Pityriasis versicolor, zomergist: symptomen en behandeling

Pityriasis versicolor of tinea versicolor is een courante onschuldige huidaandoening, die wordt veroorzaakt door een gist. Pityriasis versicolor treedt vooral in de zomermaanden op en om die reden wordt de aandoening ook wel ‘zomergist’ genoemd. Het wordt gekenmerkt door vele kleine verkleurde vlekjes, vooral op de hals, de borst en de rug. Maar de vlekjes kunnen ook voorkomen in het gezicht en op de armen en benen. Normaal gesproken zien de vlekjes er donkerder uit op een witte huid en juist weer lichter op een gebruinde huid. Aan de rand van de vlekjes ontstaan vaak fijne schilfertjes. Dit kan jeukklachten tot gevolg hebben. De behandeling vindt plaats met antischimmelmiddelen en de prognose is goed.

• Wat is pityriasis versicolor?
• Oorzaak van pityriasis versicolor
• Risicofactoren
• Risicovolle omstandigheden
• Vooral bij jongeren
• Symptomen van pityriasis versicolor
• Onderzoek en diagnose
• Klinisch beeld en Woods' lamp
• Differentiële diagnose
• Behandeling van zomergist
• Medicatie
• Zelfzorgmaatregelen
• Prognose
• Preventie van zomergist

Wat is pityriasis versicolor?

Tinea versicolor (zie foto) is een onschuldige schimmelinfectie van de huid. Het treedt vooral in de zomermaanden op. Daarom wordt de aandoening ook wel ‘zomergist’ genoemd.

Oorzaak van pityriasis versicolor

Tinea versicolor komt relatief vaak voor. Het wordt veroorzaakt door de gist Malassezia furfur, die veel op de menselijke huid voorkomt. Het is niet duidelijk waarom het bij sommige mensen aanleiding de bovenste laag van de huid aantast hetgeen leidt tot huidafwijkingen. De vorming van pigment (huidkleurstof) raakt verstoord ten gevolge waarvan er vlekjes ontstaan.

Risicofactoren

Risicovolle omstandigheden

Deze gisten leven standaard op de hoornlaag en veroorzaken enkel in bepaalde omstandigheden problemen, zoals

• warme en vochtige omstandigheden;
• bij gebruik van (zonnebrand)olie;
• bij bepaalde ziekten zoals diabetes, overmatig zweten (hyperhidrosis);
• tijdens de zwangerschap;
• bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Vooral bij jongeren

De aandoening komt het meest voor bij adolescenten en jongvolwassen mannen. Het treedt meestal op in warme(re) klimaten, aangezien hoge(re) temperaturen en een vochtig klimaat de groei van deze gist bevordert. Het gebruik van (zonnebrand)olie heeft ook een effect op de groei van de gist. Om te kunnen groeien heeft de gist olie of vet nodig.

Symptomen van pityriasis versicolor

Het belangrijkste symptoom zijn de vele kleine scherp omrande verkleurde vlekjes met heel fijne schilfering aan de randen. Soms wordt dit pas zichtbaar bij oprekken van de huid. Gewoonlijk zijn de plekken minder gepigmenteerd dan de niet aangedane huid. De getroffen gebieden zien er dan lichter uit dan de omringende gezonde huid. Bij een zeer lichte huid zijn is de situatie net omgekeerd en zijnde aangedane plekken in veel gevallen iets donkerder dan de normale huid. De meest voorkomende locaties zijn de rug, oksels, bovenarmen, borst en nek. De vlekjes kunnen soms aanleiding geven tot jeuk.

Onderzoek en diagnose

Klinisch beeld en Woods' lamp

De vlekken worden gekenmerkt door een heel fijne schilfering aan de randen. Deze is soms alleen maar waar te nemen door de huid iets op te rekken. Indien dit het geval is, dan is de diagnose vrijwel zeker. Door het beschijnen van de vlekken in een donkere kamer met een zogeheten Woods’ lamp, kunnen soms de gisten zichtbaar gemaakt worden doordat ze dan geel-goud oplichten. Aanvullend kan microscopisch onderzoek worden verricht. Hierbij worden huidafkrabsels onder een microscoop onderzocht.

Differentiële diagnose

Zomergist kan veel gelijkenis vertonen met een aantal andere huidaandoeningen, waaronder:

• atopisch eczeem;
• erythrasma;
• lepra;
  Nummulair eczeem / Bron: Topaz2, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)
• nummulair eczeem;
• pinta, een zeldzame infectieziekte (treponematose);
• pityriasis alba of witwang;
• postinflammatoire hypopigmentatie;
• progressieve maculaire hypomelanose;
• pseudovitiligo bij sclerodermie;
• psoriasis guttata;
• secundaire syfilis;
• tinea corporis of ringworm;
• vitiligo;
• zwangerschapsmasker (melasma).

Behandeling van zomergist

Medicatie

Behandeling bestaat uit het toepassen van antischimmelmiddelen voor de huid, zoals ketoconazolcrème en hoofdgel of het aanbrengen van een seleendisulfide suspensie. Volgens voorschrift moet deze ‘s avonds op de huid worden aangebracht en ‘s morgens worden afgespoeld. Bij zeer hardnekkige pityriasis versicolor kunnen anti-gistmedicijnen, zoals ketoconazol tabletten, uitkomst bieden.

Zelfzorgmaatregelen

Was de huid bij voorkeur zonder zeep en gebruik geen vettige crèmes of bodylotions, Deze bevorderen de groei van de gist. Gebruik een zonnebrandmiddel dat geen vettige of olieachtige stoffen bevat.

Prognose

Hoewel tinea versicolor effectief behandeld kan worden, kan het nog maanden duren voordat de huid weer normaal pigmenteert. De aandoening kan terugkomen tijdens de warme maanden. De infectie kan ook terugkeren wanneer het weer warmer en vochtiger wordt. In dat geval kan de arts medicijnen voorschrijven om klachten te voorkomen.

Preventie van zomergist

De volgende maatregelen kunnen voorkomen dat je (weer) last krijgt van zomergist:

• het vermijden van overmatige hitte;
• het vermijden van overmatige blootstelling aan de zon;
• het vermijden van overmatig zweten.

Lees verder

• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling