Bacteriële huidinfecties: Huidinfectie door bacteriën

Bacteriën zijn levende organismen die overal op het lichaam aanwezig zijn. Hoewel veel bacteriën onschadelijk of zelfs nuttig zijn voor de gezondheid, kunnen sommige bacteriën problemen veroorzaken. Een snede in de huid, bijvoorbeeld door een verwonding of een operatie, vergemakkelijkt de toegang voor bacteriën tot de huid. Vooral patiënten met een verzwakt immuunsysteem lopen risico op bacteriële huidinfecties als de huid beschadigd is. Symptomen zoals pijn, jeuk en huiduitslag kunnen wijzen op een huidinfectie. Bacteriële huidinfecties zijn doorgaans goed te behandelen met antibiotica, hoewel sommige bacteriën resistent kunnen zijn tegen deze medicijnen (antibioticaresistentie). Het handhaven van een schone en onbeschadigde huid helpt het risico op een bacteriële huidinfectie te verkleinen.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bacteriële huidinfecties
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van geïnfecteerde huid door bacteriën
• Voorbeelden van bacteriële huidinfecties
• Cellulitis: Geïnfecteerde huid
• Erysipelas en bacteriële huidinfectie
• Erythrasma
• Folliculitis
• Hidradenitis suppurativa
• Hot tub folliculitis
• Impetigo
• MRSA en infecties die slecht reageren op antibiotica
• Necrotiserende fasciitis (vleesetende bacteriën)
• Steenpuisten en karbonkels

Epidemiologie

Bacteriële huidinfecties komen wereldwijd veel voor en kunnen verschillende vormen aannemen, variërend van milde huidaandoeningen tot ernstige infecties die diepere weefsels aantasten. De prevalentie van bacteriële huidinfecties is afhankelijk van factoren zoals geografie, seizoensgebonden variaties, en de gezondheid van de getroffen populaties. In sommige gevallen kunnen bacteriële huidinfecties zich snel verspreiden, vooral in drukke of hygiënisch uitdagende omgevingen, zoals ziekenhuizen of verzorgingstehuizen. De incidentie varieert sterk, afhankelijk van het type bacterie dat de infectie veroorzaakt en de omstandigheden waaronder de infectie zich ontwikkelt.

Prevalentie van veelvoorkomende bacteriële huidinfecties
De meest voorkomende bacteriële huidinfecties zijn die veroorzaakt door Staphylococcus aureus (waaronder MRSA, methicilline-resistente S. aureus) en Streptococcus pyogenes. Deze infecties komen vaak voor in gemengde omgevingen van gemeenschappen en ziekenhuizen, en de prevalentie kan variëren afhankelijk van risicofactoren zoals het immuunsysteem van de patiënt en hun blootstelling aan andere besmette personen. MRSA-infecties zijn bijzonder een probleem in ziekenhuisomgevingen, terwijl infecties door Streptococcus pyogenes vaak geassocieerd worden met aandoeningen zoals impetigo of cellulitis.

Regionale en seizoensgebonden variaties
De incidentie van bacteriële huidinfecties varieert sterk per regio, afhankelijk van omgevingsomstandigheden en lokale gezondheidszorgpraktijken. In tropische klimaten zijn bacteriële infecties vaak frequenter vanwege het warmere en vochtiger klimaat, wat de groei van bacteriën bevordert. Ook seizoensgebonden veranderingen, zoals verhoogde blootstelling aan buitenomstandigheden in de zomermaanden, kunnen bijdragen aan een toename van infecties door bijvoorbeeld S. aureus.

Mechanisme

Het mechanisme van bacteriële huidinfecties omvat de binnendringing van pathogene bacteriën in de huid door breuken in de huidbarrière. Dit kan leiden tot ontstekingsreacties, weefselschade en infectie van onderliggende structuren. Afhankelijk van het type bacterie, de plaats van infectie, en de reactie van het immuunsysteem, kunnen de symptomen variëren van milde roodheid en zwelling tot ernstige ontsteking en ettervorming.

Binnendringen van bacteriën
Bacteriën kunnen de huid binnendringen via kleine snijwonden, krassen, insectenbeten, of beschadigde huid door bijvoorbeeld eczeem. Eenmaal in de huid kunnen de bacteriën zich snel vermenigvuldigen en ontstekingen veroorzaken. Sommige bacteriën, zoals Staphylococcus aureus, kunnen ook resistentie ontwikkelen tegen bepaalde antibiotica, wat de infectiebehandeling bemoeilijkt.

Ontstekingsreactie en weefselschade
Na binnendringen van de huid veroorzaakt de bacterie een ontstekingsreactie, waarbij het lichaam probeert de infectie te bestrijden. Dit leidt tot roodheid, zwelling, pijn en soms koorts. In sommige gevallen kunnen de bacteriën zich verder verspreiden naar diepere weefsels, zoals spieren en botten, wat kan leiden tot meer ernstige complicaties zoals sepsis of gangreen.

Oorzaken

Bacteriële huidinfecties kunnen door verschillende soorten bacteriën worden veroorzaakt, waarvan sommige normaal in kleine hoeveelheden op de huid voorkomen, maar in bepaalde omstandigheden infecties kunnen veroorzaken. De meest voorkomende bacteriële veroorzakers zijn Staphylococcus aureus en Streptococcus pyogenes, maar andere bacteriën kunnen ook betrokken zijn, zoals Pseudomonas aeruginosa en Escherichia coli.

Staphylococcus aureus
Staphylococcus aureus is een van de meest voorkomende veroorzakers van bacteriële huidinfecties. Het is een veelzijdige bacterie die in staat is om zich te vermenigvuldigen in een breed scala van huidomgevingen. S. aureus kan mildere aandoeningen veroorzaken zoals impetigo, maar ook ernstigere infecties zoals cellulitis, folliculitis, en abcessen. Methicilline-resistente S. aureus (MRSA) is een zorgwekkende variant vanwege de verhoogde resistentie tegen veel voorkomende antibiotica.

Streptococcus pyogenes
Streptococcus pyogenes is een andere veelvoorkomende bacterie die huidinfecties veroorzaakt, waaronder impetigo en cellulitis. Deze bacterie is verantwoordelijk voor infecties die vaak beginnen als oppervlakkige huidinfecties maar zich kunnen uitbreiden naar dieperliggende weefsels. S. pyogenes is ook betrokken bij ernstige complicaties zoals necrotiserende fasciitis, een zeldzame maar levensbedreigende aandoening.

Andere bacteriën
Naast Staphylococcus en Streptococcus kunnen ook andere bacteriën zoals Pseudomonas aeruginosa en Escherichia coli bacteriële huidinfecties veroorzaken, vooral in bepaalde risicosituaties. Pseudomonas aeruginosa is bijvoorbeeld een veelvoorkomende oorzaak van infecties bij mensen met brandwonden of die in een ziekenhuisomgeving verblijven, terwijl E. coli vaak voorkomt in de darmen en soms infecties veroorzaakt door slechte hygiëne of verminderde afweer.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van bacteriële huidinfecties kunnen verhogen. Deze factoren kunnen het immuunsysteem verzwakken, de huidbarrière beschadigen, of de blootstelling aan infectieuze agentia bevorderen. De aanwezigheid van bestaande aandoeningen kan een cruciale rol spelen bij het ontwikkelen van bacteriële huidinfecties.

Verzwakt immuunsysteem
Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met diabetes, hiv, of immuunsuppressieve therapieën, lopen een hoger risico op bacteriële huidinfecties. Een verzwakt immuunsysteem kan de afweermechanismen van het lichaam verminderen, waardoor het moeilijker wordt om bacteriën effectief te bestrijden.

Beschadigde huidbarrière
De huid fungeert als een belangrijke barrière tegen infecties, en elke beschadiging van deze barrière kan het risico op bacteriële infecties vergroten. Ziekten die de huid aantasten, zoals eczeem of psoriasis, evenals fysieke verwondingen zoals snijwonden, brandwonden of insectenbeten, kunnen een ingang bieden voor bacteriën.

Hoge blootstelling aan infectieuze agentia
Mensen die regelmatig in contact komen met mensen met een bacteriële huidinfectie, zoals zorgverleners, of die zich in risicovolle omgevingen bevinden, zoals ziekenhuizen of gevangenissen, hebben een verhoogd risico op infectie. Het delen van persoonlijke hygiëneartikelen of het hebben van een onveilige seksuele praktijk kan ook bijdragen aan het risico op infectie.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van bacteriële huidinfecties, met name ouderen, patiënten met een verzwakt immuunsysteem, en mensen die vaak in contact komen met andere besmette personen of omgevingen.

