Ludwig’s angina: Zwelling van luchtwegen door tandproblemen

Ludwig’s angina, ook bekend als angina van Ludwig, is een zeldzame en ernstige bacteriële infectie die de onderkant van de mond en de mondbodem aantast. Deze aandoening ontstaat vaak als complicatie van mond- of tandproblemen en kan leiden tot levensbedreigende luchtwegobstructie, slik- en ademhalingsproblemen. Een snelle en effectieve behandeling is cruciaal om de luchtwegen vrij te houden en ernstige complicaties te voorkomen. Ludwig’s angina is vernoemd naar de Duitse arts Karl Friedrich Wilhelm von Ludwig, die de aandoening in 1836 voor het eerst beschreef. Ironisch genoeg overleed hij in december 1865 vermoedelijk als gevolg van Ludwig’s angina.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van Ludwig’s angina: Mond- en tandproblemen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Zwelling van de luchtwegen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van Ludwig’s angina: Openen van de luchtwegen
• Prognose en langetermijnuitzichten
• Complicaties
• Preventie van Ludwig’s angina

Epidemiologie

Ludwig’s angina komt zelden voor bij kinderen en is vooral een probleem bij verzwakte patiënten, zoals zij met een zwak immuunsysteem of diabetes mellitus (suikerziekte). Dankzij de komst van antibiotica is de aandoening minder frequent in ontwikkelde landen, maar in ontwikkelingslanden komt Ludwig’s angina nog steeds relatief vaak voor.

Mechanisme

Ludwig’s angina is een ernstige en potentieel levensbedreigende infectie die zich in de zachte weefsels van de mondbodem en de nek ontwikkelt. De aandoening ontstaat vaak door een bacteriële infectie die zich verspreidt vanaf een geïnfecteerde tand of kies. De infectie veroorzaakt een acute ontsteking die de luchtwegen kan blokkeren, wat leidt tot ademhalingsproblemen.

Oorsprong en verspreiding van de infectie

Ludwig’s angina begint meestal als een infectie van de tand, vaak een infectie van de onderkaak die zich naar de omliggende weefsels verspreidt. De geïnfecteerde tand kan bacteriën zoals Streptococcus viridans, Staphylococcus aureus, of Fusobacterium in de mondholte introduceren, die zich vervolgens naar de diepere lagen van het weefsel verspreiden. De infectie verergert en leidt tot zwelling van de mondbodem en de nek, wat het ademhalingsvermogen kan belemmeren.

Verspreiding van de infectie naar de omliggende structuren

In ernstige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar de diepere anatomische gebieden, zoals de keel, de luchtwegen, en zelfs de mediastinum. Dit kan leiden tot ernstige complicaties, waaronder sepsis, ademhalingsfalen en zelfs overlijden als de infectie niet snel wordt behandeld.

Oorzaken van Ludwig’s angina: Mond- en tandproblemen

Ludwig’s angina is een vorm van bacteriële huidinfectie die meestal voortkomt uit een mondletsel of een infectie van de wortels van de tanden. Veel voorkomende oorzaken zijn onder andere:

• Tandabces (infectie rond de tandwortel)
• Peritonsillair abces (abces rond de keelamandelen door tonsillitis)
• Parafaryngeaal abces (abces naast de keelholte)
• Sialoadenitis (speekselklierinfectie)
• Epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van de strotklep met koorts en keelpijn)
• Penetrerende verwondingen aan de mondbodem
• Tandontsteking

Risicofactoren

Ludwig’s angina komt vaak voor bij patiënten met bepaalde risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van een infectie vergroten. De belangrijkste risicofactoren zijn mondinfecties en factoren die het immuunsysteem onderdrukken.

Mondinfecties en tandheelkundige problemen

Patiënten met tandproblemen, zoals abcessen, cariës, of parodontitis, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van Ludwig’s angina. Infecties die zich vanuit een tand naar de mondbodem verspreiden, zijn vaak de initiële oorzaak van deze aandoening.

Verzwakt immuunsysteem

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met diabetes, hiv/aids, of patiënten die immunosuppressieve medicijnen gebruiken, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van Ludwig’s angina. Een verzwakt immuunsysteem heeft moeite met het bestrijden van infecties, waardoor deze sneller kunnen verergeren en zich verspreiden.

Risicogroepen

Er zijn specifieke risicogroepen die een verhoogde kans hebben om Ludwig’s angina te ontwikkelen. Deze groepen omvatten patiënten met een verzwakt immuunsysteem en patiënten met een geschiedenis van ernstige tandheelkundige infecties.

Patiënten met ernstige tandheelkundige infecties

Patiënten met onbehandelde tandinfecties, zoals tandabcessen of parodontitis, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van Ludwig’s angina. Deze infecties kunnen zich snel verspreiden naar de mondbodem en de omliggende weefsels, wat de kans op ernstige complicaties vergroot.

Ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem

Ouderen en patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met diabetes, kanker, of hiv/aids, lopen een verhoogd risico op infecties zoals Ludwig’s angina. Deze patiënten hebben vaak een verminderde afweer tegen infecties, wat de kans op ernstige ontstekingen vergroot.

