Tinea corporis (lichaamsschimmel): Ringvormige huiduitslag

Tinea corporis, vaak aangeduid als "lichaamsschimmel," is een besmettelijke huidinfectie die vooral onbehaarde lichaamsdelen aantast en vaak voorkomt in de vorm van ringworm. Deze aandoening is genoemd naar de ringvormige uitslag die typisch is voor deze infectie. Een arts kan doorgaans een diagnose stellen op basis van de kenmerkende ringvormige huiduitslag, maar aanvullende onderzoeken kunnen nodig zijn om de diagnose te bevestigen en andere huidaandoeningen uit te sluiten. De behandeling bestaat uit antimycotische medicatie die de schimmels doodt. De vooruitzichten voor behandelde patiënten zijn meestal goed, maar onbehandeld kan de infectie zich verspreiden en leiden tot secundaire infecties. Goede hygiëne en snelle behandeling van besmette personen en dieren zijn cruciaal voor het voorkomen van tinea corporis.

• Epidemiologie van lichaamsschimmel
• Oorzaken van huidschimmel: Dermatofyten
• Risicofactoren voor schimmelinfectie
• Symptomen: Ringvormige huiduitslag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antischimmelmiddelen
• Prognose van de huidinfectie
• Complicaties van tinea corporis
• Preventie

Epidemiologie van lichaamsschimmel

Tinea corporis is een huidinfectie die zowel mannen als vrouwen kan treffen. Vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben mogelijk een verhoogd risico vanwege frequent contact met geïnfecteerde kinderen. Hoewel tinea corporis alle leeftijdsgroepen kan treffen, komen infecties het vaakst voor bij preadolescenten. Bij kinderen ontstaat tinea corporis vaak door contact met geïnfecteerde dieren. Daarnaast kan tinea corporis secundair optreden bij Tinea capitis (hoofdschimmel), vooral bij kinderen, omdat tinea capitis vaker voorkomt in deze groep.

Oorzaken van huidschimmel: Dermatofyten

Dermatofyten

Dermatofyten zijn schimmels die de bovenste huidlagen (hoornlaag) koloniseren en kunnen zich via haarzakjes in de huid verspreiden, wat leidt tot tinea corporis. De meest voorkomende veroorzaker van deze aandoening is Trichophyton rubrum. Andere dermatofyten die tinea corporis kunnen veroorzaken zijn Trichophyton tonsurans, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton interdigitale, Trichophyton verrucosum, Microsporum canis en Microsporum gypseum. Tinea imbricata (tropische ringworm met concentrische ringen) wordt veroorzaakt door Trichophyton concentricum.

Verspreiding van de infectie
Tinea corporis verspreidt zich door direct contact met geïnfecteerde personen of objecten, zoals borstels, kleding, zwembad- of douchebodems, en douchewanden. Ook dieren, zoals boerderijdieren, cavia's, honden en katten, kunnen de infectie overdragen.

Risicofactoren voor schimmelinfectie

Schimmels gedijen goed in warme, vochtige omstandigheden. Risicofactoren voor het ontwikkelen van tinea corporis zijn onder andere:

• Kleine huid- of nagelverwondingen
• Langdurige blootstelling aan een vochtige huid (bijvoorbeeld door zweten)
• Nauw contact met anderen, zoals bij contactsporten
• Onvoldoende hygiëne of zelden haarwassen

Mensen met een zwak immuunsysteem, zoals diabetici, hebben een verhoogd risico op schimmelinfecties.

Symptomen: Ringvormige huiduitslag

De huiduitslag bij tinea corporis komt vaak voor op de armen, benen, gezicht of andere onbehaarde delen van het lichaam. Kenmerkend voor de infectie zijn jeukende, rode, asymmetrische, schilferige vlekken en puistjes met in het midden een open plek en een voortschrijdende, rode, schilferige, opstaande rand. De uitslag ontwikkelt zich langzaam in een ringvorm en kan uitbreiden. Soms zijn er blaasjes of puistjes aan de rand van de uitslag aanwezig. Ringworm op het gezicht, ofwel tinea faciei, kan ontstaan door het gebruik van topische corticosteroïden en gaat vaak gepaard met roodheid en jeuk na blootstelling aan zonlicht. Bij ringworm in de oksels kunnen patiënten last krijgen van okselpijn. Als de infectie nabij de ogen voorkomt, kan er sprake zijn van een droge huid rond de ogen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts zal de ringvormige huiduitslag onderzoeken. De aanwezigheid van een centrale open plek is geen verplicht kenmerk, waardoor het belangrijk is om alle asymmetrische, schilferige letsels te schrapen en te onderzoeken onder een microscoop om de aanwezigheid van schimmel te bevestigen. Het kweken van de huidschimmel kan ook nuttig zijn om de exacte schimmelsoort vast te stellen. Voor een definitieve diagnose kan een huidbiopsie nodig zijn.

Differentiële diagnose

Het microscopisch onderzoek van schilferige letsels of weefselmonsters is essentieel om de diagnose te bevestigen. Tinea corporis kan lijken op de volgende aandoeningen:

• Atopische dermatitis (atopisch eczeem)
• Cutane candidiasis (huidinfectie door Candida-schimmel)
• Erythema annulare centrifugum
• Erythema multiforme
• Erythrasma (huidinfectie met roodbruine plekken in huidplooien)
• Granuloma anulare (knobbels in ringvorm)
• Granuloma faciale (letsels in het gezicht)
• Impetigo (bacteriële huidinfectie met symptomen op gezicht en ledematen)
• Lymfatische huidinfiltratie
• Nummulair eczeem (rode, muntvormige vlekken op de benen)
• Parapsoriasis (huidletsels in kleine of grote plaques)
• Pediatrische syfilis
• Pityriasis rosea (huiduitslag met moedervlek en vurige huiduitslag op de romp)
• Plaque psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• Ringvormige psoriasis
• Seborreïsche dermatitis (hoofdroos en rode huid)
• Subacute cutane lupus erythematosus (SCLE)
• Tinea versicolor (pityriasis versicolor: huidinfectie met schilferige vlekken)

Behandeling met antischimmelmiddelen

Het is cruciaal dat de huid schoon en droog blijft. Behandeling bestaat doorgaans uit topische crèmes die miconazol, clotrimazol, ketoconazol, terbinafine of oxiconazol bevatten. Bij ernstige gevallen kunnen orale antimycotica (antischimmelmedicijnen) nodig zijn. Zodra de behandeling is gestart, kan een kind weer naar school, mits de verspreiding van de infectie wordt voorkomen door geen persoonlijke voorwerpen te delen en geïnfecteerde personen en dieren tijdig te laten behandelen.

Prognose van de huidinfectie

De prognose voor tinea corporis is over het algemeen goed. Bij 70-100% van de patiënten verdwijnen de symptomen binnen vier weken na gebruik van antifungale crèmes. Echter, herinfecties kunnen optreden, vooral als de behandeling niet volledig is afgerond of als er opnieuw contact is met een bron van infectie.

Complicaties van tinea corporis

De ringvormige uitslag kan gepaard gaan met jeuk, wat kan leiden tot krabben en daarmee een secundaire bacteriële infectie kan veroorzaken. Zonder behandeling kan de infectie zich uitbreiden naar de voeten, de hoofdhuid, de lies of de nagels. Complicaties kunnen onder andere bestaan uit secundaire bacteriële infecties en uitbreiding van de huidaandoening naar andere lichaamsdelen.

Preventie

Om tinea corporis te voorkomen, is het belangrijk om goede hygiëne te handhaven en besmette personen en dieren onmiddellijk te behandelen. Vermijd het delen van persoonlijke artikelen zoals handdoeken, borstels en kleding. Zorg ervoor dat je je huid goed droog houdt na zwemmen of sporten en let op vroege tekenen van een infectie om snelle behandeling te garanderen.

Lees verder

• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Tinea barbae: Schimmelinfectie aan baardstreek van mannen
• Tinea capitis (hoofdschimmel): Schimmelinfectie op hoofdhuid
• Tinea cruris (liesschimmel): Schimmelinfectie aan liesgebied
• Tinea faciei: Schimmelinfectie met rode vlekken aan gezicht