het trekken van een kies of een wortelkanaalbehandeling, maar er kan ook sprake zijn van een verkoudheid of een allergie. Het is daarom belangrijk om medisch advies in te winnen voor aanhoudende of verergerende klachten. De huisarts kan onderzoeken wat er aan de hand is en welke behandeling nodig is om het probleem te verhelpen.

• Een gezwollen mond
• Mondslijmvlies
• Symptomen van mondzwelling
• Oorzaken van een gezwollen mond
• Allergieën
• Trauma of verwonding
• Besmettelijke oorzaken
• Ziekten
• Irritatie
• Ontsteking
• Zeldzame en ongewone oorzaken
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Complicaties
• Behandeling van zwelling in de mond
• Preventie

Een gezwollen mond

Zwelling in de mond is meestal zwelling van het slijmvlies. Het mondslijmvlies werkt als een beschermende laag in de mond. De zwelling kan optreden in de mond of keel, wat slikproblemen en pijn veroorzaakt. Afhankelijk van de oorzaak en ernst, kan de zwelling ook van invloed zijn op het neusslijmvlies en de lagere luchtwegen.

Mondslijmvlies

Het mondslijmvlies heeft een belangrijke functie voor het immuunsysteem. Het produceert verdedigende stoffen die het binnendringen van bacteriën, schimmels en virussen voorkomen. Veranderingen van het mondslijmvlies, zoals beschadigingen, afwijkingen en zwelling, mogen niet worden genegeerd, omdat de zwelling een indicatie kan zijn van een ernstige ziekte.

Symptomen van mondzwelling

Als je een mondzwelling ervaart, kan dit gepaard gaan met de volgende symptomen:

• zwelling van de lippen, tong en keel
• roodheid, pijn en mogelijke blaasjes aan de binnenkant van de mond
• een knobbeltje of meerdere bultjes in de mond: deze knobbeltje kan pijnlijk of pijnloos zijn.
• moeilijkheden met spreken en met andere mondfuncties, zoals eten en slikken door droogheid, pijn en zwelling
• pijn en zwelling van het gehemelte

Oorzaken van een gezwollen mond

Een plotselinge zwelling van het mondslijmvlies, de tong of de lippen als een bijwerking van een geneesmiddel, is een veel voorkomende oorzaak van mondzwelling. Deze zwellingen staan bekend als angio-oedeem. Mensen met allergieën die reageren op pollen van grassen, bloemen en bomen, en insectenbeten, kunnen last krijgen van een snelle zwelling van de slijmvliezen. Dit kan binnen enkele seconden optreden en de luchtwegen afsluiten, waardoor verstikkingsgevaar ontstaat. Bij een verkoudheid hopen de virussen zich bij voorkeur op de slijmvliezen op, wat hun tijdelijke zwelling verklaart.

Een van de meest voorkomende ziekteverwekkers is de gist Candida, welke tot mondschimmel kan leiden (spruw). Een zwak immuunsysteem bevordert zwelling in de mond. Astma, bronchitis, bof en ontsteking van de mond, neus en keel zijn andere oorzaken van een gezwollen mond. In zeldzame gevallen blijkt een zwelling een tumor te zijn (mondkanker).

Allergieën

Allergieën kunnen het gevolg zijn van het volgende:

• voedingsmiddelen
• medicijnen
• producten voor de mondgezondheid
• huidverzorgingsproducten of make-up
• planten die je hebt aangeraakt net voordat je je mond aanraakt
• insectenbeten of steken op de lippen of zelfs de tong

Trauma of verwonding

Traumatische oorzaken van mondzwelling kunnen de volgende zijn:

• Tandheelkundige behandeling of chirurgie: deze procedures kunnen direct daarna zwelling veroorzaken.
• Sportblessure: een bal kan tegen je mond aankomen of een andere speler kan je tijdens het spel tegen de mond slaan wat tot zwelling kan leiden.
• Een auto-ongeluk kan trauma aan de mond veroorzaken.
• Mishandeling of een vechtpartij kan ook tot verwonding en zwelling van de mond leiden.

Besmettelijke oorzaken

Infecties van de weefsels van en rond de mond zelf kunnen leiden tot zwelling, bijvoorbeeld:

• Bacteriële infectie: een bacteriële infectie kan een abces veroorzaken, wat een pijnlijke, geïnfecteerde knobbel in de mond is.
• Koortslip: een virale infectie of 'koortslip' kan ertoe leiden dat het gehemelte van de mond opzwelt op hetzelfde moment dat de blaasjes verschijnen.
• Verspreiding van tandinfectie: in zeldzame gevallen kunnen bacteriën zich verspreiden door een tandinfectie en in de mondbodem terechtkomen. Deze infectie kan voldoende zwelling veroorzaken om de tong te verplaatsen en terug te duwen totdat deze de keel blokkeert en kan, hoewel zeldzaam, ademhalingsproblemen veroorzaken.

Ziekten

Ziekten kunnen leiden tot een gezwollen mond, zoals de volgende:
Virale ziekte: sommige virale ziekten kunnen zwelling en jeuk van de mond veroorzaken, samen met een zere keel, gezwollen klieren en amandelen, vermoeidheid en hoge koorts.
Bijholteontsteking: dit kan zwelling van het gehemelte veroorzaken, evenals pijn, druk, koorts, hoofdpijn en een verstopte neus.
Geblokkeerde speekselklier: een geblokkeerde speekselklier kan zich vullen met slijm en een cyste vormen (een mucocele).

Irritatie

Roodheid, pijn en zwelling in de mond kunnen voorkomen bij herhaaldelijke blootstelling aan irriterende stoffen zoals de volgende:

• sigarettenrook
• tabak kauwen
• alcohol
• pittig of gekruid voedsel
• ruw, zout voedsel zoals bepaalde chips of zoutjes
• zeer warme dranken

Ontsteking

Ontsteking van het slijmvlies of weefsels in de mond kunnen zweren, roodheid en zwelling van het tandvlees en de mond veroorzaken als gevolg van het volgende:

• bestraling (radiotherapie) van hoofd en nek
• chemotherapie
• zuurstoftherapie
• uitdroging
• slechte mondhygiëne
• gebruik van alcohol en tabak
• een eiwitarm dieet van zeer slechte kwaliteit

Zeldzame en ongewone oorzaken

Meer ongebruikelijke oorzaken van zwelling van de mond zijn de volgende:

• Hereditair angio-oedeem: hierbij ontstaan op allerlei plaatsen in het lichaam zwellingen door vochtophoping (oedee), bijvoorbeeld in het gezicht, de tong, de keel, de ledematen en het maag-darmstelsel.
• Tumoren: deze kunnen zwelling veroorzaken.

Huisarts raadplegen

Zwelling in de mond is geen onafhankelijke ziekte, maar is een symptoom van een aandoening. Een gezwollen mond heeft verschillende mogelijke oorzaken. Je huisarts kan beoordelen wat er aan de hand is en welke behandeling er nodig is. Je hoeft lang niet altijd een arts te raadplegen. Er zijn echter gevallen waarin de zwelling erg sterk is en de luchtwegen afgesloten raken. Als je merkt dat de zwelling toeneemt en er klachten ontstaan bij ademhalen, slikken en eten, moet je absoluut een arts raadplegend.

Onderzoek en diagnose

Een tumor wordt gekenmerkt door kleinere zwellingen die niet genezen en vaak bloeden. Deze komen voor op het tandvlees, de tong of direct op het mondslijmvlies. Gevoeligheid kan beperkt zijn en er kan zelfs sprake zijn van gevoelloosheid, vaak gepaard met rode of witte vlekken. Als de irritaties niet binnen zeven dagen genezen, moeten mensen een arts raadplegen. Een ander teken van een tumor zijn permanente keel- en slikklachten en pijn in de oren en kaak.

Naast een uitgebreid vraaggesprek en lichamelijk onderzoek, kan de arts een ​​weefselmonster uit het vermoedelijke gebied extraheren. Bij vermoeden van kanker kan hij gebruikmaken van röntgenfoto's en echografie. Bij een schimmelinfectie kan de arts een uitstrijkje maken om de oorzaak van de infectie te identificeren.