Ouderen
Ouderen hebben vaak een verouderde huidbarrière en een minder effectief immuunsysteem, waardoor ze gevoeliger zijn voor bacteriële huidinfecties. Bovendien kunnen ouderen ook vaak andere medische aandoeningen hebben die het risico verhogen, zoals diabetes, waardoor ze meer vatbaar zijn voor infecties.

Patiënten met chronische aandoeningen
Patiënten met chronische aandoeningen zoals diabetes, nierziekte, of hiv hebben een verhoogd risico op bacteriële huidinfecties. Chronische ziekten kunnen de circulatie en de afweermechanismen van het lichaam beïnvloeden, waardoor het moeilijker wordt om infecties te bestrijden.

Ziekenhuispatiënten
Mensen die in ziekenhuizen verblijven, vooral die met open wonden, katheters of andere invasieve apparaten, hebben een verhoogd risico op het oplopen van ziekenhuisinfecties, waaronder bacteriële huidinfecties. De aanwezigheid van multiresistente bacteriën zoals MRSA maakt deze groep extra kwetsbaar.

Symptomen

Milde symptomen

De symptomen van bacteriële huidinfecties kunnen sterk variëren, afhankelijk van het type infectie. De patiënt kan last hebben van een huiduitslag, die zich uit in kleine, rode bultjes die langzaam in omvang toenemen. Naast de roodheid van de huid, kunnen andere symptomen optreden zoals jeuk, pijn en gevoeligheid.

Ernstige symptomen

Als er blaren met pus ontstaan, de symptomen aanhouden of verergeren, is medische hulp noodzakelijk. Infecties kunnen zich soms verspreiden naar de bloedbaan, wat een levensbedreigende situatie kan zijn die onmiddellijke medische aandacht vereist. Bij de volgende symptomen moet men direct medische hulp inroepen:

• blaren
• een donkere, necrotische huid
• een pijnlijke huid
• een verkleurde huid
• destructie van de huid
• pusvorming
• huidvervelling

Alarmsymptomen

Het is cruciaal om medische hulp in te roepen als:

• Symptomen verergeren of niet verbeteren ondanks zelfzorgmaatregelen.
• Er tekenen zijn van een ernstige infectie zoals koorts, rillingen, of een snelle verspreiding van de symptomen.
• Er sprake is van grote blaren, een necrotische huid, of aanzienlijke pijn en huidbeschadiging.

Diagnose en onderzoeken

Een arts kan vaak al op basis van het uiterlijk en de locatie van de infectie een diagnose stellen. Indien nodig kan een huidbiopsie worden uitgevoerd om de aard van de infectie te bevestigen.

Behandeling van bacteriële huidinfecties

Het gebruik van antibiotische zalven op niet-geïnfecteerde kleine wonden wordt niet aanbevolen, omdat dit het risico kan verhogen op het ontwikkelen van een allergie voor het antibioticum. Antibiotische zalven zijn echter nuttig bij een actieve infectie. Grotere geïnfecteerde huidgebieden vereisen orale (via de mond ingenomen) antibiotica of antibiotica die door de arts worden toegediend via een injectie. Abcessen, die met pus gevulde holten zijn, moeten door een arts worden geopend zodat het pus kan worden afgevoerd (drainage). In sommige gevallen is een chirurgisch debridement nodig om dood weefsel te verwijderen.

Prognose

De prognose voor bacteriële huidinfecties varieert afhankelijk van de ernst van de infectie en de snelheid waarmee de behandeling wordt gestart. De meeste infecties kunnen succesvol worden behandeld met antibiotica, maar in sommige gevallen kunnen complicaties optreden, vooral als de infectie niet tijdig wordt behandeld.

Goede prognose bij vroege behandeling
Wanneer bacteriële huidinfecties snel worden gediagnosticeerd en behandeld, is de prognose doorgaans goed. Veel voorkomende infecties zoals impetigo of cellulitis genezen volledig met een korte antibioticakuur. Het is belangrijk om de voorgeschreven behandeling volledig af te maken om herinfectie en resistentie te voorkomen.

