Cataractextractie: staaroperatie, nazorg en complicaties

Staar (cataract) is één van de meestvoorkomende ziektes bij ouderen. De ziekte is ook wel bekend als grijze of grauwe staar. Het is een oogziekte waarbij het zicht in de loop van de tijd steeds slechter wordt. Gelukkig is er een eenvoudige operatie voor de behandeling van staar. Deze operatie wordt een cataractextractie genoemd. Het is de meestvoorkomende operatie in Nederland. Maar hoe gaat de cataractextractie, de operatie voor de behandeling van staar, precies in zijn werk?

Cataract: wat is staar voor ziekte?

Cataract is de medische benaming voor staar. Het woord komt van het Latijnse en Griekse 'kataraktès', wat waterval betekent. Bij staar vindt er vertroebeling van de ooglenzen plaats; als het ware alsof er een waterval voor je ogen stroomt. Je lenzen zitten in een helder zakje, dat ook wel het lenskapsel genoemd wordt. Normaal gesproken zijn je ooglenzen helder, zodat lichtstralen er gemakkelijk doorheen kunnen. De lichtstralen vallen daarna op je netvlies, waardoor je helder zicht hebt. Bij staar wordt de lens steeds minder doorzichtig waardoor je zicht ook steeds slechter wordt. In de meeste gevallen is niet precies bekend waardoor de vertroebeling van de ooglens ontstaat. Een aantal wel bekende oorzaken:

• Leeftijd: als je ouder wordt, gaan eiwitten in de ooglens kapot. Dit zou tot vertroebeling kunnen leiden
• Diabetes: deze ziekte zou de afbraak van deze eiwitten versnellen
• Beschadiging van de lens na een ongeluk
• Hoge blootstelling aan UV-straling
• Medicatie
• Roken

Cijfers: hoe vaak komt staar voor?

Ieder jaar worden er maar liefst 140.000 mensen geopereerd aan cataract. Er zijn verschillende manieren waarop de operatie plaats kan vinden. Daarover later meer. Niet iedereen met staar wordt er gelijk aan geopereerd. Naar schatting leiden momenteel ongeveer 350.000 Nederlanders aan staar, waarvan iets meer vrouwen dan mannen. Het grootste deel van de mensen die aan staar worden geopereerd, is bejaard. Naar schatting is 70% van de patiënten op de operatietafel ouder dan 70 jaar.

Operatie ter behandeling van staar: de cataractextractie

Er zijn drie manieren waarop cataract operatief behandeld kan worden. In alle gevallen is er sprake van een dagbehandeling; de patiënt kan op dezelfde dag dus weer naar huis. Bij alle gevallen moet de vertroebelde lens verwijderd worden. Vraag aan je arts na wat voor operatie er bij jou uitgevoerd gaat worden. Een beschrijving van alle drie de operatiesoorten:

Phaco-emulsificatie

Hierbij wordt er aan de voorkant van het lenskapsel een gat gemaakt. De lens wordt vervolgens kapotgemaakt en opgezogen. Door het gat in het lenskapsel wordt dan een nieuwe opgevouwen lens geplaatst. Als deze in het kapsel zit, ontvouwt de lens zich en zit hij op de goede plek. De wond wordt met maximaal één hechting weer dichtgemaakt.

ECCE

Deze afkorting staat voor extra-capsulaire cataractextractie. Hierbij wordt de lens niet eerst kapotgemaakt maar in zijn geheel uit het oog gehaald. Hierdoor is de wond in het lenszakje ook groter dan bij de vorige operatie. Na verwijdering van de lens, wordt weer een kunstlens direct in het oog geplaatst. Deze hoeft zichzelf niet eerst uit te vouwen.

ICCE

Deze afkorting staat voor intra-capsulaire cataractextractie. Deze techniek wordt tegenwoordig nauwelijks meer uitgevoerd omdat bij de andere ingrepen minder complicaties voorkomen. Bij een ICCE wordt de lens en een groot deel van het lenskapsel in één keer verwijderd. De nieuwe lens kan ook niet meer opgehangen worden in het lenskapsel. De nieuwe lens moet dan bijvoorbeeld achter de iris (het gedeelte dat de kleur geeft aan je oog) gehaakt worden.

Nazorg na de operatie en herstel

Het mooie aan een operatie voor staar, is dat naderhand het zicht vaak weer volledig terugkomt. Bij mensen die van tevoren al andere oogziektes hadden, kan er soms een wat minder spectaculair resultaat geboekt worden. Voor enkele weken na de operatie moeten patiënten nog oogdruppels gebruiken. In deze oogdruppels zitten ontstekingsremmende medicijnen. Bij de staaroperatie is een klein wondje gemaakt en waar wondjes zijn, is er risico op infectie. Terwijl de wond geneest, moeten er dus nog even druppels in het oog worden gedaan. In de eerste weken na de operatie moet het oog kortgezegd goed beschermd worden. Daarom wordt er ook aangeraden om een zonnebril te dragen overdag aangezien zonlicht en uv-straling het verwonde oog slecht kunnen doen.
In de eerste weken na de operatie wordt zwemmen afgeraden, net als autorijden en andere activiteiten waarbij goed zicht hoognodig is. In overleg met de arts kan besloten worden wat al wel en niet mogelijk is. Je mag wel gaan werken, tenzij je teveel pijn hebt. Douchen mag wel weer gewoon na de operatie.

Complicaties

Aan iedere operatie kleven risico's. Aangezien er veel ervaring is met het uitvoeren van cataractextractie, zijn de aantallen post-operatieve complicaties echter laag. Complicaties die op kunnen treden zijn onder andere:

• Nastaar: het komt soms voor dat ook de nieuw geplaatste lens weer gaat vertroebelen. Dit kan vaak met een laserbehandeling opgelost worden
• Nabloeding
• Ooginfectie
• Lensloslating

Je kunt deze complicaties herkennen aan bijvoorbeeld toenemende pijn in je oog, zicht dat weer achteruit gaat, een geïrriteerd of jeukend oog of roodheid rondom het oog. Alle bovenstaande complicaties, behalve de nastaar, zijn ernstige complicaties waardoor je in het meest extreme geval zelfs blind kunt worden. Daarom is het belangrijk om goed op te blijven letten, ook al zijn de complicaties zeldzaam. Een infectie komt bijvoorbeeld in minder dan 1 op de 1000 gevallen voor.