Pityriasis versicolor: Huidinfectie met schilferige vlekken

Pityriasis versicolor (tinea versicolor, zomergist) is een chronische niet-besmettelijke huidinfectie die vooral de romp aantast. De gist Malassezia veroorzaakt vooral in vochtige, warme omstandigheden schilferige, donkere of juist lichtere vlekken op de huid, afhankelijk van de huidskleur van de patiënt. Deze onschuldige huidinfectie behandelt de arts met behulp van antischimmelmiddelen. Veelal is de behandeling effectief, al duurt het wel enige tijd alvorens de gekleurde huidvlekken verdwijnen.

• Epidemiologie huidinfectie
• Oorzaken pityriasis versicolor: Gist
• Risicofactoren
• Symptomen: Donkere of lichte schilferige vlekken op huid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling andere huidskleur door antischimmelmiddelen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie huidinfectie

De huidinfectie tinea versicolor is wereldwijd te vinden, en dan vooral in vochtige, arme omgevingen. In Zweden is de prevalentie maar ongeveer 1% omwille van de koudere temperaturen, maar in warmere klimaten loopt dit op tot ongeveer 50%. Raciale verschillen zijn niet gemeld volgens Emedicine. Beide geslachten zijn ongeveer even vaak aangetast. De meeste patiënten zijn tussen de 15-24 jaar, omdat de talgklieren dan actiever zijn. Voor de puberteit en na 65-jarige leeftijd komt de ziekte zelden voor.

Oorzaken pityriasis versicolor: Gist

Pityriasis versicolor is een relatief veel voorkomende aandoening die vooral jongvolwassenen treft. De huidaandoening is het gevolg van een infectie met de gist Malassezia globosa, Malassezia sympodialis of Malassezia furfur (ook gekend als Pityrosporum ovale). Deze gisten leven standaard op de hoornlaag (bovenste huidlaag) en veroorzaken enkel in bepaalde omstandigheden problemen, namelijk in warme en vochtige klimaten en bij gebruik van (zonnebrand)olie, maar ook bij bepaalde ziekten zoals diabetes mellitus (suikerziekte), overmatig zweten (hyperhidrosis), een zwangerschap en bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. De huidinfectie is tot slot niet besmettelijk.

Risicofactoren

Risicofactoren voor pityriasis versicolor omvatten hoge vochtigheid, warme klimaten, en overmatig zweten. Personen met een verzwakt immuunsysteem of hormonale veranderingen kunnen ook vatbaarder zijn.

Symptomen: Donkere of lichte schilferige vlekken op huid

De tekenen van de huidinfectie presenteren zich meestal op de romp, maar ook de rug, de oksels, de bovenarmen, de borst en de nek zijn aangetast. De patiënt met een lichte huidskleur heeft geelbruine tot roodbruine schilferige vlekken (hyperpigmentatie) met een scherpe rand die variëren in grootte van enkele millimeters tot tientallen centimeters. Deze vlekken veroorzaken verder geen symptomen en in de winter zijn de plekken haast niet zichtbaar. Bij mensen met een zwarte huidskleur of bij blanke mensen die erg gebruind zijn door de zon, zijn vaker lichtere huidvlekken te zien (hypopigmentatie). De kleurverschillen zijn het gevolg van de gist die ervoor zorgt dat het aanmaken van pigment op deze plaats niet meer mogelijk is. De huiduitslag verspreidt zich mogelijk door foutief gebruik van topische corticosteroïden (op de huid aangebrachte krachtige ontstekingsremmende medicijnen). Overmatig zweten (hyperhidrosis) en jeuk zijn andere voorkomende symptomen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen kunnen een toename van de schilferige vlekken zijn, vooral als ze gepaard gaan met jeuk, roodheid, of andere symptomen. Dit kan wijzen op een ernstigere infectie of complicatie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van pityriasis versicolor bevestigt de arts door gebruik te maken van een speciale lamp, een Wood’s lamp. Hiermee bekijkt hij via blauw ultravioletlicht de aangetaste plaats. De aangetaste gebieden verschijnen met een geelgroene kleur, al zijn ook schimmels bekend die pityriasis versicolor veroorzaken, die geen geelgroene kleur met zich meebrengen onder een Wood’s lamp. Ook valt de diagnose te bevestigen door middel van huidafkrabsels die de arts onder een microscoop laat onderzoeken.

Differentiële diagnose

In de meeste gevallen is de diagnose van tinea versicolor vrij duidelijk, maar in sommige omstandigheden is een huidafkrabsel nodig omdat de aandoening sterk doet denken aan volgende huidziekten:

• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• erythrasma (huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooi)
• guttata psoriasis (druppelvormige plekken op huid met jeuk)
• lepra
• melasma (donkere huidvlekken door overproductie van melanine)
• nummulair eczeem (huidziekte met rode muntvormige vlekken, vooral op de benen)
• pinta (bacteriële infectie met goedaardige huidletsels)
• pityriasis alba (huidziekte met eerst rode en daarna witte vlekken)
• postinflammatoire hypopigmentatie
• progressieve maculaire hypomelanose
• pseudovitiligo bij sclerodermie
• seborroïsch eczeem (huidziekte met hoofdroos, schilfering en rode huid)
• secundaire syfilis
• tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag)
• vitiligo (huidaandoening met witte vlekken in de huid)

Behandeling andere huidskleur door antischimmelmiddelen

De behandeling van de vaak cosmetisch storende huidinfectie gebeurt met behulp van antischimmelmiddelen, in medische termen gekend als antimycotica. De arts zet selenium sulfide of 2% ketoconazol shampoo (toepassen op het lichaam en na 30-60 minuten verwijderen en gedurende één week dagelijks herhalen) of een topische (op de huid aangebracht) imidazool crème (tweemaal daags gedurende 10 dagen) in. Blijft de huidinfectie aanwezig, dan zet de arts orale (via de mond ingenomen) itraconazol in (100 mg tweemaal per dag gedurende 1 week).

Prognose

De meeste patiënten herstellen dankzij de behandeling. Na enkele dagen verdwijnen reeds de schilfers. De pigmentatie blijft wel nog ongeveer een half jaar aanwezig. De aandoening keert mogelijk terug, maar een herbehandeling is meestal eveneens succesvol.

Complicaties

Complicaties kunnen een aanhoudende huidpigmentatie en terugkerende infecties omvatten. Het is belangrijk om de voorgeschreven behandeling te volgen om complicaties te minimaliseren.

Preventie

Overmatige hitte of zweten vermijden is nodig wanneer de patiënt deze huidinfectie gehad heeft in het verleden. Daarnaast is het mogelijk om maandelijks antiroosshampoo op de huid toe te passen. De huid zonder zeep wassen of anders goed afspoelen en drogen, is voorts noodzakelijk. Vettige crèmes of bodylotions vermijdt de patiënt. Bij blootstelling aan de zon is het tot slot aangewezen om geen vettige of olieachtige zonnebrandcrème in te zetten.

Lees verder

• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schilferige huid: Oorzaken van schilferende huidgebieden