Pityriasis versicolor: Huidinfectie met schilferige vlekken

Pityriasis versicolor (tinea versicolor, zomergist) is een chronische niet-besmettelijke huidinfectie die vooral de romp aantast. De gist Malassezia veroorzaakt vooral in vochtige, warme omstandigheden schilferige, donkere of juist lichtere vlekken op de huid, afhankelijk van de huidskleur van de patiënt. Deze onschuldige huidinfectie behandelt de arts met behulp van antischimmelmiddelen. Veelal is de behandeling effectief, al duurt het wel enige tijd alvorens de gekleurde huidvlekken verdwijnen.

• Epidemiologie huidinfectie
• Oorzaken pityriasis versicolor: Gist
• Risicofactoren
• Symptomen: Donkere of lichte schilferige vlekken op huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling andere huidskleur door antischimmelmiddelen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met pityriasis versicolor
• Gebruik antischimmelcrèmes
• Schoon en droog houden
• Behandel je omgeving
• Volg het advies van je arts
• Misvattingen rond pityriasis versicolor
• Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door slechte hygiëne
• Pityriasis versicolor is besmettelijk
• Pityriasis versicolor komt alleen voor in tropische gebieden
• Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door schimmels
• De vlekken van pityriasis versicolor blijven voor altijd op de huid
• Pityriasis versicolor is gevaarlijk en vereist een ingrijpende behandeling
• Pityriasis versicolor wordt alleen bij volwassenen gezien
• Pityriasis versicolor kan niet worden voorkomen
• Pityriasis versicolor is niet behandelbaar

Epidemiologie huidinfectie

De huidinfectie tinea versicolor is wereldwijd te vinden, en dan vooral in vochtige, arme omgevingen. In Zweden is de prevalentie maar ongeveer 1% omwille van de koudere temperaturen, maar in warmere klimaten loopt dit op tot ongeveer 50%. Raciale verschillen zijn niet gemeld volgens Emedicine. Beide geslachten zijn ongeveer even vaak aangetast. De meeste patiënten zijn tussen de 15-24 jaar, omdat de talgklieren dan actiever zijn. Voor de puberteit en na 65-jarige leeftijd komt de ziekte zelden voor.

Oorzaken pityriasis versicolor: Gist

Pityriasis versicolor is een relatief veel voorkomende aandoening die vooral jongvolwassenen treft. De huidaandoening is het gevolg van een infectie met de gist Malassezia globosa, Malassezia sympodialis of Malassezia furfur (ook gekend als Pityrosporum ovale). Deze gisten leven standaard op de hoornlaag (bovenste huidlaag) en veroorzaken enkel in bepaalde omstandigheden problemen, namelijk in warme en vochtige klimaten en bij gebruik van (zonnebrand)olie, maar ook bij bepaalde ziekten zoals diabetes mellitus (suikerziekte), overmatig zweten (hyperhidrosis), een zwangerschap en bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. De huidinfectie is tot slot niet besmettelijk.

Risicofactoren

Risicofactoren voor pityriasis versicolor omvatten hoge vochtigheid, warme klimaten, en overmatig zweten. Personen met een verzwakt immuunsysteem of hormonale veranderingen kunnen ook vatbaarder zijn.

Symptomen: Donkere of lichte schilferige vlekken op huid

De tekenen van de huidinfectie presenteren zich meestal op de romp, maar ook de rug, de oksels, de bovenarmen, de borst en de nek zijn aangetast. De patiënt met een lichte huidskleur heeft geelbruine tot roodbruine schilferige vlekken (hyperpigmentatie) met een scherpe rand die variëren in grootte van enkele millimeters tot tientallen centimeters. Deze vlekken veroorzaken verder geen symptomen en in de winter zijn de plekken haast niet zichtbaar. Bij mensen met een zwarte huidskleur of bij blanke mensen die erg gebruind zijn door de zon, zijn vaker lichtere huidvlekken te zien (hypopigmentatie). De kleurverschillen zijn het gevolg van de gist die ervoor zorgt dat het aanmaken van pigment op deze plaats niet meer mogelijk is. De huiduitslag verspreidt zich mogelijk door foutief gebruik van topische corticosteroïden (op de huid aangebrachte krachtige ontstekingsremmende medicijnen). Overmatig zweten (hyperhidrosis) en jeuk zijn andere voorkomende symptomen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen kunnen een toename van de schilferige vlekken zijn, vooral als ze gepaard gaan met jeuk, roodheid, of andere symptomen. Dit kan wijzen op een ernstigere infectie of complicatie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De diagnose van pityriasis versicolor bevestigt de arts door gebruik te maken van een speciale lamp, een Wood’s lamp. Hiermee bekijkt hij via blauw ultravioletlicht de aangetaste plaats. De aangetaste gebieden verschijnen met een geelgroene kleur, al zijn ook schimmels bekend die pityriasis versicolor veroorzaken, die geen geelgroene kleur met zich meebrengen onder een Wood’s lamp. Ook valt de diagnose te bevestigen door middel van huidafkrabsels die de arts onder een microscoop laat onderzoeken.