Complicaties

Als zwellingen in de mond het gevolg zijn van een allergische reactie, genezen ze over het algemeen snel. In ernstige gevallen kan het echter leiden tot ernstige ontsteking met flinke jeuk in de mond en keel. Als de zwellingen in de mond een symptoom zijn van anafylactische shock, kan het zich verspreiden naar het gebied van de keel wat tot ernstige ademhalingsmoeilijkheden kan leiden. Zwelling in de mond kan ook worden veroorzaakt door een (kwaadaardige) tumor. Dit is eerst merkbaar door kleinere, meestal bloedige en ontstoken zwellingen of mondzweertjes, die niet genezen.

Zwelling in de mond als gevolg van een verkoudheid is in de regel onschadelijk en hierbij doen zich normaal gesproken geen complicaties bij voor. De veronderstelde verkoudheid kan echter een niet-herkende kinderziekte zijn, zoals bof. Bij volwassenen zijn complicaties bij kinderziektes niet ongewoon. In het bijzonder kan het leiden tot ernstige koorts die zonder tijdige behandeling levensbedreigende vormen kan aannemen.

Behandeling van zwelling in de mond

Als een tumor is gelokaliseerd, bestaat de behandeling meestal uit chirurgie en radiotherapie. Normaal gesproken wordt de tumor eerst verwijderd en worden vervolgens resterende kankercellen vernietigd door radiotherapie. Vanaf het moment dat de diagnose wordt gesteld, hangt de prognose ook af. Des te eerder de kanker is opgespoord, des te beter zijn de overlevingskansen.

Voor andere oorzaken moet worden vastgesteld welke factor de zwelling heeft veroorzaakt teneinde het specifiek te kunnen behandelen. Een anti-allergiemiddel kan worden gegeven bij een allergie. Bij acute allergie kan een adrenaline-injectie uitkomst bieden, dit vernauwt de bloedvaten en heft duizeligheid op. Als een medicijn de zwelling heeft veroorzaakt, is het belangrijk om een ​​arts te raadplegen om te zien of het medicijn kan worden gewijzigd of volledig kan worden stopgezet om herhaling te voorkomen.

Zwelling is vaak een bijwerking van infecties. Deze moeten prioriteit krijgen. Een uitstrijkje geeft informatie over de exacte ziekteverwekker. Bacteriële ziekten worden behandeld met antibiotica, herpesvirus met antivirale medicijnen en antischimmelmiddelen helpen tegen schimmelziekten.

Als de zwelling gepaard gaat met pijn, verdient het de voorkeur om een ​​gel te gebruiken die lidocaïne bevat en de sensorische gevoeligheid van het slijmvlies verstoort. Het algemene doel is om de veroorzakende ziekteverwekkers te doden en ontstekingen te genezen. In het begin kan koeling van het slijmvlies door ijsblokjes helpen. Deze moeten worden opgezogen, maar zijn niet geschikt om de oorzaak weg te nemen.

Preventie

Het vermijden of beperken van tabaksgebruik en nicotine kan het risico op het oplopen van een tumor in de mond verminderen. Chronische gingivitis of tandvleesontsteking moet worden behandeld. De zwelling veroorzaakt door bacteriële, virale of schimmels evenals ontsteking van het mondslijmvlies is een teken van een zwak immuunsysteem. Dit moet worden versterkt door een gezond en gevarieerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging in de frisse lucht en voldoende hydratatie. Als het immuunsysteem goed functioneert, dan vermindert dit ook de kans dat pathogenen zich ophopen. Als allergieën aanwezig zijn, is het belangrijk om de triggers te vermijden.

Lees verder

• Jeuk in de mond: symptomen en oorzaken jeukende mond
• Blaasjes in de mond: oorzaken blaasjes of zweertjes in mond
• Bultjes in de mond: kleine witte of rode bultjes in de mond
• Gezwollen gehemelte: oorzaken zwelling van het gehemelte
• Bloedsmaak in de mond: oorzaken van smaak van bloed in mond