Ernstigere complicaties
In gevallen van diepe infecties, zoals necrotiserende fasciitis of sepsis, kan de prognose minder gunstig zijn. Deze complicaties vereisen vaak intensieve behandeling, waaronder chirurgie en langdurige antibioticabehandeling, en kunnen levensbedreigend zijn als ze niet snel worden behandeld.

Complicaties

Bacteriële huidinfecties kunnen leiden tot een breed scala aan complicaties, afhankelijk van de ernst van de infectie en de snelheid van behandeling. Sommige complicaties kunnen lokaal blijven, terwijl andere zich naar diepere weefsels of het hele lichaam kunnen verspreiden.

Necrotiserende fasciitis
Necrotiserende fasciitis is een zeldzame maar ernstige complicatie van bacteriële huidinfecties die snelle medische interventie vereist. Het is een infectie die de diepe lagen van de huid en het onderhuidse weefsel aantast, wat kan leiden tot weefselsterfte en in sommige gevallen de dood.

Sepsis
Sepsis is een ernstige infectie die zich door het hele lichaam verspreidt en kan leiden tot orgaanfalen. Dit kan ontstaan bij onbehandelde of slecht beheerde bacteriële huidinfecties. Sepsis vereist onmiddellijke behandeling en intensieve zorg.

Chronische huidproblemen
Sommige bacteriële huidinfecties kunnen langdurige of terugkerende problemen veroorzaken, zelfs na de behandeling. Chronische infecties kunnen leiden tot littekenvorming, pigmentveranderingen of andere cosmetische complicaties.

Preventie van geïnfecteerde huid door bacteriën

Patiënten die chemotherapie ondergaan, ouderen, mensen met suikerziekte, en patiënten met hiv lopen een verhoogd risico op huidinfecties door bacteriën. Het is belangrijk om altijd te zorgen voor een schone en onbeschadigde huid om bacteriële infecties te voorkomen. Bij verwondingen is het cruciaal om de aangetaste huid direct te reinigen met water en zeep en te bedekken met een steriel verband. Het aanbrengen van vaseline op open wonden houdt het weefsel vochtig en vermindert het risico op bacteriële invasie.

Voorbeelden van bacteriële huidinfecties

Cellulitis: Geïnfecteerde huid

Cellulitis is een veelvoorkomende ernstige infectie van de huid en het onderliggende zachte weefsel. Deze bacteriële huidinfectie ontstaat wanneer bacteriën via een huidbreuk binnendringen en zich verspreiden. Hoewel vaak het onderbeen wordt aangetast, kunnen alle huidgebieden betrokken zijn. Het getroffen gebied is opgezwollen, warm en gevoelig. Bij ernstige gevallen kan de infectie zich in dieper weefsel verspreiden en de bloedbaan bereiken. Symptomen zoals rode strepen op de huid, koorts, koude rillingen, en pijn vereisen onmiddellijke medische aandacht. In ernstige gevallen worden intraveneuze (via een ader) antibiotica toegediend.

Erysipelas en bacteriële huidinfectie

Erysipelas is een bacteriële infectie die optreedt in de bovenste twee huidlagen. Deze aandoening veroorzaakt een intense, brandende sensatie. Erysipelas lijkt op cellulitis, maar beïnvloedt andere huidlagen. Streptokokkenbacteriën zijn meestal verantwoordelijk. De infectie leidt tot zeer rode en opgezwollen gebieden met een scherp gedefinieerde grens tussen normaal en geïnfecteerd huidweefsel.

Erythrasma

Erythrasma is een bacteriële huidinfectie die zich ontwikkelt in huidplooien, zoals de oksels, de liezen, of tussen de tenen. Door de locatie en het uiterlijk (roodbruine vlekken in huidplooien) wordt erythrasma vaak verward met schimmelinfecties zoals voetschimmel en liesschimmel. Als een infectie in deze gebieden niet reageert op een antischimmelbehandeling, kan erythrasma de oorzaak zijn en is een korte antibioticakuur vereist.

Folliculitis

Folliculitis ontstaat wanneer de haarzakjes (follikels) ontstoken raken, wat leidt tot een rode, jeukende, branderige huid, gevoeligheid en pijn. Bacteriën veroorzaken vaak folliculitis, maar ook schimmels en virussen kunnen verantwoordelijk zijn. Patiënten met acne (huidaandoening met ontsteking van de talgklieren) zijn vaker getroffen door deze infectie. Folliculitis verdwijnt vaak vanzelf, maar indien dit niet gebeurt, kan de arts een antibioticum of een schimmelwerende crème voorschrijven.

