Ludwig’s angina: Zwelling van luchtwegen door tandproblemen
Ludwig’s angina (angina van Ludwig) is een zeldzame agressieve bacteriële infectie op de mondoppervlakte onder de tong die meestal verschijnt als complicatie van een mond- of tandprobleem. Door de ziekte ontstaat een gevaarlijke luchtwegobstructie wat met slikproblemen en ademhalingsproblemen gepaard gaat. Een snelle behandeling is nodig om de luchtweg vrij te houden, wat meestal ook lukt dankzij enkele behandelingstechnieken. Indien de patiënt niet tijdig ingrijpt, ontstaan levensbedreigende complicaties met de dood als gevolg. De ernstige ziekte is vernoemd naar de Duitse arts Karl Friedrich Wilhelm von Ludwig die Ludwig’s angina voor het eerst beschreef in de medische literatuur in 1836. Ironisch genoeg stierf hij in december 1865 waarschijnlijk als gevolg van Ludwig’s angina.
Epidemiologie zeldzame aandoening
Deze aandoening is zeldzaam bij kinderen, en komt vooral voor bij verzwakte patiënten, patiënten met een
zwak immuunsysteem en patiënten met
diabetes mellitus (suikerziekte). Door de komst van
antibiotica komt de ziekte zelden voor in ontwikkelde landen, maar in ontwikkelingslanden komt de ziekte vaker tot stand.
Oorzaken Ludwig’s angina: Problemen aan mond of tanden
Ludwig’s angina is een soort
bacteriële huidinfectie die vaak tot stand komt na een mondletsel of een infectie van de wortels van de tanden zoals bij een
tandabces, een
peritonsillair abces (abces rond de
keelamandelen als complicatie van
tonsillitis), een parafaryngeaal abces (abces naast de keelholte),
sialoadenitis (speekselklierinfectie in de mond),
epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van strotklepje met koorts en
pijn in de keel), penetrerende verwondingen aan de mondbodem en een tandontsteking.
Symptomen: Zwelling van luchtwegen
De symptomen van een angina van Ludwig verschijnen acuut en verspreiden zich tevens snel. Beide kanten van gebieden van de hoofd en nek zijn aangetast. De infectie start als
cellulitis (
huidinfectie met rode en gezwollen huid) vanuit de mondbodem of de regio onder de kaak en verspreidt zich naar de hals. Meestal vertoont de patiënt reeds symptomen van de voorgaande tand- of mondproblemen.
Kenmerkende symptomen
Het aangetaste huidgebied zwelt snel. Hierdoor ontstaat een luchtwegobstructie (verstopping van luchtwegen) wat leidt tot
ademhalingsproblemen. Sommige patiënten hebben ook
slikproblemen en moeten meer
kwijlen. Door de zwelling is een patiënt ook niet in staat om goed te spreken; de patiënt klinkt namelijk alsof hij een hete aardappel in de mond heeft.
Tongafwijkingen komen ook voor: De tong is namelijk gezwollen (
macroglossie) en soms steekt hierdoor de tong uit de mond.
Koorts, koude
rillingen,
nekpijn en een zwelling en roodheid van de nek zijn andere kenmerkende symptomen.
Andere symptomen
Andere symptomen die kunnen optreden met deze ziekte zijn:
Diagnose en onderzoeken
Bij het lichamelijk onderzoek identificeert de arts de rode en gezwollen nek net onder de kin. De zwelling straalt uit naar het mondoppervlak (bodem van de mond). De tong is hierbij gezwollen of bevindt zich niet op de juiste plaats. De arts voert een
CT-scan uit en ook neemt de arts een monster van vloeistof uit het verdachte weefsel in de mond (
tongbiopsie) wat hij dan microscopisch laat onderzoeken op de aanwezigheid van bacteriën.
Behandeling angina van Ludwig door openen van luchtwegen
Een dringende behandeling is vereist wanneer de zwelling de luchtwegen blokkeert. De arts plaatst hierbij een beademingsbuis door de mond of neus die dan terechtkomt in de longen, zodat de patiënt weer in staat is om te ademen. Hiervoor is een tracheotomie vereist; dit is een chirurgische ingreep waarbij de arts een opening door de hals in de luchtpijp creëert. De patiënt krijgt voorts intraveneus (via een ader)
antibiotica om de bacteriële infectie te bestrijden. Orale antibiotica is nodig nadat de symptomen verdwenen zijn en de onderzoeken aantonen dat de bacteriën verdwenen zijn. Een tandheelkundige behandeling is bovendien nodig voor de behandeling van tandinfecties die Ludwig's angina veroorzaken. Soms is een chirurgische ingreep vereist waarbij de arts de ophoping van pus (
abces) verwijdert dat veroorzaakt is door het tandabces.
Prognose is goed met snelle behandeling
Het klinische verloop en de prognose van patiënten met Ludwig’s angina hangt af van de immuunstatus van de patiënt. Een angina van Ludwig is potentieel levensbedreigend en snel progressief zonder behandeling. Een snelle behandeling is bijgevolg nodig waarbij de arts de luchtwegen openhoudt en antibiotica toedient aan de patiënt. De ziekte valt dan goed te behandelen en genezen. Lijdt de patiënt echter ook aan
necrotiserende fasciitis (weefselversterf door vleesetende bacterie), dan is dit een chirurgische noodsituatie met een sterftecijfer van meer dan 50%.
Complicaties infectie
Complicaties die voortvloeien uit Ludwig’s angina omvatten een blokkering van de luchtwegen, een gegeneraliseerde infectie (
sepsis) en een
septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk).
Preventie ziekte
Een regelmatig tandartsbezoek is aanbevolen en daarnaast is het nodig om een infectie in de mond of aan de tanden meteen te behandelen.