Sporotrichose: Huidinfectie door schimmel

Sporotrichose is een huidinfectie, veroorzaakt door een schimmel die zich vooral in planten en op de bodem bevindt. De patiënt loopt deze infectie op via een huidwonde of door het inademen van de schimmelsporen. Meestal beperkt de infectie zich tot de huid, maar vooral bij immuun verzwakte patiënten verspreidt de infectie zich naar de longen en andere lichaamsorganen. In de meeste gevallen reageert de patiënt goed op een antibioticabehandeling, maar bij immuun verzwakte patiënten ontstaan mogelijk levensbedreigende complicaties. De schimmel valt te voorkomen door het dragen van beschermende kledij zoals lange mouwen en werkhandschoenen.

• Synoniemen sporotrichose
• Epidemiologie schimmelinfectie
• Risicofactoren infectieziekte
• Oorzaken huidinfectie: Sporothrix schenckii
• Symptomen: Huid en andere organen bij verspreide sporotrichose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van patiënten
• Prognose is meestal goed
• Complicaties van sporotrichose

Synoniemen sporotrichose

Sporotrichose is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Sporothrix
• Sporotrichosis
• Ziekte van hoveniers

Epidemiologie schimmelinfectie

Sporotrichose komt wereldwijd voor, maar de wereldwijde incidentie is onbekend. Vooral in Peru komt de schimmel veelvuldig voor. Verder zijn reeds uitbraken gedocumenteerd in de Verenigde Staten, China, West-Australië en Brazilië. Volgens de website van Beroepsziekten.nl is de schimmelinfectie in Nederland zeer zeldzaam. Sporotrichose heeft geen gekende raciale voorliefde. Sporotrichose komt iets meer voor bij mannen dan bij vrouwen, waarschijnlijk als gevolg van een verhoogd risico aan blootstelling in plaats van een verschil in gevoeligheid. In ontwikkelde landen komt sporotrichose het meest voor bij volwassenen. In tropische gebieden komt de aandoening vaker voor bij kinderen en adolescenten.

Risicofactoren infectieziekte

Sporotrichose komt meer voor bij mensen die werken met planten, zoals boeren, tuinders, en plantenkwekerijwerknemers. Zo lopen mensen die omgaan met stekelige planten, veenmos, of hooibalen een hoger risico op het krijgen van sporotrichose. Verspreide sporotrichose ontwikkelt zich vaker bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Oorzaken huidinfectie: Sporothrix schenckii

De schimmel Sporothrix schenckii veroorzaakt de infectie. De schimmel leeft in de hele wereld in de bodem, veenmos, roosdoornen, takjes, hooi, planten en andere plantaardige materialen en de rottende vegetatie. Besmetting treedt gewoonlijk wanneer de huid kapot is en de patiënt plantaardig materiaal zoals rozen, doornen of vuil behandelt. De huidinfectie is de meest voorkomende vorm van de infectie. Daarnaast is het ook mogelijk om een besmetting op te lopen bij het inademen van de schimmelsporen.

Symptomen: Huid en andere organen bij verspreide sporotrichose

Huid

Eén tot twaalf weken nadat de patiënt is blootgesteld met de schimmel, ontstaan de eerste symptomen. Op de plaats waar de schimmel het lichaam is binnengekomen, ontwikkelt zich een kleine, pijnloze, rode, roze of paarse stevige huidknobbel die lijkt op een insectenbeet. Dit is meestal op de huid van de bovenste extremiteiten (vingers, handen en armen). Deze knobbel groeit gestaag waardoor een open wonde of een huidzweer ontstaat. Uiteindelijk verzweert deze knobbel waardoor de patiënt wel pijn krijgt. Mogelijk ontstaan in de buurt van de zweer nog andere knobbeltjes. De zweren ontwikkelen zich veelal op de handen en onderarmen omdat de patiënt vaak zijn armen gebruikt bij het tuinieren. Deze zweren genezen niet, tenzij de patiënt een behandeling krijgt. Soms komen kleine hoeveelheden pus uit de zweren. De schimmel volgt het lymfekanaal en verspreidt zich vervolgens naar de arm of been. Hierdoor ontstaan lijnen op de huid. Pijn aan de oksel en gezwollen oksels komen hierbij tot slot voor.

Verspreide sporotrichose

Bij systemische (verspreide) sporotrichose heeft de patiënt mogelijk long- en ademhalingsproblemen, hoofdpijn zoals ochtendhoofdpijn, een botinfectie, artritis en een infectie van het zenuwstelsel. In zeldzame gevallen tast sporotrichose nog andere organen aan, zoals het oog, de prostaat, het mondslijmvlies, de neusbijholten en het strottenhoofd. Bij dergelijke patiënten hangen de symptomen af van de aangetaste organen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een lichamelijk onderzoek toont de typische zweren veroorzaakt door de schimmel.

Diagnostisch onderzoek

Soms verwijdert de arts een klein monster van het aangetaste huidweefsel. Via microscopisch onderzoek in een laboratorium valt de schimmel te diagnosticeren.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen verwart de arts soms met sporotrichose:

• blastomycose
• candidiasis (schimmelinfectie door gist Candida die mogelijk het bloed, de geslachtsorganen, de huid, de mond, de keel en/of de nagels aantast)
• een bacteriële of fungale longontsteking (= pneumonie: ontsteking onderste luchtwegen)
• erythema nodosum (acuut ontstane pijnlijke rode onderhuidse zwelling met pijnlijke knobbeltjes)
• framboesia
• histoplasmose
• leishmaniasis
• lepra
• mycobacterium marinum (aquariumgranuloom: huidinfectie met pijnlijk knobbeltje)
• nocardiose
• paracoccidioidomycosis
• pinta (bacteriële infectie met goedaardige huidletsels)
• reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen)
• sarcoïdose
• stafylokokkeninfecties
• syfilis
• tuberculose
• tularemie

Behandeling van patiënten

Orale antimycotica die de patiënt twee tot vier weken inneemt, behandelen de huidinfectie. Orale antimycotica is de medische term voor antischimmelmiddelen die de patiënt via de mond inneemt. Soms is een langere behandelduur nodig van drie tot zes maanden. Voor infecties die zich hebben verspreid of het hele lichaam aantasten, zijn andere geneesmiddelen nodig. De behandelduur is hier veelal nog langer (tot twaalf maanden).

Prognose is meestal goed

De meeste patiënten reageren goed op de behandeling. Verspreide sporotrichose is moeilijker te behandelen en vereist verscheidene maanden therapie. Verspreide sporotrichose is mogelijk levensbedreigend voor patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Complicaties van sporotrichose

Patiënten met een normaal afweersysteem die geen behandeling krijgen, krijgen een chronische vorm van sporotrichose. Hierbij ervaren ze ongemak door de secundaire huidinfecties die soms jaren aanhouden. Patiënten met een verzwakt immuunsysteem ontwikkelen mogelijk artritis, een botontsteking, long- en ademhalingsproblemen (zoals een longontsteking), lymfangitis (ontsteking van lymfevat(en), meestal veroorzaakt door bacteriën) en meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek). Daarnaast treden soms complicaties op door het gebruik van medicijnen.

Lees verder

• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels