Vleesetende schimmel: oorzaken, symptomen en behandeling

De wereld zit vol, bacteriën, schimmels, virussen, parasieten en andere micro-organismen die een hoop ellende kunnen veroorzaken bij mensen. De angstaanjagende verhalen van bijvoorbeeld een 'vleesetende bacterie' gaan regelmatig rond. Wat bij minder mensen bekend is, is dat er ook een vleesetende schimmel bestaat. De officiële naam van deze schimmeinfectie is mucormycose of zygomycose. Wat zijn de oorzaken van zo'n vleesetende schimmel? Wat zijn symptomen en hoe gaat de behandeling?

Mucormycose of zygomycose

Er zijn vele soorten schimmels. Lang niet allemaal zijn ze gevaarlijk voor mensen. De groep schimmels die bekend staat als 'Mucorales' kan echter wel veel ellende veroorzaken en wordt daarom ook de vleesetende schimmel genoemd. Tot deze soort behoren onder andere de Mucor, Rhizopus, Absidia en Cunninghamella-schimmels. Elke infectie die door deze groep wordt veroorzaakt, heet een mucormycose. Dit is dus de naam van de ziekte. Het is een zeldzame infectie die bij een specifieke groep patiënten voorkomt. Een Amerikaans oncologiecentrum vond bij autopsie bij 20 per 100.000 patiënten deze schimmel terug. Deze mensen hoeven echter niet allemaal bij leven klachten hebben gehad. Omdat patiënten met een mucormycose vaak ook allerlei andere ziektes en klachten hebben, is het bovendien moeilijk om te zeggen of overlijden het directe gevolg is van deze schimmel of dat het er 'slechts' aan heeft bijgedragen.

Oorzaken en risicofactoren

Schimmels zijn 'opportunisten'. Dit betekent dat ze over het algemeen alleen maar infecties in mensen veroorzaken, als de patiënt verzwakt is. Dit is het geval als iemand (ernstig) ziek is of een verzwakt immuunsysteem heeft. Deze mensen vormen de grootste risicogroep voor het ontstaan van een mucormycose. Vaak krijgen deze patiënten ook al preventieve medicatie om een infectie met de vleesetende schimmel te voorkomen. Ze worden bovendien extra goed in de gaten gehouden. Risicofactoren voor het optreden van een infectie met de vleesetende schimmel zijn onder andere:

• Medicatie: het gaat hierbij dan om medicatie die het immuunsysteem onderdrukt. Dit is bijvoorbeeld prednison of medicijnen die moeten worden genomen na een orgaantransplantatie.
• Chemotherapie: bij chemotherapie worden ook gezonde lichaamscellen, zoals afweercellen, kapot gemaakt. Ook hierdoor ben je vatbaarder voor infectie.
• Ziektes: vooral ziektes als hiv en aids, diabetes mellitus en kanker zorgen voor een verhoogd risico omdat ook hierbij het immuunsysteem extra verzwakt is.
• IJzerchelatie: dit is de naam voor therapie die erop gericht is om een overdosis aan ijzer in je bloed weg te halen, wat bij sommige ziektes voorkomt. Het gebruik van het medicijn deferoxamine schijnt een verhoogd risico op een mucormycose te geven.

Symptomen

Het kenmerk van een infectie met de vleesetende schimmel is dat er snel verergerende klachten optreden. De schimmel infecteert vooral de (voor)hoofdsholtes, hersenen en longen. Aan het begin kan dit leiden tot klachten als enkelzijdige hoofdpijn, pijn rond de ogen, zwelling van de ogen, benauwdheid, hoesten en koorts. Al snel zal de schimmel zich uitbreiden en zullen er ernstigere symptomen ontstaan:

• Ontstaan van bloedstolsel waardoor weefsel afsterft
• Rood kleuren van de huid. Later sterft de huid ook af
• Bloed ophoesten
• Veranderde mentale toestand

Het meest angstaanjagende beeld is als de schimmel ook de huid van het gezicht gaat infecteren. Dan zul je zien dat de huid, en later ook botten en spieren, zullen gaan afsterven. Als er op een scan of aan de huid afwijkingen worden gezien die verdacht zijn voor een mucormycose, zal er een biopt afgenomen worden om de diagnose te kunnen bevestigen

Behandeling

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, is mucormycose een ernstige schimmelinfectie die snel tot hevige klachten kan leiden. Als je er niet op tijd bij bent, zal er steeds meer weefsel afsterven en zal de schimmel zich ook over de rest van het lichaam gaan verspreiden. Als de diagnose bevestigd is moet je dus erg snel gaan behandelen. De behandeling is als volgt:

Medicatie

Amfociterine B 5-10 mg per kilogram lichaamsgewicht. Dit medicijn moet snel toegediend worden om verdere verspreiding van de schimmel te voorkomen. Het moet op zijn minst 4 weken gegeven worden. Als alternatief wordt ook nog wel eens posaconazol gegeven. Amfo B kan heftige bijwerkingen gegeven, maar dat moet bij een vleesetende schimmel op de koop toe worden genomen.

Chirurgie

Het weefsel dat al is aangedaan door de schimmelinfectie is helaas niet meer te redden. Dit weefsel moet chirurgisch volledig verwijderd worden. Dit kan drastische resultaten geven. Sommige mensen raken hierdoor grote delen van hun gezicht, en soms zelfs van hun hersens kwijt. Dit soort gevallen geven het meest angstaanjagende beeld van een mucormycose. Er is echter geen andere oplossing.