Differentiële diagnose
In de meeste gevallen is de diagnose van tinea versicolor vrij duidelijk, maar in sommige omstandigheden is een huidafkrabsel nodig omdat de aandoening sterk doet denken aan volgende huidziekten:

• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• erythrasma (huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooi)
• guttata psoriasis (druppelvormige plekken op huid met jeuk)
• lepra
• melasma (donkere huidvlekken door overproductie van melanine)
• nummulair eczeem (huidziekte met rode muntvormige vlekken, vooral op de benen)
• pinta (bacteriële infectie met goedaardige huidletsels)
• pityriasis alba (huidziekte met eerst rode en daarna witte vlekken)
• postinflammatoire hypopigmentatie
• progressieve maculaire hypomelanose
• pseudovitiligo bij sclerodermie
• seborroïsch eczeem (huidziekte met hoofdroos, schilfering en rode huid)
• secundaire syfilis
• tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• vitiligo (huidaandoening met witte vlekken in de huid)

Behandeling andere huidskleur door antischimmelmiddelen

De behandeling van de vaak cosmetisch storende huidinfectie gebeurt met behulp van antischimmelmiddelen, in medische termen gekend als antimycotica. De arts zet selenium sulfide of 2% ketoconazol shampoo (toepassen op het lichaam en na 30-60 minuten verwijderen en gedurende één week dagelijks herhalen) of een topische (op de huid aangebracht) imidazool crème (tweemaal daags gedurende 10 dagen) in. Blijft de huidinfectie aanwezig, dan zet de arts orale (via de mond ingenomen) itraconazol in (100 mg tweemaal per dag gedurende 1 week).

Prognose

De meeste patiënten herstellen dankzij de behandeling. Na enkele dagen verdwijnen reeds de schilfers. De pigmentatie blijft wel nog ongeveer een half jaar aanwezig. De aandoening keert mogelijk terug, maar een herbehandeling is meestal eveneens succesvol.

Complicaties

Complicaties kunnen een aanhoudende huidpigmentatie en terugkerende infecties omvatten. Het is belangrijk om de voorgeschreven behandeling te volgen om complicaties te minimaliseren.

Preventie

Overmatige hitte of zweten vermijden is nodig wanneer de patiënt deze huidinfectie gehad heeft in het verleden. Daarnaast is het mogelijk om maandelijks antiroosshampoo op de huid toe te passen. De huid zonder zeep wassen of anders goed afspoelen en drogen, is voorts noodzakelijk. Vettige crèmes of bodylotions vermijdt de patiënt. Bij blootstelling aan de zon is het tot slot aangewezen om geen vettige of olieachtige zonnebrandcrème in te zetten.

Praktische tips voor het leven met pityriasis versicolor

Pityriasis versicolor is een schimmelinfectie van de huid die vaak resulteert in schilferige, vlekkerige uitslag. Hoewel de aandoening niet ernstig is, kan het esthetische ongemak veroorzaken. Gelukkig zijn er verschillende manieren om de infectie te behandelen en herhaling te voorkomen.

Gebruik antischimmelcrèmes

De behandeling van pityriasis versicolor omvat meestal antischimmelcrèmes, zoals die met ketoconazol of clotrimazol. Deze crèmes helpen de schimmel te doden en de huid te herstellen. Zorg ervoor dat je het medicijn volgens de aanwijzingen van je arts aanbrengt om de effectiviteit te maximaliseren.

Schoon en droog houden

Het is belangrijk om je huid schoon en droog te houden, vooral in de warmere maanden wanneer de schimmel zich sneller kan verspreiden. Was je huid regelmatig met een milde, schimmelwerende zeep en vermijd het dragen van te strakke of vochtige kleding die de infectie kan verergeren.

Behandel je omgeving

Pityriasis versicolor kan zich verspreiden via kleding of beddengoed. Was je kleding en beddengoed grondig op hoge temperaturen om herinfectie te voorkomen. Vermijd ook gedeelde handdoeken of badkamers, aangezien de schimmel gemakkelijk kan overgaan op andere oppervlakken.

Volg het advies van je arts

Als de infectie aanhoudt of terugkomt, is het belangrijk om advies in te winnen bij een arts. In sommige gevallen kan een orale antischimmelbehandeling nodig zijn, zoals fluconazol, om de infectie effectief te bestrijden.

Misvattingen rond pityriasis versicolor

Pityriasis versicolor, ook wel tinea versicolor genoemd, is een schimmelinfectie die de huid beïnvloedt en zich kenmerkt door vlekken van verschillende kleuren. Ondanks dat het een veelvoorkomende aandoening is, bestaan er veel misvattingen over deze huidaandoening, die kunnen leiden tot verkeerde behandelingen en onterechte zorgen.

Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door slechte hygiëne

Een veelvoorkomende misvatting is dat pityriasis versicolor het resultaat is van slechte hygiëne. In werkelijkheid wordt de aandoening veroorzaakt door een overgroei van een normale gist, genaamd Malassezia, die zich op de huid bevindt. Deze gist gedijt het beste in warme, vochtige omstandigheden, maar kan zich ook ontwikkelen bij mensen die regelmatig douchen en hun hygiëne goed in acht nemen.

Pityriasis versicolor is besmettelijk

Hoewel pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door een gist die op de huid voorkomt, is het niet besmettelijk. De infectie wordt niet van persoon tot persoon overgedragen via direct contact. Het is eerder een aandoening die ontstaat door een overgroei van de gist die normaal op de huid aanwezig is. Besmetting kan optreden als de omstandigheden de groei van deze gist bevorderen, maar het is niet iets wat je gemakkelijk van anderen kunt krijgen.

Pityriasis versicolor komt alleen voor in tropische gebieden

Het is een misvatting om te denken dat pityriasis versicolor alleen voorkomt in tropische gebieden. Hoewel de aandoening vaker voorkomt in warme, vochtige klimaten, kan deze overal ter wereld optreden. Iedereen kan getroffen worden, ongeacht het klimaat waarin ze zich bevinden. De gist die de aandoening veroorzaakt, is immers overal op de huid aanwezig, dus ook in koudere of drogere klimaten kan de aandoening optreden als de juiste omstandigheden zich voordoen.

Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door schimmels

Hoewel de naam "versicolor" doet denken aan een schimmelinfectie, wordt de aandoening in werkelijkheid veroorzaakt door een gist, niet door een schimmel. De gist Malassezia is een normaal onderdeel van de huideigen microflora, maar kan zich onder bepaalde omstandigheden overmatig vermenigvuldigen en leiden tot de vlekken die kenmerkend zijn voor pityriasis versicolor.

De vlekken van pityriasis versicolor blijven voor altijd op de huid

De vlekken die ontstaan bij pityriasis versicolor zijn meestal tijdelijk. Na een behandeling met antischimmelcrèmes of -shampoos verdwijnen de vlekken vaak binnen een paar weken. Het kan echter even duren voordat de huidskleur volledig herstelt, vooral als de huid na de infectie vlekken of een bleke tint vertoont. In de meeste gevallen verdwijnen de vlekken volledig, hoewel het mogelijk is dat ze opnieuw terugkeren als de omstandigheden voor de gistgroei weer aanwezig zijn.

Pityriasis versicolor is gevaarlijk en vereist een ingrijpende behandeling

Pityriasis versicolor is een goedaardige aandoening die doorgaans niet ernstig is en geen gevaar voor de gezondheid oplevert. De aandoening veroorzaakt vooral cosmetische bezorgdheid vanwege de vlekken op de huid, maar het is geen levensbedreigende infectie. De behandeling is meestal vrij eenvoudig en kan bestaan uit antischimmelshampoos of crèmes. Zelden zijn er orale medicijnen nodig voor hardnekkige gevallen.

Pityriasis versicolor wordt alleen bij volwassenen gezien

Hoewel pityriasis versicolor vaker voorkomt bij volwassenen, kan het ook bij kinderen optreden. Kinderen, net als volwassenen, kunnen worden getroffen door de overgroei van de gist Malassezia, vooral in vochtige en warme omstandigheden. De aandoening is echter niet exclusief voor volwassenen, en zelfs jonge kinderen kunnen last krijgen van de karakteristieke vlekken van deze huidaandoening.

Pityriasis versicolor kan niet worden voorkomen

Het is inderdaad moeilijk om te voorkomen dat pityriasis versicolor zich ontwikkelt, vooral voor mensen die vatbaar zijn voor de gistgroei. Echter, er zijn stappen die je kunt nemen om de kans op een infectie te verkleinen. Het dragen van ademende, losse kleding, het vermijden van overmatig zweten en het zorgen voor een goede huidverzorging kan helpen de groei van de gist te beheersen. In sommige gevallen kan het gebruik van antischimmelshampoos of -crèmes als preventie worden aanbevolen door een arts.

Pityriasis versicolor is niet behandelbaar

Dit is een misvatting, aangezien pityriasis versicolor goed behandelbaar is. De aandoening reageert meestal goed op antischimmelbehandelingen zoals shampoos, crèmes of lotions die actief de gistgroei bestrijden. In gevallen van hardnekkige infecties kan een arts orale medicijnen voorschrijven om de infectie te bestrijden. Het belangrijkste is om de behandeling door te zetten zoals voorgeschreven om te voorkomen dat de aandoening terugkeert.

Lees verder

• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schilferige huid: Oorzaken van schilferende huidgebieden