Symptomen: Zwelling van de luchtwegen

De symptomen van Ludwig’s angina verschijnen meestal plotseling en verspreiden zich snel. Beide zijden van de hoofd- en halsregio worden vaak aangetast. De infectie begint meestal als cellulitis (huidinfectie met roodheid en zwelling) vanuit de mondbodem of onder de kaak en breidt zich uit naar de hals. Vaak hebben patiënten voorafgaand aan de infectie al symptomen van tand- of mondproblemen.

Kenmerkende symptomen

De belangrijkste symptomen zijn:

• Snelle en pijnlijke zwelling van de aangetaste gebieden
• Luchtwegobstructie die leidt tot ademhalingsproblemen
• Slikproblemen en overmatig kwijlen
• Slecht verstaanbaar of moeilijk spreken, alsof de patiënt een hete aardappel in de mond heeft
• Tongafwijkingen zoals macroglossie (vergroting van de tong) die soms uit de mond steekt
• Koorts, koude rillingen, nekpijn en zwelling en roodheid van de nek

Andere symptomen

Mogelijke bijkomende symptomen zijn:

• (Extreem) vermoeidheid
• Oorpijn
• Verwardheid of andere mentale veranderingen
• Zwakte

Alarmsymptomen

Ludwig’s angina is een acute aandoening die vaak gepaard gaat met ernstige symptomen. Het tijdig herkennen van alarmsymptomen is cruciaal voor een snelle diagnose en behandeling om complicaties te voorkomen.

Zwelling van de mondbodem en de nek

Een van de eerste tekenen van Ludwig’s angina is de aanzienlijke zwelling van de mondbodem en de nek. Dit kan leiden tot pijn, ongemak en moeite met slikken of ademhalen. De zwelling kan snel verergeren, waardoor het noodzakelijk is om onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Ademhalingsmoeilijkheden

Ademhalingsmoeilijkheden zijn een ernstig alarmsymptoom van Ludwig’s angina. De zwelling in de mondbodem kan de luchtwegen blokkeren, wat leidt tot verstikking. Dit vereist onmiddellijke medische interventie om de luchtweg vrij te maken.

Koorts en algemene ziekteverschijnselen

Koorts, koude rillingen, en algemene malaise zijn vaak aanwezig bij Ludwig’s angina. Deze symptomen wijzen op een ernstige infectie en kunnen een indicatie zijn dat de infectie zich naar andere delen van het lichaam heeft verspreid.

Pijn in de mond en kaak

Patiënten met Ludwig’s angina ervaren vaak hevige pijn in de mond, de onderkaak en de nek. Deze pijn kan het gevolg zijn van de ontsteking in de mondbodem en de omliggende weefsels.

Diagnose en onderzoeken

Bij het lichamelijk onderzoek identificeert de arts een rode en gezwollen nek net onder de kin, die vaak uitstraalt naar de mondbodem. De tong kan gezwollen zijn of zich in een onnatuurlijke positie bevinden. Ter bevestiging van de diagnose kan de arts een CT-scan uitvoeren en een monster van het verdachte weefsel in de mond nemen (tongbiopsie) om te worden onderzocht op de aanwezigheid van bacteriën.

Behandeling van Ludwig’s angina: Openen van de luchtwegen

Een dringende behandeling is noodzakelijk om luchtwegobstructie te voorkomen. Dit kan inhouden:

• Het plaatsen van een beademingsbuis via de mond of neus naar de longen om de ademhaling te herstellen
• Een tracheotomie (chirurgische ingreep waarbij een opening in de luchtpijp wordt gemaakt via de hals)
• Intravenieuze toediening van antibiotica om de bacteriële infectie te bestrijden
• Orale antibiotica na vermindering van symptomen en bevestiging van bacteriële eliminatie
• Tandheelkundige behandeling van eventuele onderliggende tandinfecties
• Chirurgische verwijdering van abcessen indien aanwezig

Patiënten die behandeld zijn voor Ludwig’s angina moeten nauwlettend worden gevolgd om te zorgen voor volledige genezing en om terugkeer van de infectie te voorkomen. Regelmatige opvolgafspraken met de behandelende arts en tandarts zijn essentieel om complicaties tijdig te detecteren en te behandelen.

Prognose en langetermijnuitzichten

De prognose voor patiënten met Ludwig’s angina hangt sterk af van de immuunstatus van de patiënt. Zonder behandeling is Ludwig’s angina potentieel levensbedreigend en kan de ziekte snel verergeren. Bij tijdige behandeling, met name het openhouden van de luchtwegen en het toedienen van antibiotica, zijn de vooruitzichten over het algemeen goed. Indien de patiënt echter lijdt aan necrotiserende fasciitis (weefselversterf door vleesetende bacteriën), kan dit leiden tot ernstige complicaties en een hoog sterftecijfer van meer dan 50%.

Complicaties

Mogelijke complicaties van Ludwig’s angina omvatten:

• Blokkering van de luchtwegen
• Sepsis (een gegeneraliseerde infectie)
• Septische shock (een ernstige complicatie van sepsis met een gevaarlijk lage bloeddruk)

Preventie van Ludwig’s angina

Preventie van Ludwig’s angina omvat het regelmatig bezoeken van een tandarts en het onmiddellijk behandelen van infecties in de mond of aan de tanden. Het is ook belangrijk om mondhygiëne te handhaven en snel medische hulp te zoeken bij tekenen van tand- of mondproblemen.