Mycetoom: Zwelling aan voet met abcessen en afscheiding

Mycetoom: Zwelling aan voet met abcessen en afscheiding Een mycetoom is een potentieel ernstige aandoening waarbij een zwelling onder de voet ontstaat. Hierbij ontwikkelen zich eveneens abcessen en komt een afscheiding uit allerlei huidletsels. Deze tropische ziekte verschijnt door herhaalde en langdurige schade aan de huid waardoor bacteriën of schimmels het lichaam kunnen binnendringen. De huidinfectie die dan tot stand komt, dringt door naar de diepere weefsels. Een vroege opsporing en behandeling is nodig omdat de symptomen verergeren en leiden tot ernstige complicaties, zoals een misvormde of niet meer functionele voet. Antibiotica of antischimmelmiddelen verhelpen de tropische ziekte; al neemt het behandelen van de infectie vaak veel tijd in beslag.

Synoniemen van mycetoom

Synoniemen voor een mycetoom zijn:
  • eumycetoma
  • eumycetoom
  • Maduramycosis
  • Maduravoet
  • Madura-voet
  • Maduromycose
  • Maduromycosis
  • mycetoma

Epidemiologie van infectie

Het aantal patiënten met een mycetoom wereldwijd is niet bekend anno oktober 2020, maar tussen 1950 en 2013 meldt de medische literatuur bijna tienduizend patiënten met de ziekte. Vermoedelijk ligt het werkelijk aantal patiënten echter veel hoger. Een mycetoom komt voor bij mensen van alle leeftijden. Mannen zijn vaker dan vrouwen getroffen als gevolg van omgevingsfactoren en vermoedelijk ook hormonale factoren. Deze ziekte treft vooral arme mensen die leven in plattelandsgebieden van Afrika, Latijns-Amerika en Azië die zich in de buurt van de evenaar van de aarde bevinden en een droog klimaat hebben.

Oorzaken

Bacteriën en schimmels

Een mycetoom is een zogenaamde tropische aandoening die het gevolg is van bepaalde soorten bacteriën (actinomycetoom) of schimmels (eumycetoom) die op de bodem en in het water aanwezig zijn. Een actinomycotisch mycetoom is het gevolg van aërobe soorten actinomyceten die behoren tot de geslachten Nocardia, Streptomyces en Actinomadura met Nocardia brasiliensis, Actinomadura madurae, Actinomadura pelletieri en Streptomyces somaliensis die het meest voorkomen. Een eumycotisch mycetoom is geassocieerd met diverse schimmels, waarvan Madurella mycetomatis de meest voorkomende is.

Overdracht

De verspreiding van de infectie gebeurt door herhaalde en langdurige schade aan de huid (wondjes of huidletsels), meestal aan de voet van de patiënt, waardoor de bacteriën of schimmels het lichaam binnen kunnen dringen. De resulterende infectie veroorzaakt stevige, meestal pijnloze maar slopende gezwellen onder de huid die uiteindelijk het onderliggende bot aantasten. De infectie is niet overdraagbaar van persoon tot persoon.

Risicofactoren van tropische ziekte

Boeren en veehouders zijn vaker aangetast. Reizigers lopen zelden de infectie op, want een mycetoom ontstaat pas na langdurige en herhaalde blootstelling van de ziekteverwekker met de beschadigde huid.

Symptomen: Zwelling van voet met abcessen en afscheiding

De symptomen van een mycetoom veroorzaakt door bacteriën of door schimmels zijn vergelijkbaar. Meestal treden de symptomen op aan de voet, maar ook een hand, het hoofd, de nek, de borst, de schouder en een arm zijn mogelijk getroffen.

De geïnfecteerde voet is gezwollen (gezwollen voet). Onder de huid van de aangetaste voet verschijnen pijnloze kleine abcessen. Na verloop van tijd vergroten deze gezwellen, en ontwikkelen zich etterende huidzweren. Bovendien ontstaan diverse openingen in de voet. Uit deze openingen komt vaak een afscheiding met rode, witte, gele of zwarte korrels. Verder verschijnen later pukkels, puisten en knobbeltjes onder de voet waaruit ook een afscheiding komt. Deze infectie leidt uiteindelijk tot een sterke misvorming van de voet, of anders is de patiënt niet in staat om zijn voet te gebruiken. De huid aan de bovenkant van de voet vertoont hypopigmentatie (lichter van huidskleur) of hyperpigmentatie (donkerder van huidskleur). De bovenliggende huid zweet soms overmatig (hyperhidrose) door een vergroting van een zweetklier en een verhoogde lokale temperatuur als gevolg van een verhoogde bloedstroom die secundair is aan het ontstekingsproces.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van een mycetoom gebeurt vaak in een vergevorderd stadium waarin reeds permanente misvorming van het getroffen deel heeft plaatsgevonden. Voor de diagnose van een mycetoom is een diepe chirurgische biopsie (klein weefselmonster) van het geïnfecteerde gebied vereist. Een laboratoriumcultuur bepaalt de specifieke ziekteverwekker. Dit is nodig om de juiste behandeling toe te kunnen passen. Beeldvormende onderzoeken zijn eveneens nuttig om de diagnose van een mycetoom te stellen en de schade aan de spieren en botten te visualiseren. Meestal gebruikt de arts hiervoor een röntgenfoto of echografie.

