Tinea faciei: Schimmelinfectie met rode vlekken aan gezicht

Tinea faciei (gezichtsringworm, ringworm van het gezicht) is een schimmelinfectie veroorzaakt door menselijke of dierlijke schimmels. De infectieziekte manifesteert zich aan het gezicht in de vorm van oppervlakkige rode vlekken. Doordat de goedaardige infectie zeldzaam is en de symptomen ook doen denken aan andere ziekten, stelt de arts vaak een verkeerde diagnose. Op de huid aangebrachte en soms via de mond ingenomen antischimmelmiddelen verhelpen de aandoening, waardoor de patiënt binnen enkele weken verlost is van de huidletsels aan het gezicht.

• Terminologie van tinea faciei
• Epidemiologie van schimmelinfectie
• Oorzaken: Door dierlijke en menselijke schimmels
• Risicofactoren
• Symptomen: Rode vlekken aan gezichtsgebied
• Ernstigere symptomen
• Ook nog andere schimmelinfecties
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicatie en hygiëne
• Prognose van tinea faciei
• Complicaties van tinea faciei
• Preventie van tinea faciei

Terminologie van tinea faciei

Tinea faciei omvat niet de infectie van het baard- en snorgebied bij mannen, want hiervoor gebruiken artsen de medische term 'tinea barbae' (schimmelinfectie aan baardstreek van mannen). Bij kinderen en vrouwelijke patiënten presenteert de infectie zich mogelijk wel op elk deel van het gezicht, inclusief de bovenlip en de kin.

Epidemiologie van schimmelinfectie

Tinea faciei komt wereldwijd voor, maar dan vooral in tropische gebieden met een vochtig klimaat en hoge temperaturen. De ziekte is daarom minder goed gekend in westerse landen. Mogelijk lijden vrouwen vaker aan de infectie, maar vrouwen zoeken doorgaans sneller medische hulp op wanneer symptomen aan het gezicht ontstaan. Daarnaast krijgen mannen vaak de diagnose van tinea barbae wanneer de symptomen zich aan het baardgebied voordoen. De aandoening komt voor op elke leeftijd, maar vooral bij kinderen (door contact met huisdieren) en mensen tussen de twintig en veertig jaar. Ook kinderen en ouderen zijn echter getroffen door tinea faciei.

Oorzaken: Door dierlijke en menselijke schimmels

Keratinofiele (groeiend op keratinerijk weefsel) schimmels of dermatofyten (schimmelparasieten van de huid) zijn verantwoordelijk voor tinea faciei. Dermatofyten geven verschillende enzymen af, waaronder keratinasen, waardoor ze het stratum corneum (hoornlaag: buitenste huidlaag) van de epidermis (opperhuid) kunnen binnendringen.

Soorten schimmels

Zowel zoöfiele (dierlijke) als antroprofiele (menselijke) schimmels veroorzaken mogelijk tinea faciei. Voorbeelden van dierlijke schimmels zijn Microsporum canis (M. canis) van katten en honden, T. verrucosum van landbouwvee en Trichophyton (soort Arthroderma benhamiae) van cavia's. Een voorbeeld van een antroprofiele schimmel is Trichophyton rubrum (T. rubrum). Een infectie veroorzaakt door zoöfiele dermatofyten is meestal geassocieerd met ernstigere ontstekingsreacties dan de ontstekingsreacties veroorzaakt door antropofiele schimmels.

Verspreiding

De verspreiding van de infectie gebeurt door direct contact met geïnfecteerde mensen, besmette dieren, besmette voorwerpen (zoals handdoeken) of de grond.

Risicofactoren

De risicofactoren voor tinea faciei omvatten:

• Leeftijd: Kinderen en volwassenen tussen de twintig en veertig jaar lopen een verhoogd risico door veelvuldig contact met huisdieren of andere geïnfecteerde personen.
• Geslacht: Hoewel tinea faciei iedereen kan treffen, kunnen mannen vaker worden gediagnosticeerd met tinea barbae, wat de diagnose van tinea faciei kan compliceren.
• Contact met geïnfecteerde dieren: Huisdieren zoals honden en katten kunnen de schimmel overdragen, vooral in gebieden waar deze dieren vrij rondlopen.
• Immuunsysteem: Personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met diabetes of hiv/aids, lopen een hoger risico op ernstigere infecties.
• Hygiene: Slechte hygiëne en het delen van persoonlijke items zoals handdoeken kan de verspreiding van de schimmel bevorderen.

Symptomen: Rode vlekken aan gezichtsgebied

Tinea faciei is een oppervlakkige infectie die beperkt is tot de kale huid van het gezicht. Elk mogelijk deel van het gezicht is getroffen, zoals de wangen, de neus, het gebied rond de ogen, de kin (bij vrouwen) en het voorhoofd. De symptomen van tinea faciei doen denken aan die van tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag). De ziekte kent een acuut verloop (plotseling begin en snelle verspreiding) of een chronisch verloop (langzame totstandkoming van een milde, nauwelijks ontstoken huiduitslag).

De patiënt presenteert zich met enkele of meerdere ronde of ovale roze tot rode schilferige vlekken. De huidletsels variëren in grootte van één tot vijf centimeter. Jeuk treedt hierbij bijna altijd op. De rand van de aangetaste huid is soms verhoogd en bevat hobbels, blaren of korstjes. Vaak heeft het midden van het letsel een normaal lijkende huid met een ringvormige rand, wat leidt tot de bijnaam ‘ringworm’, hoewel de infectie niet door een worm veroorzaakt is. De schimmelinfectie uit zich soms ook in de vorm van een kerion (schimmelabces).

Ernstigere symptomen

De symptomen verergeren door blootstelling aan zonlicht. Ook bij patiënten met een zwak immuunsysteem (zoals patiënten met diabetes, leukemie of hiv/aids) is de kans groter om gezichtsringworm te ontwikkelen of om ernstigere vormen van de ziekte te hebben.

Ook nog andere schimmelinfecties

Af en toe komt tinea faciei gelijktijdig voor met andere vormen van dermatofyten, met name tinea capitis (hoofdschimmel) en tinea corporis.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van tinea faciei omvatten:
LIST]
Aanhoudende of verergerende huiduitslag ondanks behandeling
Ernstige jeuk of pijn die niet vermindert met de gebruikelijke behandelingen

Uiterlijk van de huiduitslag dat verandert, zoals toename van de grootte of vorm van de vlekken

Vorming van pus of abcessen (zoals bij een kerion)

Symptomen die niet reageren op standaard antischimmelbehandelingen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van tinea faciei bevestigt de arts door microscopie en kweek van huidafkrabsels. Dit helpt om de aanwezigheid van dermatofyten te identificeren en onderscheid te maken van andere huidziekten.

Differentiële diagnose

Tinea faciei diagnosticeert de arts vaak verkeerd als een niet-schimmelaandoening zoals:

• actinische keratosen (huidletsels door langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht)
• Acute complicaties van sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• Acute cutane lupus erythematosus
• Allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• Bulleuze systemische lupus erythematosus
• cutane candidiasis (schimmelinfectie aan de huid veroorzaakt door schimmel Candida)
• Cutane lupus erythematosus
• erythema multiforme (huidziekte met huiduitslag en symptomen in mond, ogen en genitaliën)
• lichen planus (huidziekte met jeukende, paarse uitslag)

Behandeling via medicatie en hygiëne

Medicijnen
Antischimmelmiddelen zoals topische antischimmelcrèmes of antischimmelzalf met terbinafine, miconazol of clotrimazol helpen vaak bij de behandeling van tinea faciei. Bij ernstige gevallen of bij niet-responsieve infecties kan een orale behandeling met terbinafine, itraconazol of fluconazol nodig zijn. De arts bepaalt de dosering en duur van de behandeling afhankelijk van de ernst van de symptomen en de respons op de medicatie.

Hygiëne en verzorging

Het is belangrijk om goede hygiëne te handhaven en besmette kleding, handdoeken en beddengoed regelmatig te wassen. De patiënt moet het aangetaste gebied schoon en droog houden om de verspreiding van de schimmel te voorkomen. Daarnaast moet de patiënt contact met geïnfecteerde personen en dieren vermijden om verdere infectie te voorkomen.

Prognose van tinea faciei

De prognose van tinea faciei is over het algemeen goed met een tijdige en juiste behandeling. De meeste patiënten herstellen volledig zonder blijvende symptomen of complicaties. Een succesvolle behandeling vereist echter een strikt naleven van de medicatie-instructies en hygiënemaatregelen.

Complicaties van tinea faciei

Mogelijke complicaties van tinea faciei zijn onder andere:

• Secundaire bacteriële infecties als gevolg van krabben aan jeukende huiduitslag
• Chronische of terugkerende infecties indien niet goed behandeld
• Schimmelinfecties op andere delen van het lichaam, zoals de hoofdhuid of de rest van het lichaam
• Lichen planus (huidziekte met jeukende, paarse uitslag) kan zich ook ontwikkelen als gevolg van een langdurige schimmelinfectie

Preventie van tinea faciei

Preventie van tinea faciei omvat:

• Vermijden van contact met geïnfecteerde personen of dieren
• Regelmatig wassen van handen en gezichtscontactitems zoals handdoeken
• Het vermijden van het delen van persoonlijke voorwerpen zoals handdoeken, kammen en beddengoed
• Het houden van huisdieren vrij van schimmelinfecties door regelmatige controle en behandeling indien nodig
• Het gebruik van antischimmelmiddelen bij vermoeden van infectie om verspreiding te voorkomen

Lees verder

• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels