Folliculitis decalvans: Haaruitval op hoofdhuid

Folliculitis decalvans is een zeldzame chronische aandoening. Door een ontsteking van de haarzakjes ontstaat pijnlijke, littekenvormende haaruitval (alopecia) op de hoofdhuid. Deze aandoening met onbekende oorzaak is wel geassocieerd met een bepaald type bacterie. Voor het behandelen van de ziekte zet de arts bijgevolg ook antibiotica in. De behandeling verloopt echter moeilijk en daarom zijn ook andere medicijnen en therapieën beschikbaar voor het afremmen van het littekenvormend haarverlies. De kale plekken op de hoofdhuid zijn permanent en een hergroei van het haar is niet meer mogelijk. De ziekte kent tot slot een chronisch en variabel verloop.

• Epidemiologie van folliculitis decalvans
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Littekenvormende haaruitval op hoofdhuid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ronde of ovalen ronde plekken
• Prognose van chronische haaraandoening
• Complicaties van haarverlies
• Preventie
• Praktische omgangstips voor folliculitis decalvans
• Behandeling van folliculitis decalvans
• Verzorging van de hoofdhuid en haar
• Misvattingen rond folliculitis decalvans
• Folliculitis decalvans is altijd het gevolg van slechte hygiëne
• De aandoening veroorzaakt altijd permanent haarverlies
• Folliculitis decalvans is hetzelfde als een gewone hoofdhuidontsteking
• Folliculitis decalvans wordt altijd veroorzaakt door een infectie
• Folliculitis decalvans kan worden genezen met een antibioticakuur
• Er zijn geen risicofactoren voor het ontwikkelen van folliculitis decalvans
• Alleen mannen krijgen folliculitis decalvans
• Folliculitis decalvans kan vanzelf genezen zonder behandeling
• Folliculitis decalvans is altijd een infectie van de huid
• Folliculitis decalvans kan niet effectief worden behandeld

Epidemiologie van folliculitis decalvans

Folliculitis decalvans is een zeldzame aandoening die vooral voorkomt bij volwassenen, maar kan ook bij jongeren optreden. Het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en lijkt een hogere prevalentie te hebben bij mensen met een Afro-Amerikaanse achtergrond. De exacte prevalentie is onbekend, maar het wordt erkend als een belangrijke oorzaak van haaruitval op de hoofdhuid.

Oorzaken

De oorzaak van de niet-besmettelijke aandoening is niet bekend anno oktober 2020, maar soms kweekt de patholoog wel Staphylococcus aureus (stafylokokkenbacterie) uit de huidletsels. Wetenschappers vermoeden dat patiënten met de ziekte abnormaal reageren op de bacteriën. Ook is de ontstekingsziekte mogelijk een vorm van een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem eigen cellen aanvalt, waardoor een ontsteking van de haarzakjes tot stand komt. Folliculitis is meestal niet erfelijk, hoewel in de medische literatuur zeldzame meldingen zijn dat de haaraandoening leden van dezelfde familie treft.

Risicofactoren

Risicofactoren voor folliculitis decalvans omvatten een voorgeschiedenis van acne of andere huidinfecties, een verzwakt immuunsysteem, en genetische aanleg voor huidziekten. Onvoldoende hygiëne of trauma aan de hoofdhuid kan ook bijdragen aan het risico van deze aandoening.

Symptomen: Littekenvormende haaruitval op hoofdhuid

Meestal is de hoofdhuid aangetast door de chronische ontsteking. Zeer zelden zijn andere haardragende delen van de huid aangetast, zoals de armen, de benen, de borst, de schaamstreek en/of het gezicht (vaker bij mannen).

Bij folliculitis decalvans vertoont de geïnfecteerde hoofdhuid papulopustulaire (bultjes en puistjes) die zich vaak samenvoegen. Dit gaat gepaard met een jeukende en pijnlijke hoofdhuid. Vervolgens ontstaat op het getroffen gedeelte van de hoofdhuid roodheid, een zwelling en korstvorming. Daarna ontwikkelen zich met pus gevulde plekken op de achterkant van het hoofd en de kruin, maar elk ander deel van de hoofdhuid is mogelijk getroffen. Uiteindelijk ontstaat etterende, littekenvormende haaruitval (cicatriciële alopecia). Dit uit zich door één of meer ronde, ovalen of onregelmatige kale plekken die langzaam vergroten. Een frequente klinische bevinding is 'tufting folliculitis'. Hierbij verliest de patiënt bosjes van vijf tot vijftien haren die samen uit de hoofdhuid komen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van folliculitis decalvans zijn onder andere haaruitval op de hoofdhuid, roodheid, pijn, en de aanwezigheid van puistjes of zweren op de aangetaste gebieden. De symptomen kunnen gepaard gaan met jeuk en een branderigheid gevoel op de hoofdhuid.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
Folliculitis op de hoofdhuid diagnosticeert de arts meestal op basis van het uiterlijk. De arts neemt soms een uitstrijkje van een aangetast gebied op de hoofdhuid en laat dit dan onderzoeken in het laboratorium op de aanwezigheid van een bacteriële infectie. Vaak (maar niet altijd) vindt de patholoog de bacterie ‘Staphylococcus aureus’. Omdat een schimmelinfectie (ringworm) soms lijkt op folliculitis decalvans, test het laboratorium ook huidafkrabsels of geplukte haartjes op de aanwezigheid van een schimmel. Soms neemt de arts een klein huidmonster (biopsie) en laat hij dit onder de microscoop controleren om de diagnose te bevestigen. De arts moet hiervoor de hoofdhuid lokaal verdoven via een injectie. Vervolgens moet hij hechtingen aanbrengen om de wonde te sluiten, wat leidt tot een klein litteken.

Differentiële diagnose
Enkele andere aandoeningen met een vergelijkbaar uiterlijk als folliculitis decalvans zijn:

• acne keloidalis
• acne necrotica
• bacteriële folliculitis
• centrale centrifugale cicatriciële alopecia
• chronische discoïde lupus erythematosus (CDLE)
• cicatriciële alopecia nno
• dissecting cellulitis van de hoofdhuid
• dissecting folliculitis (perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens)
• hidradenitis suppurativa (chronische huidziekte)
• kerion
• lichen planopilaris (haaruitval van de hoofdhuid)
• pseudopelade van Brocq
• seborreïsche dermatitis (huidziekte met hoofdroos en rode huid)

Behandeling van ronde of ovalen ronde plekken

Deze chronische ontstekingsziekte vormt voor de arts een uitdaging om te behandelen. Folliculitis decalvans reageert soms op orale (via de mond ingenomen) antibiotica, maar komt meestal terug na onderbreking van de behandeling. De arts zet voorts ook systemische fotodynamische therapie wat bij een aantal patiënten positieve resultaten oplevert. Andere mogelijke behandelingen omvatten isotretinoïne (Myorisan, Claravis), een voorgeschreven vorm van vitamine A en orale corticosteroïden om ontstekingen en de verspreiding ervan te verminderen.

Prognose van chronische haaraandoening

Folliculitis-decalvans kent meestal een langdurig beloop met een variabele ernst. Meestal is de ziekte progressief maar vaak doven de klachten op een bepaald moment spontaan uit. Opflakkeringen zijn echter wel mogelijk. De haaruitval is permanent omdat de haarzakjes vernietigd zijn. Omdat de patiënt kampt met blijvend haarverlies, leidt dit tot een negatieve invloed op de kwaliteit van leven.

Complicaties van haarverlies

Ernstige littekenvorming komt soms tot stand. De ontwikkeling van plaveiselcelcarcinoom, een vorm van huidkanker, is een andere zeldzame complicatie.

Preventie

Preventie van folliculitis decalvans omvat goede hygiëne en zorg voor de hoofdhuid om infecties te voorkomen. Het vermijden van trauma aan de hoofdhuid en het behandelen van huidinfecties op tijd kan ook helpen om het risico op de ontwikkeling van folliculitis decalvans te verminderen. Regelmatig controleren van de hoofdhuid op afwijkingen kan bijdragen aan een vroege detectie en behandeling van de aandoening.

Praktische omgangstips voor folliculitis decalvans

Folliculitis decalvans is een aandoening die haarverlies veroorzaakt door ontsteking van de haarzakjes, vooral op de hoofdhuid. Het kan leiden tot permanente haaruitval als het niet goed wordt behandeld.

Behandeling van folliculitis decalvans

De behandeling richt zich op het beheersen van ontsteking en het voorkomen van verdere haaruitval. Antibiotica, vaak in de vorm van orale medicatie of topische zalven, kunnen helpen bij het bestrijden van infecties die de ontsteking veroorzaken. In sommige gevallen kunnen ontstekingsremmende middelen zoals corticosteroïden worden voorgeschreven om de ontsteking te verminderen.

Het vermijden van haarbehandelingen zoals chemische producten of te veel hitte kan ook helpen om de hoofdhuid te kalmeren.

Verzorging van de hoofdhuid en haar

Gebruik milde shampoos en vermijd producten die de hoofdhuid kunnen irriteren. Het dragen van losse kleding of hoeden kan wrijving op de hoofdhuid voorkomen, wat verdere irritatie kan verminderen. Patiënten kunnen baat hebben bij het voorzichtig masseren van de hoofdhuid om de doorbloeding te bevorderen, maar alleen als dit geen pijn of irritatie veroorzaakt.

Misvattingen rond folliculitis decalvans

Folliculitis decalvans is een chronische huidaandoening die wordt gekarakteriseerd door ontsteking en haarverlies, meestal op de hoofdhuid. Deze aandoening kan leiden tot permanente kaalheid als het niet tijdig behandeld wordt. Er zijn echter veel misvattingen over wat deze aandoening veroorzaakt en hoe het effectief behandeld kan worden.

Folliculitis decalvans is altijd het gevolg van slechte hygiëne

Hoewel folliculitis decalvans kan worden verergerd door slechte hygiëne, is het niet de primaire oorzaak. De aandoening ontstaat door een ontsteking van de haarzakjes, vaak door een combinatie van genetische factoren en bacteriële infecties. Een goede hygiëne is belangrijk, maar het kan de aandoening niet altijd voorkomen of genezen.

De aandoening veroorzaakt altijd permanent haarverlies

Hoewel folliculitis decalvans kan leiden tot blijvend haarverlies als het niet goed behandeld wordt, is dit niet altijd het geval. Vroegtijdige diagnose en behandeling kunnen de schade beperken en het haarverlies voorkomen. In sommige gevallen kan het haar zelfs teruggroeien met de juiste therapieën.

Folliculitis decalvans is hetzelfde als een gewone hoofdhuidontsteking

Folliculitis decalvans is veel ernstiger dan een gewone hoofdhuidontsteking. Het is een chronische aandoening die vaak gepaard gaat met pustels, littekens en blijvend haarverlies. Gewone hoofdhuidontstekingen kunnen worden veroorzaakt door verschillende factoren, zoals schimmels of bacteriën, maar folliculitis decalvans heeft specifieke symptomen die professionele behandeling vereisen.

Folliculitis decalvans wordt altijd veroorzaakt door een infectie

Hoewel een bacteriële infectie een belangrijke rol kan spelen bij het ontwikkelen van folliculitis decalvans, is het niet de enige oorzaak. Genetische factoren, hormonale veranderingen en een overreactie van het immuunsysteem kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening. Een infectie is vaak slechts een trigger voor de ontsteking die de haarzakjes beschadigt.

Folliculitis decalvans kan worden genezen met een antibioticakuur

Antibiotica kunnen effectief zijn in het bestrijden van de bacteriële infectie die bij folliculitis decalvans betrokken kan zijn, maar de aandoening is meestal niet volledig te genezen met alleen antibiotica. Meestal is een langdurige behandeling nodig, die kan bestaan uit het gebruik van ontstekingsremmers, corticosteroïden, en in sommige gevallen bestraling. Een gecombineerde benadering is vaak het meest effectief.

Er zijn geen risicofactoren voor het ontwikkelen van folliculitis decalvans

Er zijn verschillende risicofactoren voor het ontwikkelen van folliculitis decalvans, waaronder een genetische aanleg, bepaalde medische aandoeningen zoals diabetes mellitus of allergieën, en een verzwakt immuunsysteem. Het begrijpen van deze risicofactoren kan helpen bij het vroegtijdig herkennen van de aandoening en het beginnen van de juiste behandeling.

Alleen mannen krijgen folliculitis decalvans

Hoewel folliculitis decalvans vaker voorkomt bij mannen, kan het ook vrouwen treffen. De aandoening is niet beperkt tot een specifiek geslacht en kan zich bij zowel mannen als vrouwen ontwikkelen, hoewel de symptomen mogelijk verschillen in ernst en locatie.

Folliculitis decalvans kan vanzelf genezen zonder behandeling

In de meeste gevallen vereist folliculitis decalvans medische behandeling om de symptomen te beheersen en verdere schade aan de haarzakjes te voorkomen. Zonder behandeling kan de aandoening verergeren, wat kan leiden tot blijvend haarverlies. Vroege interventie is cruciaal voor het behoud van de haargroei en de gezondheid van de hoofdhuid.

Folliculitis decalvans is altijd een infectie van de huid

Hoewel folliculitis decalvans kan beginnen met een infectie van de haarzakjes, is het vaak het resultaat van een ontstekingsreactie die niet altijd direct gerelateerd is aan een infectie. De ontsteking kan door een aantal factoren worden verergerd, waaronder genetische predispositie, hormonale verstoringen of auto-immuunreacties.

Folliculitis decalvans kan niet effectief worden behandeld

Folliculitis decalvans kan effectief worden behandeld met de juiste therapieën, zoals medicatie om de ontsteking te verminderen en de infectie te bestrijden. De behandeling kan variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening, maar met de juiste zorg kan de conditie onder controle worden gehouden en kan haarverlies beperkt worden.