Differentiële diagnose
Een mycetoma moet de arts onderscheiden van verschillende infectieuze en niet-infectieuze aandoeningen zoals:

Behandeling

De behandeling voor een mycetoom bestaat uit antibiotica wanneer sprake is van een actinomycetoom, of antischimmelmedicatie wanneer een eumycetoom aanwezig is. Meestal moet de patiënt gedurende vele maanden deze medicijnen innemen. Soms is een operatie nodig om het geïnfecteerde weefsel weg te snijden (chirurgisch debridement). In ernstige gevallen is een amputatie van de voet nodig. Vooral wanneer een mycetoom het gevolg is van schimmels, zijn de medicijnen niet altijd effectief en is vaak nog een operatieve ingreep vereist.

Prognose

Een mycetoom is een verwoestende chronische subcutane (onderhuidse) granulomateuze ontstekingsziekte veroorzaakt door verschillende echte schimmels en bacteriën. De ziekte kenmerkt zich door talrijke vervormingen en beperkingen, een hoge morbiditeit en in de late fase is de ziekte mogelijk fataal. Een snelle diagnose en behandeling voorkomt deze complicaties, al is de behandeling vaak moeilijk en langdurig.

Complicaties van ziekte door schimmels en bacteriën

Onbehandeld of wanneer de behandeling mislukt, ontstaan diverse complicaties zoals:
De verspreiding van de infectie naar andere lichaamsdelen, zoals de longen
  • ankylose (gewrichtsstijfheid)
  • atrofie van de niet meer gebruikte ledematen (afname in grootte en kracht)
  • chronisch oedeem
  • een secundaire bacteriële infectie
  • een vernietiging van de onderliggende spieren en botten met osteomeylitis (botinfectie) tot gevolg
  • functieverlies
  • misvormingen
  • pijn

Preventie

Het dragen van goed passende schoenen voorkomt een mycetoom.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vaginale schimmelinfectieVaginale schimmelinfectieEen vaginale schimmelinfectie wordt ook wel een candida infectie genoemd. Er leven schimmels en bacteriën in de vagina,…
Witte vloed: oorzaken, verschijnselen en behandelingWitte vloed: oorzaken, verschijnselen en behandelingDe vagina bevat veel soorten schimmels en bacteriën, die zorgen voor een afscheiding, witte vloed genaamd. Deze afscheid…
Oorzaken van gele afscheiding en groene afscheidingOorzaken van gele afscheiding en groene afscheidingAlle vrouwen produceren afscheiding, maar soms kan de afscheiding afwijken. Dit kan voor paniek zorgen. Vooral als uw af…
Witte afscheiding en zwangerschapWitte afscheiding en zwangerschapWitte afscheiding: hoort dit bij een zwangerschap? Tijdens de zwangerschap komen er verschillende verschijnselen voor di…

Tinea faciei: Schimmelinfectie met rode vlekken aan gezichtTinea faciei: Schimmelinfectie met rode vlekken aan gezichtTinea faciei (gezichtsringworm, ringworm van het gezicht) is een schimmelinfectie veroorzaakt door menselijke of dierlij…
Pallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenenPallister-Hall-syndroom: Afwijkingen aan skelet en hersenenHet Pallister-Hall-syndroom (Hall-Palister-syndroom, hypothalamisch hamatoblastoomsyndroom) is een uiterst zeldzame aang…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 8 april 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • MADURA VOET (MADURA FOOT, MADURAMYCOSIS), https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/mtxt/Madura-voet.htm
  • Mycetoma laboratory diagnosis: Review article, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5570215/
  • Mycetoma, https://www.cdc.gov/fungal/diseases/mycetoma/index.html
  • Mycetoma, https://www.dermnetnz.org/topics/mycetoma/
  • Mycetoma: An Update, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5527712/
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 08-10-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.