Tinea faciei: Schimmelinfectie met rode vlekken aan gezicht

Tinea faciei (gezichtsringworm, ringworm van het gezicht) is een schimmelinfectie veroorzaakt door menselijke of dierlijke schimmels. De infectieziekte manifesteert aan het gezicht in de vorm oppervlakkige rode vlekken. Doordat de goedaardige infectie zeldzaam is en de symptomen ook doen denken aan andere ziekten, stelt de arts vaak een verkeerde diagnose. Op de huid aangebrachte en soms via de mond ingenomen antischimmelmiddelen verhelpen de aandoening, waardoor de patiënt binnen enkele weken verlost is van de huidletsels aan het gezicht.

• Terminologie van tinea faciei
• Epidemiologie van schimmelinfectie
• Oorzaken: Door dierlijke en menselijke schimmels
• Symptomen: Rode vlekken aan gezichtsgebied
• Ernstigere symptomen
• Ook nog andere schimmelinfecties
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Terminologie van tinea faciei

Tinea faciei omvat niet de infectie van het baard- en snorgebied bij mannen, want hiervoor gebruiken artsen de medische term 'tinea barbae' (schimmelinfectie aan baardstreek van mannen). Bij kinderen en vrouwelijke patiënten presenteert de infectie zich mogelijk wel op elk deel van het gezicht, inclusief de bovenlip en de kin.

Epidemiologie van schimmelinfectie

Tinea faciei komt wereldwijd voor, maar dan vooral in tropische gebieden met een vochtig klimaat en hoge temperaturen. De ziekte is daarom minder goed gekend in westerse landen. Mogelijk lijden vrouwen vaker aan de infectie, maar vrouwen zoeken doorgaans sneller medische hulp op wanneer symptomen aan het gezicht ontstaan. Daarnaast krijgen mannen vaak de diagnose van tinea barbae wanneer de symptomen zich aan het baardgebied voordoen. De aandoening komt voor op elke leeftijd, maar vooral bij kinderen (door contact met huisdieren) en mensen tussen de twintig en veertig jaar. Ook kinderen en ouderen zijn echter getroffen door tinea faciei.

Oorzaken: Door dierlijke en menselijke schimmels

Keratinofiele (groeiend op keratinerijk weefsel schimmels of dermatofyten (schimmelparasieten van de huid) zijn verantwoordelijk tinea faciei. Dermatofyten geven verschillende enzymen af, waaronder keratinasen, waardoor ze het stratum corneum (hoornlaag: buitenste huidlaag) van de epidermis (opperhuid) kunnen binnendringen.

Soorten schimmels
Zowel zoöfiele (dierlijke) als antroprofiele (menselijke) schimmels veroorzaken mogelijk de tinea faciei. Voorbeelden van dierlijke schimmels zijn Microsporum canis (M. canis) van katten en honden, T. verrucosum van landbouwvee en Trichophyton (soort Arthroderma benhamiae) van cavia's. Een voorbeeld van een antroprofiele schimmel is Trichophyton rubrum (T. rubrum). Een infectie veroorzaakt door zoöfiele dermatofyten is meestal geassocieerd met ernstigere ontstekingsreacties dan de ontstekingsreacties veroorzaakt door antropofiele schimmels.

Verspreiding
De verspreiding van de infectie gebeurt door direct contact met geïnfecteerde mensen, besmette dieren, besmette voorwerpen (zoals handdoeken) of de grond.

Symptomen: Rode vlekken aan gezichtsgebied

Tinea faciei is een oppervlakkige infectie die beperkt is tot de kale huid van het gezicht. Elk mogelijk deel van het gezicht is getroffen zoals de wangen, de neus, het gebied rond de ogen, de kin (bij vrouwen) en het voorhoofd. De symptomen van tinea faciei doen denken aan deze van tinea corporis (lichaamsschimmel: ringvormige huiduitslag). De ziekte kent een acuut verloop (plotseling begin en snelle verspreiding) of een chronisch verloop (langzame totstandkoming van een milde, nauwelijks ontstoken huiduitslag).

De patiënt presenteert zich met enkele of meerdere ronde of ovale roze tot rode schilferige vlekken. De huidletsels variëren in grootte van één tot vijf centimeter. Jeuk treedt hierbij bijna altijd op. De rand van de aangetaste huid is soms verhoogd en bevat hobbels, blaren of korstjes. Vaak heeft het midden van het letsel een normaal lijkende huid met een ringvormige rand, wat leidt tot de bijnaam ‘ringworm’, hoewel de infectie niet door een worm veroorzaakt is. De schimmelinfectie uit zich soms ook in de vorm van een kerion (schimmelabces).

Ernstigere symptomen

De symptomen verergeren door blootstelling aan zonlicht. Ook bij patiënten met zwak immuunsystemen (zoals patiënten met diabetes, leukemie of hiv / aids) is de kans groter om gezichtsringworm te ontwikkelen of om ernstigere vormen van de ziekte te hebben.

Ook nog andere schimmelinfecties

Af en toe komt tinea faciei gelijktijdig voor met andere vormen van dermatofyten, met name tinea capitis (hoofdschimmel) en tinea corporis.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van tinea faciei bevestigt de arts door microscopie en kweek van huidafkrabsels.

Differentiële diagnose
Tinea faciei diagnosticeert de arts vaak verkeerd als een niet-schimmelaandoening zoals:

• actinische keratosen (huidletsels door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht)
• acute complicaties van sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• acute cutane lupus erythematosus
• allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk)
• atopische dermatitis (atopisch eczeem: huidziekte met jeuk)
• bulleuze systemische lupus erythematosus
• cutane candidiasis (schimmelinfectie aan de huid veroorzaakt door schimmel Candida)
• cutane lupus erythematosus
• discoïde lupus erythematosus (huidaandoening)
• door geneesmiddelen veroorzaakt lupus erythematosus
• granuloma annulare (huidaandoening met knobbeltjes in ringvorm)
• irriterende contactdermatitis (huidontsteking door blootstelling aan stoffen)
• neonatale en pediatrische lupus erythematosus (auto-immuunaandoening)
• pediatrische syfilis (bacteriële infectie via seksueel contact)
• periorale dermatitis (huidaandoening met huiduitslag rond de mond)
• pityriasis alba (huidziekte met rode en daarna witte vlekken)
• pityriasis rosea (moedervlek en vurige huiduitslag op de romp)
• polymorfe lichteruptie (huidziekte door blootstelling aan de zon)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• rosacea (huidaandoening met roodheid en zwelling in het gezicht)
• seborroïsche dermatitis (huidziekte met hoofdroos en rode huid)

De foute diagnose gebeurt vooral veel voor bij patiënten die een behandeling krijgen met lokale (op de huid aangebrachte) steroïden of orale (via de mond ingenomen) steroïden (tinea incognita).

Behandeling

Tinea faciei behandelt de arts meestal met topische (op de huid aangebrachte) antischimmelmiddelen (antimycotica). Soms is de behandeling niet succesvol, of zijn erg veel letsels aanwezig. De arts besluit dan om orale antischimmelmiddelen voor te schrijven, zoals terbinafine en itraconazol. Het is eveneens belangrijk om huisdieren bij de dierenarts te laten controleren op de aanwezigheid van en schimmelinfectie, en het dier dan eveneens te laten behandelen voor de infectie.

Prognose

De prognose voor patiënten met tinea faciei is meestal goed. De huidletsels reageren binnen vier tot zes weken op de schimmelwerende behandeling. Wel ontstaan mogelijk littekens bij patiënten met een Trichophyton schoenleinii-schimmelinfectie, maar deze schimmel komt uiterst zeldzaam tot stand.

Lees verder

• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels