Voetschimmel: Huidziekte door schimmels (tinea pedis)
Een voetschimmel is een zogenaamde dermatofyse, een huidziekte die veroorzaakt wordt door schimmels. Deze schimmels gedijen het beste in vochtige, warme omstandigheden. De infectie aan de voeten is vaak het gevolg van het dragen van te nauwe schoenen waardoor de schimmel de kans krijgt om op de huid van de voeten te groeien. Diverse andere risicofactoren leiden echter tot de schimmelziekte. Kenmerkend aan tinea pedis is de schilferende huid tussen de tenen of de zijkant van de voet en dit in combinatie met pijn, roodheid en blaarvorming. De voetschimmel is vaak op het zicht te diagnosticeren, al voert de arts mogelijk verdere onderzoeken uit. Vele zelfzorgmaatregelen verhelpen en voorkomen de ziekte. Indien dit niet werkt, is medicatie beschikbaar die de patiënt langdurig moet innemen zodat de infectie niet terugkeert. Enkele milde tot ernstige complicaties zijn mogelijk indien de patiënt geen behandeling krijgt. Doorgaans is de prognose zeer goed dankzij de behandeling.
Synoniemen voetschimmel
Een voetschimmel is eveneens gekend onder deze synoniemen:
- athlete’s foot
- atleetvoet
- badkamereczeem
- infectie - schimmel – voeten
- ringworm aan de voet
- schimmelinfectie – voeten
- tinea aan de voet
- tinea pedis
- zwemmerseczeem
Epidemiologie tinea pedis
Ongeveer 10 à 20% van de bevolking lijdt aan een voetschimmel. Tinea pedis heeft een voorliefde voor jongvolwassen mannen. Mannen zijn tevens vaker dan vrouwen aangetast, vaak als gevolg van het beroep (bijvoorbeeld sporters, militairen, …). Tinea pedis heeft voorts geen voorkeur voor een ras of etnische groep.
Oorzaken: Huidziekte veroorzaakt door schimmels
Een voetschimmel komt tot stand wanneer een bepaalde schimmel of gist op de huid van de voeten groeit. Dezelfde schimmel groeit eveneens mogelijk op de hielen, de
handpalmen en tussen de vingers. Een voetschimmel is de meest voorkomende vorm van een tinea-infectie. De schimmel of gist gedijt in warme, vochtige gebieden.
Tinea pedis is het vaakst te wijten aan:
- Epidermophyton floccosum
- T. interdigitale, voorheen T. mentagrophytes var. interdigitale
- Trichophyton (T.) rubrum
Risicofactoren van schimmelziekte aan de voeten
Het risico op het krijgen van een voetschimmel neemt toe in volgende omstandigheden wanneer de patiënt:
- dichte schoenen draagt, vooral als deze bekleed zijn met kunststof
- een klein huid- of nagelletsel oploopt
- een kleine teen die naar binnen helt (deze schuurt continu tegen de daarnaast liggende teen hetgeen dan steeds een vochtig gebied is)
- een minder vetzuur producerende huid heeft
- een slechte bloedsomloop heeft, wat resulteert in koude voeten, bijvoorbeeld als gevolg van lymfadenopathie (gezwollen lymfeklieren)
- een verzwakt immuunsysteem bijvoorbeeld bij een patiënt met een hiv-infectie of een patiënt die bepaalde medicijnen slikt
- gedurende lange tijd hetzelfde paar sokken of schoenen draagt
- gedurende lange tijd met natte voeten loopt.
- meer blootgesteld is aan sporen van de schimmels of gisten thuis of tijdens vrijetijdsactiviteiten
- veel zweet / zweetvoetenheeft
Een voetschimmel verspreidt zich heel gemakkelijk via direct contact of contact met voorwerpen zoals schoenen, kousen en de bodem van een douche,
sauna, zwembad, kleedkamer of fitnessruimte.
Symptomen
Het meest voorkomende symptoom is een
gebarsten huid /
schilferende huid tussen de
tenen (vooral tussen de vierde en vijfde teen) of de zijkant van de voet of van beide
voeten. Andere symptomen zijn een brandende of stekende
pijn (
brandende voeten), een rode en
jeukende huid (
jeukende voeten) en
blaren waaruit vocht sijpelt of die een korstje krijgen. Bij een verspreiding van de schimmel naar de nagels, zijn deze verkleurd, verdikt, en zelfs kruimelig. Een voetschimmel vindt mogelijk tegelijk plaats met andere schimmel- of gistinfecties van de huid zoals
tinea cruris (schimmel in de liesstreek, gepaard gaande met jeuk)
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De arts bekijkt een voetschimmel en is dan meestal reeds in staat om de diagnose te stellen aan de hand van de zichtbare symptomen. De bevestiging van de diagnose van tinea pedis gebeurt door microscopie en cultuur van huidafkrabsels. Indien nodig voert de arts een huidbiopsie uit waarbij hij een stukje weefsel van een voetschimmel wegneemt dat hij dan microscopisch laat testen.
Differentiële diagnose
Volgende aandoeningen bootsen symptomen na van tinea pedis en zijn daarom gekend als de differentiële diagnose voor een voetschimmel:
Behandeling: Vooral goede hygiëne voor de voeten
Zelfzorg
De patiënt neemt vrij verkrijgbare antischimmelpoeders of crèmes waardoor de symptomen van de infectie verdwijnen. Dit gebruikt hij na het verdwijnen van de infectie nog minimaal twee tot zes weken omdat de symptomen namelijk anders weer kunnen terugkeren. Verder behandelt de patiënt de schoenen en sokken met een schimmeldodend middel om de schimmelsporen volledig te elimineren.
Daarnaast houdt hij rekening met volgende factoren:
- Antifungale poeders gebruiken om een voetschimmel te voorkomen wanneer dit vaak voorkomt bij de patiënt, of wanneer hij naar een openbare plaats gaat waar een voetschimmel mogelijk aanwezig is.
- De voeten grondig wassen met water en zeep en het gebied zorgvuldig en volledig afdrogen (minimaal twee keer per dag).
- De voeten steeds schoon en droog houden, vooral tussen de tenen.
- Goed geventileerde schoenen dragen of schoenen dragen die gemaakt zijn van natuurlijke materialen zoals leer. Elke dag afwisselen tussen twee paren helpt omdat de schoenen dan volledig drogen tussen het dragen.
- Het gebied tussen de tenen vergroten door hier schapenwol tussen te steken.
- Plastic beklede schoenen vermijden.
- Sandalen of flipflops dragen in een openbare douche of een openbaar zwembad.
- Schone katoenen sokken dragen die de patiënt telkens wijzigt wanneer de voeten nat dreigen te worden.
- Weinig zeep gebruiken bij het wassen van de voeten
Zijn de symptomen na twee tot vier weken niet verbetert of komen deze vaak terug, dan is professioneel medisch advies nodig.
Professionele medische zorg
De arts zet mogelijk
topische (= op de huid aangebracht) crèmes die schimmels en gisten doden. Helpt dit niet, dan zet hij
schimmeldodende medicijnen in die de patiënt dan via de mond (= oraal) inneemt.
Antibiotica zijn tot slot medicijnen die de arts voorschrijft om bacteriële infecties (bij het krabben) te behandelen. De behandeling van hardnekkige tinea pedis neemt soms tot een half jaar in beslag.
Prognose
Een voetschimmel reageert bijna altijd goed op zelfzorgmaatregelen, hoewel de huidziekte mogelijk weer terugkeert. Af en toe is het nodig om dan medicijnen te nemen en preventieve maatregelen te treffen. Soms verspreidt de infectie zich naar de teennagels.
Complicaties
Soms staat een infectie bovenop de schimmelinfectie doordat de patiënt bijvoorbeeld aan de huid heeft gekrabd. Het
eczeem (chronische huidziekte met droge en jeukende huid) verergert hierdoor met pusvorming, roodheid, pijn en zwelling tot gevolg. Soms treedt wondroos op, een acute
besmettelijke huidziekte veroorzaakt door infectie van een wondje met
streptokokken. Secundaire
cellulitis (
huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid),
lymfangitis (
ontsteking van lymfevat(en), meestal veroorzaakt door bacteriën), pyoderma (aandoening van de huid met pusvorming) en zelfs
osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg) zijn andere complicaties die mogelijk zijn bij schimmelinfecties van de voeten. Deze complicaties komen wel vaker voor bij patiënten met aandoeningen zoals
diabetes mellitus (suikerziekte) chronisch
oedeem (vochtophoping in lichaamsdelen), een verzwakt immuunsysteem,
hemiplegie (
verlamming van een lichaamshelft) en
paraplegie (verlamming van onderlichaam met verlies van gevoel).
Lees verder