Hidradenitis suppurativa

Hidradenitis suppurativa is een complexe en vaak chronische infectie die de zweetklieren in de oksels, liezen, billen of hoofdhuid aantast. Hoewel de infectie niet direct door bacteriën wordt veroorzaakt, kunnen bacteriën de aandoening verergeren wanneer de huid openbarst. Dit probleem ontwikkelt zich soms ook onder de vrouwelijke borsten. De infectie kan jaren aanhouden en bestaat uit kleine, pijnlijke knobbels die openbreken en een vieze geur afgeven. Deze openbrekingen kunnen leiden tot lelijke tunnelvormige sporen in de huid. Hoewel er geen definitieve remedie is voor hidradenitis suppurativa, kan een combinatie van antibiotica, steroïde injecties, hormonen en immuunonderdrukkende middelen (immunosuppressiva) helpen bij het beheersen van de symptomen.

Hot tub folliculitis

Hot tub folliculitis is een infectie van de haarzakjes veroorzaakt door de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Deze bacterie komt vaak voor in vervuilde bubbelbaden, glijbanen en zwembaden voor fysiotherapie. Kinderen lopen vaker risico op deze infectie dan volwassenen, gedeeltelijk vanwege hun kwetsbaardere huid en het feit dat ze langer in het water blijven.

Impetigo

Impetigo is een zeer besmettelijke bacteriële huidinfectie die voornamelijk kleuters en schoolkinderen treft. De symptomen verschijnen meestal op blootgestelde delen van het lichaam, zoals het gezicht, de nek, de handen, of het luiergebied. De infectie volgt vaak op huidirritatie door een andere aandoening, zoals een snede, een schaafwond, of een huiduitslag. De arts zal antibiotica voorschrijven (in de vorm van zalf, pillen of een vloeibaar preparaat).

MRSA en infecties die slecht reageren op antibiotica

Methicilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) is een bacteriële infectie die vaak niet met standaard antibiotica kan worden behandeld. De stafylokokkenbacterie Staphylococcus aureus is verantwoordelijk voor MRSA. Patiënten hebben vaak milde huidzweren en soms huidabcessen die drainage vereisen. In ernstige gevallen kan MRSA echter leiden tot ernstige infecties die zich via de bloedbaan verspreiden naar andere organen zoals de longen of de urinewegen. Onbehandeld kan systemische MRSA levensbedreigend zijn. Personen die in ziekenhuizen of verpleeghuizen verblijven, of die veel huid-op-huidcontact hebben, zoals worstelaars of kinderopvangwerkers, hebben een verhoogd risico. De behandeling bestaat meestal uit een combinatie van verschillende antibiotica.

Necrotiserende fasciitis (vleesetende bacteriën)

Necrotiserende fasciitis is een levensbedreigende infectie die zich snel verspreidt en het zachte weefsel van het lichaam vernietigt (spieren, vet en ander weefsel dat spieren verbindt met botten). Gezonde personen met een sterk immuunsysteem hebben wellicht geen last van deze infectie. Bij een patiënt met necrotiserende fasciitis zijn antibiotica die intraveneus worden toegediend noodzakelijk, evenals chirurgische verwijdering van het geïnfecteerde weefsel (chirurgisch debridement).

Steenpuisten en karbonkels

Een steenpuist begint als een rode, gevoelige bult die steeds pijnlijker wordt naarmate deze zich vult met etter en uiteindelijk barst. Dit gebeurt wanneer bacteriën één of meerdere haarzakjes infecteren, vaak binnengedrongen via een snede of insectenbeet. Een karbonkel is een cluster van steenpuisten onder de huid. Het aanbrengen van een warm washandje op het gebied kan vaak de pijn verlichten en de steenpuist helpen verminderen. Bij grotere steenpuisten kan de arts een kleine snede maken om het pus af te voeren.

Lees verder

• Cellulitis: Huidinfectie met rode en gezwollen huid
• Karbonkel: Huidaandoening met verzameling van steenpuisten
• Erythrasma: Huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooi
• Erysipelas: Vuurrode huiduitslag met verhoogde rand
• MRSA: Bacteriële infectie met resistentie tegen antibiotica