Hypofysectomie: operatie voor verwijderen van de hypofyse

De hypofyse is een klein orgaan dat gelegen is bij de hersenen. De belangrijkste functie is het afscheiden van een hele hoop hormonen. Deze afscheiding van hormonen kan verstoord raken, bijvoorbeeld als er een tumor in de hypofyse is ontstaan. Soms is deze tumor zo groot of verstorend dat er besloten moet worden tot een operatie waarbij de hypofyse verwijderd moet worden. Die ingreep heet een hypofysectomie. Maar hoe gaat deze ingreep precies in zijn werk?

Werking van de hypofyse

De hypofyse is een kliertje dat onder de hersenen ligt, vrij aan de voorkant. Het kliertje ligt in een kuiltje dat in de schedel zit. Dit kuiltje staat bekend als het Turkse zadel. De hypofyse bestaat uit een voor- en achterkwab. Deze kwabben scheiden veel verschillende hormonen uit. Deze hormonen zorgen onder andere voor groei, activatie van de schildklier, regulatie van de bloeddruk en nog veel meer. Normaal gesproken wordt de afgifte van deze hormonen strak gereguleerd. Het kan echter gebeuren dat er een gezwel of tumor ontstaat in de hypofyse. Deze kan ervoor zorgen dat er te veel van één of meerdere hormonen geproduceerd worden of dat omliggende structuren weggedrukt worden. Dit kan een breed scala aan klachten veroorzaken, afhankelijk van het hormoon dat teveel geproduceerd wordt.

Wanneer operatief verwijderen

Hormonen uit hypofysetumor

Een gezwel van de hypofyse is niet meteen een indicatie tot een operatie waarbij de tumor verwijderd wordt. Als een gezwel bijvoorbeeld nog heel klein is, kan ervoor gekozen worden om nog niet te opereren. De groei van het gezwel wordt over de tijd wel strak in de gaten gehouden. Vanaf een bepaalde grootte kan er alsnog gekozen worden om te opereren. Tot die tijd wordt eerst geprobeerd om de symptomen met behulp van medicijnen te onderdrukken. Als dit niet lukt, kan ook gekozen worden om over te gaan tot een hypofysectomie.

Verdrukking door hypofysetumor

Iets waar ook rekening gehouden mee moet worden, is dat een hypofysetumor ook klachten kan veroorzaken doordat omliggende structuren verdrukt worden. Vlak boven de hypofyse ligt een structuur die het 'chiasma opticum' genoemd wordt. Dit is een kruising van twee grote zenuwen die visuele informatie met zich meedragen. Een tumor kan deze zenuwen verdrukken. In dit geval kan iemand gaan merken dat het zicht aan de zijkanten van het gezichtsveld vermindert. Ook dit is een belangrijke reden tot het uitvoeren van een hypofysectomie.

Hypofysectomie: verwijderen van de hypofyse

Een hypofysectomie is een operatie die op twee verschillende manieren uitgevoerd kan worden. In allebei de gevallen is de patiënt onder volledige narcose. Tijdens de operatie is de patiënt onder De meest gebruikte route is de transsphenoïdale route. In sommige gevallen kan er een alternatieve route gekozen worden.

Hypofysectomie via de transsphenoïdale route

Tijdens deze operatie wordt de hypofyse bereikt via de neus. Met de operatie-instrumenten wordt er de neus ingegaan. Aan de achterkant van de neus wordt er een gaatje in de schedel gemaakt. De operateur komt dan in een schedelholte terecht; de sinus sphenoïdalis. In de achterwand van deze holte wordt vervolgens ook nog een gat gemaakt. Dan is de hypofyse zichtbaar. Met andere instrumenten wordt nu vervolgens de hypofyse weggehaald. Het gat dat overblijft wordt vaak opgevuld met een stukje spier of vet. Hierdoor worden nabloedingen zo goed mogelijk voorkomen.

Hypofysectomie via de alternatieve route

In ingewikkeldere gevallen kan er gekozen worden om via een alternatieve route te opereren. Deze route wordt gekozen als via de neus niet de hele tumor verwijderd kan worden of als er twijfel over bestaat. Ook wanneer een patiënt al problemen met het zicht heeft kan voor deze route gekozen worden. Bij deze route kunnen, in tegenstelling tot de sphenoïdale route, de oogzenuwen namelijk wél gezien worden. Bij de alternatieve route wordt er een gaatje aan de buitenkant van de schedel gemaakt en zo een route gezocht naar de hypofyse. Dit is een ingewikkeldere ingreep.

Complicaties

Aan iedere operatie zijn risico's verbonden. Een aantal complicaties die na een hypofysectomie kunnen optreden zijn

• Nabloeding
• Infectie
• Problemen doordat er nu een tekort aan hypofysehormonen is die niet goed door medicijnen wordt ondervangen