Ludwig’s angina: Zwelling van luchtwegen door tandproblemen

Ludwig’s angina (angina van Ludwig) is een zeldzame agressieve bacteriële infectie op de mondoppervlakte onder de tong die meestal verschijnt als complicatie van een mond- of tandprobleem. Door de ziekte ontstaat een gevaarlijke luchtwegobstructie wat met slikproblemen en ademhalingsproblemen gepaard gaat. Een snelle behandeling is nodig om de luchtweg vrij te houden, wat meestal ook lukt dankzij enkele behandelingstechnieken. Indien de patiënt niet tijdig ingrijpt, ontstaan levensbedreigende complicaties met de dood als gevolg. De ernstige ziekte is vernoemd naar de Duitse arts Karl Friedrich Wilhelm von Ludwig die Ludwig’s angina voor het eerst beschreef in de medische literatuur in 1836. Ironisch genoeg stierf hij in december 1865 waarschijnlijk als gevolg van Ludwig’s angina.

• Epidemiologie zeldzame aandoening
• Oorzaken Ludwig’s angina: Problemen aan mond of tanden
• Symptomen: Zwelling van luchtwegen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling angina van Ludwig door openen van luchtwegen
• Prognose is goed met snelle behandeling
• Complicaties infectie
• Preventie ziekte

Epidemiologie zeldzame aandoening

Deze aandoening is zeldzaam bij kinderen, en komt vooral voor bij verzwakte patiënten, patiënten met een zwak immuunsysteem en patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte). Door de komst van antibiotica komt de ziekte zelden voor in ontwikkelde landen, maar in ontwikkelingslanden komt de ziekte vaker tot stand.

Oorzaken Ludwig’s angina: Problemen aan mond of tanden

Ludwig’s angina is een soort bacteriële huidinfectie die vaak tot stand komt na een mondletsel of een infectie van de wortels van de tanden zoals bij een tandabces, een peritonsillair abces (abces rond de keelamandelen als complicatie van tonsillitis), een parafaryngeaal abces (abces naast de keelholte), sialoadenitis (speekselklierinfectie in de mond), epiglottitis (levensbedreigende ontsteking van strotklepje met koorts en pijn in de keel), penetrerende verwondingen aan de mondbodem en een tandontsteking.

Symptomen: Zwelling van luchtwegen

De symptomen van een angina van Ludwig verschijnen acuut en verspreiden zich tevens snel. Beide kanten van gebieden van de hoofd en nek zijn aangetast. De infectie start als cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid) vanuit de mondbodem of de regio onder de kaak en verspreidt zich naar de hals. Meestal vertoont de patiënt reeds symptomen van de voorgaande tand- of mondproblemen.

Kenmerkende symptomen

Het aangetaste huidgebied zwelt snel. Hierdoor ontstaat een luchtwegobstructie (verstopping van luchtwegen) wat leidt tot ademhalingsproblemen. Sommige patiënten hebben ook slikproblemen en moeten meer kwijlen. Door de zwelling is een patiënt ook niet in staat om goed te spreken; de patiënt klinkt namelijk alsof hij een hete aardappel in de mond heeft. Tongafwijkingen komen ook voor: De tong is namelijk gezwollen (macroglossie) en soms steekt hierdoor de tong uit de mond. Koorts, koude rillingen, nekpijn en een zwelling en roodheid van de nek zijn andere kenmerkende symptomen.

Andere symptomen

Andere symptomen die kunnen optreden met deze ziekte zijn:

• (extreme) vermoeidheid
• oorpijn
• verwardheid of andere mentale veranderingen
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Bij het lichamelijk onderzoek identificeert de arts de rode en gezwollen nek net onder de kin. De zwelling straalt uit naar het mondoppervlak (bodem van de mond). De tong is hierbij gezwollen of bevindt zich niet op de juiste plaats. De arts voert een CT-scan uit en ook neemt de arts een monster van vloeistof uit het verdachte weefsel in de mond (tongbiopsie) wat hij dan microscopisch laat onderzoeken op de aanwezigheid van bacteriën.

Behandeling angina van Ludwig door openen van luchtwegen

Een dringende behandeling is vereist wanneer de zwelling de luchtwegen blokkeert. De arts plaatst hierbij een beademingsbuis door de mond of neus die dan terechtkomt in de longen, zodat de patiënt weer in staat is om te ademen. Hiervoor is een tracheotomie vereist; dit is een chirurgische ingreep waarbij de arts een opening door de hals in de luchtpijp creëert. De patiënt krijgt voorts intraveneus (via een ader) antibiotica om de bacteriële infectie te bestrijden. Orale antibiotica is nodig nadat de symptomen verdwenen zijn en de onderzoeken aantonen dat de bacteriën verdwenen zijn. Een tandheelkundige behandeling is bovendien nodig voor de behandeling van tandinfecties die Ludwig's angina veroorzaken. Soms is een chirurgische ingreep vereist waarbij de arts de ophoping van pus (abces) verwijdert dat veroorzaakt is door het tandabces.

Prognose is goed met snelle behandeling

Het klinische verloop en de prognose van patiënten met Ludwig’s angina hangt af van de immuunstatus van de patiënt. Een angina van Ludwig is potentieel levensbedreigend en snel progressief zonder behandeling. Een snelle behandeling is bijgevolg nodig waarbij de arts de luchtwegen openhoudt en antibiotica toedient aan de patiënt. De ziekte valt dan goed te behandelen en genezen. Lijdt de patiënt echter ook aan necrotiserende fasciitis (weefselversterf door vleesetende bacterie), dan is dit een chirurgische noodsituatie met een sterftecijfer van meer dan 50%.

Complicaties infectie

Complicaties die voortvloeien uit Ludwig’s angina omvatten een blokkering van de luchtwegen, een gegeneraliseerde infectie (sepsis) en een septische shock (complicatie van sepsis met lage bloeddruk).

Preventie ziekte

Een regelmatig tandartsbezoek is aanbevolen en daarnaast is het nodig om een infectie in de mond of aan de tanden meteen te behandelen.

Lees verder

• Mond- en kaakproblemen: Mondaandoeningen - Problemen met tong, lippen, tanden & kaak (special)