Seborroïsch eczeem: Huidziekte met hoofdroos en rode huid

Seborroïsch eczeem is een veelvoorkomende huidaandoening die vooral de hoofdhuid aantast, maar ook andere delen van het lichaam kan beïnvloeden. Het kan voorkomen bij mensen van alle leeftijden, van baby’s tot ouderen. Deze huidziekte kenmerkt zich door schilferige huiduitslag, een rode huid en hardnekkige roos. Hoewel jeuk vaak aanwezig is, kan het ook zonder jeuk voorkomen. De symptomen kunnen af en toe spontaan verdwijnen, maar vaak is een ondersteunende behandeling noodzakelijk. De prognose varieert, maar seborroïsch eczeem is doorgaans een chronische aandoening waarbij symptomen af en toe terugkeren.

• Synoniemen
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen: Schilferige Huiduitslag, Rode Huid en Hoofdroos
• Baby's
• Jongvolwassenen
• Ouderen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van seborroïsch eczeem
• Preventie en levensstijl

Synoniemen

Seborroïsch eczeem wordt ook wel aangeduid als 'seborroïsche dermatitis', 'seborroïsche dermatitis' of 'seborroïsche psoriasis'. De termen ‘seborrhoïsch eczeem’ en ‘seborrheic dermatitis’ worden soms door elkaar gebruikt, maar verwijzen naar dezelfde aandoening.

Oorzaken

De precieze oorzaak van seborroïsch eczeem is niet volledig bekend, maar het wordt vaak in verband gebracht met een overgroei van de gist Malassezia (voorheen Pityrosporum ovale), die op de huid leeft. Deze gist kan een sterke immuunrespons op de huid veroorzaken, wat leidt tot ontsteking en schilfering. Het is niet volledig duidelijk waarom sommige mensen gevoeliger zijn voor deze gist, maar het speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de aandoening.

Risicofactoren

Seborroïsch eczeem komt vaker voor bij mensen met bepaalde aandoeningen of risicofactoren, zoals:

• Ziekte van Parkinson: een neurologische aandoening gekenmerkt door verlies van beweging, coördinatieproblemen en bevingen
• HIV-infectie of aids: immunosuppressie kan bijdragen aan huidproblemen
• Alcoholische pancreatitis: alvleesklierontsteking door alcoholmisbruik
• Bepaalde vormen van kanker
• Depressie en andere psychische aandoeningen
• Koude temperaturen, een vette huid, onregelmatig wassen van het haar, droge seizoenen, vermoeidheid en stress

Symptomen: Schilferige Huiduitslag, Rode Huid en Hoofdroos

Seborroïsch eczeem treft meestal gebieden van de huid die rijk zijn aan talgklieren, maar deze klieren zijn niet direct verantwoordelijk voor de aandoening. De symptomen variëren afhankelijk van de leeftijdsgroep.

Baby's

Bij baby’s komt seborroïsch eczeem vaak voor in de eerste maanden van hun leven. Het wordt gekenmerkt door een overmatige talgproductie, deels veroorzaakt door maternale androgenen die de talgklieren beïnvloeden. Dit leidt tot geelachtige, vette, dikke korstjes of ‘schubben’ op de hoofdhuid, wat bekend staat als hoofdroos. Daarnaast kunnen er rode, schilferige uitslag op de romp en vooral in het luiergebied aanwezig zijn. In tegenstelling tot atopisch eczeem, veroorzaakt seborroïsch eczeem bij baby’s meestal geen significante jeuk of prikkelbaarheid. De uitslag verbetert vaak spontaan binnen enkele weken. Het gebruik van een zachte borstel of kam kan nuttig zijn om de hoofdhuid van de baby te verzorgen.

Jongvolwassenen

Bij jongvolwassenen, vooral mannen, komt seborroïsch eczeem voor bij ongeveer 1-3% van de bevolking. De uitslag is vaak persistent en verschijnt als rode schilfering rond de neus, in de wenkbrauwen, de baard, de snor, rond de ogen, rond de oren en op de hoofdhuid (met duidelijke tekenen van hoofdroos en een jeukende hoofdhuid). De aandoening kan ook de huid onder de borsten, de oksels, de liezen en de eikel aantasten. Jeuk kan optreden, maar is niet altijd aanwezig. Sommige patiënten ontwikkelen ook blefaritis, een ontsteking van de ooglidranden.

Ouderen

Bij ouderen kan seborroïsch eczeem ernstiger zijn en grotere delen van het lichaam beïnvloeden. In ernstige gevallen kan de aandoening erythroderma veroorzaken, een aandoening waarbij de huid rood en schilferig wordt. Algemene symptomen zoals een verhoogde lichaamstemperatuur, een algemeen ziek gevoel en soms vergrote lymfeklieren kunnen voorkomen. Ook haaruitval en nageldystrofie (afsterven van de nagels) zijn mogelijke symptomen bij erythroderma.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van seborroïsch eczeem wordt meestal gesteld op basis van een lichamelijk onderzoek. De arts kan een huidbiopsie uitvoeren om andere aandoeningen met vergelijkbare symptomen uit te sluiten. Voorbeelden van aandoeningen die kunnen worden uitgesloten zijn:

• Atopische dermatitis: chronische huidaandoening met jeukende, ontstoken huid in de plooien van ellebogen en knieën; symptomen keren vaak terug
• Periorale dermatitis: huiduitslag rond de mond
• Psoriasis: huidziekte met rode huid bedekt met schilfers, vaak met een zilverwitte kleur
• Rosacea: huidaandoening met roodheid in het gezicht en weinig of geen schilfering
• Tinea versicolor: huiduitslag rond de romp, maar meestal minder rood dan de uitslag bij seborroïsch eczeem

Behandeling

Er is geen genezende behandeling voor seborroïsch eczeem; de behandeling richt zich op het beheersen van de symptomen. Een combinatie van een milde corticosteroïde zalf (bijvoorbeeld 1% hydrocortison, twee keer per dag aangebracht) en een topische antischimmelcrème (zoals miconazolcrème, ook twee keer per dag aangebracht) kan helpen om de symptomen te verminderen. Indien deze behandeling niet effectief is, kunnen andere medicijnen worden overwogen. 0,1% tacrolimuszalf heeft zich als zeer effectief bewezen bij veel patiënten. Voor de hoofdhuid zijn ketoconazol-shampoo, antiroosshampoo en arachideolie nuttig. Daarnaast kunnen verzachtende middelen, vochtinbrengende crèmes en milde, natuurlijke zeep-, cosmetica- en shampoovervangers helpen bij het verlichten van symptomen en het verbeteren van de huidconditie.

Prognose van seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem kan in sommige gevallen zonder behandeling verdwijnen. Bij andere patiënten zijn herhaalde behandelingen nodig om de symptomen te verlichten. Soms kunnen de symptomen na een periode van verbetering weer terugkeren, waardoor langdurige opvolging en behandeling nodig kunnen zijn.

Preventie en levensstijl

Hoewel seborroïsch eczeem niet altijd te voorkomen is, kunnen bepaalde maatregelen helpen om de symptomen te beheersen:

• Vermijd overmatige blootstelling aan koude en droge lucht
• Gebruik milde huidverzorgingsproducten die speciaal zijn ontwikkeld voor een gevoelige huid
• Beperk stress door ontspanningstechnieken en een gezonde levensstijl
• Zorg voor een regelmatige huidverzorging met geschikte producten, zoals vochtinbrengende crèmes en milde shampoos

Lees verder

• Eczeem: Chronische huidziekte met droge en jeukende huid
• Jeukende hoofdhuid: Oorzaken van jeuk aan het hoofd
• Infecties aan hoofdhuid: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Hoofdroos: Behandelingen van roos aan hoofdhuid
• Eczeem op het gezicht: Behandeling van gezichtseczeem