Folliculitis decalvans: symptomen, oorzaak en behandeling

Folliculitis decalvans is een vrij zeldzame ontstekingsziekte van de hoofdhuid, welke zich kenmerkt door ontstoken haarzakjes en leidt tot permanent haarverlies, kaalheid en littekenvorming. Zowel mannen als vrouwen kunnen deze langzaam progressieve en lastig te behandelen ziekte krijgen. De oorzaak van de aandoening is anno 2024 onbekend. Deskundigen vermoeden dat er sprake is van een auto-immuun ziekte. Folliculitis decalvans is een moeilijk te behandelen huidziekte en er bestaat geen die de ziekte geneest. Wel kan met adequate behandeling de symptomen verlicht worden. De kale plekken op de hoofdhuid zijn permanent en een hergroei van het haar is niet mogelijk.

• Wat is folliculitis decalvans?
• Wie kunnen deze aandoening krijgen?
• Oorzaak van folliculitis decalvans
• Symptomen: ontstoken haarzakjes en haarverlies
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek en weefselonderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van folliculitis decalvans
• Langdurige orale antibioticabehandeling
• Lokale corticosteroïden
• Orale isotretinoïne
• Prognose
• Preventie

Wat is folliculitis decalvans?

Folliculitis decalvans is een ontstekingsziekte van de hoofdhuid, welke zich kenmerkt door ontstoken haarzakjes. Deze ontsteking van de hoofdhuid veroorzaakt blijvende haaruitval en ontsierende verlittekening. De ontsteking kan overslaan naar andere haarzakjes en zich uitbreiden. De ontstekingsziekte wordt vooral gezien op de kruin.

Wie kunnen deze aandoening krijgen?

Zowel mannen als vrouwen kunnen deze aandoening krijgen. Bij mannen begint het vaak in de adolescentieperiode en bij vrouwen vaak als ze dertig jaar of ouder zijn.

Oorzaak van folliculitis decalvans

De oorzaak van folliculitis decalvans is niet bekend. Deskundigen vermoeden dat er bij folliculitis decalvans sprake is van een auto-immuun ziekte, waarbij het afweersysteem van het lichaam de eigen cellen 'aanvalt' en een ontsteking veroorzaakt van de haarzakjes. Mogelijk speelt daarnaast de bacterie Staphylococcus aureus een (ondergeschikte) rol bij het ontstaan van deze ziekte.

Symptomen: ontstoken haarzakjes en haarverlies

Folliculitis decalvans kan zich in elk behaard deel van het lichaam manifesteren, zoals onder de oksels, de baardregio, het schaamgebied, de onderbenen, de dijen en de armen. Desalniettemin is het vooral een aandoening van de behaarde hoofdhuid, met de kruin als voorkeurslocatie. Meestal is er één of zijn er meerdere ronde of ovale plekken met dunnere haarimplant en hoofdhuidontstekingen zichtbaar. Vaak zijn er ook kleine puistjes rond de haarzakjes aanwezig en er lijken bij deze aandoening meerdere haren uit één haarzakje te groeien, zodat het een 'poppenharen-aspect' heeft. Als gevolg van de ontsteking treedt er verlittekening van de haarzakjes op, wat leidt tot permanent haarverlies en kale plekken. De rand rondom de kale plekken is meestal pijnlijk. Voorst kleven er schilfers aan de hoofdhuid en het haar. Deze aandoening is voor de persoon in kwestie psychologisch vaak zeer belastend.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek en weefselonderzoek

Om de diagnose goed te kunnen stellen, is naast het bekijken van de huid ook microscopisch weefselonderzoek (een biopt) nodig. Daarnaast is een kweek onder steriele omstandigheden van de inhoud van een intacte puist geboden. Uit de pustels wordt meestal de bacterie Staphylococcus aureus gekweekt.

Differentiële diagnose

De differentiële diagnose is:

• dissecting folliculitis (perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens)
• pseudopelade van Brocq
• cicatriciële alopecia nno
• centrale centrifugale cicatriciële alopecie (CCCA)
• bacteriële folliculitis
• acne necrotica
• acne keloidalis
• lichen planopilaris
• chronische discoïde lupus erythematosus (CDLE)
• folliculitis keloïdalis (acne keloidalis nuchae)
• alopecia atrophicans of cicatriciële alopecia (verzamelnaam voor vormen van kaalheid waarbij littekenvorming optreedt)
• hidradenitis suppurativa

Behandeling van folliculitis decalvans

Folliculitis decalvans is veelal een moeilijk te behandelen ontstekingsziekte. Er bestaat geen behandeling die deze aandoening met zekerheid zal genezen. In eerste instantie is het van belang om de ziekte onder controle te krijgen door de huid tot rust te brengen. Dit kan men doen door de volgende behandelingen.

Langdurige orale antibioticabehandeling

Antibiotica uit de groep van de tetracyclinen zijn doorgaans eerste keus bij de behandeling van folliculitis decalvans. De resultaten zijn wisselend en variëren per persoon. De combinatie clindamycine 2 dd 300 mg + rifampicine 2 dd 300 mg kan een gunstig effect hebben. Dit is dezelfde combinatie die bij ernstige, therapieresistente hidradenitis suppurativa wordt voorgeschreven.

Lokale corticosteroïden

In ernstige gevallen kan een antibioticakuur gecombineerd worden met lokale corticosteroïden.

Orale isotretinoïne

Indien antibiotica onvoldoende effect sorteert, kan een behandeling met isotretinoïne overwogen worden, welke de aandoening onderdrukt. Orale isotretinoïne kan bij sommige patiënten leiden tot langdurige remissie.

Prognose

De geneesmiddelen onderdrukken de aandoening, maar genezen deze niet. Na het stoppen van de medicatie kunnen de klachten weer terugkomen of opvlammen. Na verloop van tijd kan folliculitis decalvans vanzelf uitdoven, maar de haaruitval die is opgetreden zal zich niet meer herstellen.

Preventie

Er zijn anno 2024 geen preventieve maatregelen bekend voor folliculitis decalvans.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Jeukende uitslag in nek en hals: symptomen en oorzaken
• Folliculitis keloidalis: symptomen, oorzaak en behandeling
• Korstjes op hoofdhuid met schilfers en jeuk: oorzaken
• Jeukende hoofdhuid met wondjes, korstjes, bultjes, schilfers