Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact

Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact Syfilis is een bacteriële infectie die onder andere verspreid wordt via seksueel contact. Daarom is syfilis ook gekend als een SOA (seksueel overdraagbare aandoening). De aandoening komt in diverse fases voor. Zweren op de mond of geslachtsorganen, huiduitslag, koorts, vermoeidheid, verlamming, blindheid enzovoort zijn mogelijke symptomen. Onbehandeld leidt dit tot o.a. schade aan het hart en de hersenen, of zelfs de dood. Antibiotica verhelpen in veel gevallen de aandoening, al zijn tijdens de behandeling enkele maatregelen nodig om deze zeer snel besmettelijke ziekte te vermijden. De ziekte is van persoon tot persoon namelijk bij intiem contact overdraagbaar. Veilig vrijen en een condoom gebruiken zijn de sleutel tot het voorkomen van deze aandoening.

Synoniemen syfilis

Syfilis is eveneens gekend onder deze synoniemen:
  • Lues venerea
  • Morbus gallicus

Epidemiologie bacteriële infectie

Syfilis komt wereldwijd voor, meestal in stedelijke gebieden en in ontwikkelingslanden. De hoogste prevalentie is genoteerd in Zuid- en Zuidoost-Azië, op de voet gevolgd door de Afrika ten zuiden van de Sahara. Het aantal gevallen stijgt het snelst bij mannen die seks hebben met andere mannen. Het vaakst zijn jongvolwassenen tussen de leeftijd van 15 tot 29 jaar getroffen, waarbij de prevalentie naar schatting 27-100.000 is. Bij congenitale (= aangeboren) syfilis zijn ongeveer 12-100.000 patiënten getroffen. Mannen zijn net iets vaker getroffen door primaire en secundaire syfilis, al schommelt deze verhouding in de loop van de tijd.

Oorzaken SOA: Bacterie

Treponema pallidum

Syfilis is een besmettelijke seksueel overdraagbare aandoening. De bacterie Treponema pallidum is de veroorzaker van de SOA. De wand van de bacterie is spiraalvormig. De bacterie is daarom gekend als een "spirocheet". De bacterie is een kwetsbare bacterie van een lengte van 6-15 micrometers met een diameter van 0,25 micrometer. Door het kleine formaat is het moeilijk tot onmogelijk om deze waar te nemen via lichtmicroscopie. Wel zijn deze bacteriën te identificeren via donkerveldmicroscopie waarbij de karakteristieke golvende bewegingen van de spirocheet te zien zijn.

Overdrachtswijze

T. pallidium overleeft slechts kort buiten het lichaam. Bijgevolg gebeurt de overdracht vrijwel steeds door rechtstreeks contact met het besmette letsel. Deze bacterie veroorzaakt de infectie wanneer deze in de beschadigde huid of slijmvliezen terechtkomt (meestal de genitaliën). Syfilis is het meest gekend via de seksuele overdrachtswijze, maar dit valt ook over te dragen op andere manieren. Dit gaat namelijk ook over van moeder op haar kind (transplacentaal) (= congenitale syfilis), via een bloedtransfusie en af en toe door huidletsels die in contact komen met besmette huidletsels.

Symptomen en indeling: Primaire, secundaire en tertiaire syfilis

Syfilis valt in te delen in drie fasen, met name primaire syfilis die het eerst voorkomt, secundaire syfilis die daarop volgt en tot slot tertiaire syfilis (de late fase van de ziekte). Secundaire syfilis, tertiaire syfilis en aangeboren syfilis komen niet vaak voor in ontwikkelde landen. Hier gebeurt namelijk veel sensibilisering over syfilis, is prenatale screening aanwezig en zijn tests beschikbaar voor syfilis. Voorts is de ziekte aangeboren (congenitaal) of verworven.

Primaire syfilis

Symptomen van primaire syfilis zijn weke sjankers (bacteriële infectie met zweren). Dit uit zich in kleine, pijnloze open wonden of zweren op de genitaliën, de mond, de huid of het rectum. Deze genezen spontaan binnen de drie tot zes weken. Voorts ontstaan vergrote lymfeknopen in het gebied van de zweer.

Secundaire syfilis

De bacteriën blijven groeien in het lichaam, en in de secundaire (tweede) fase heeft de patiënt griepachtige symptomen en andere bijkomende symptomen. Mogelijke symptomen omvatten:

Eigenlijk hoort hierbij nog een latente fase. De patiënt herstelt na de secundaire fase, terwijl de bacterie toch in het lichaam aanwezig blijft. Soms herhalen de symptomen zich op een later tijdstip. Ongeveer één derde van de onbehandelde patiënten gaan over naar de tertiaire fase, terwijl de andere patiënten asymptomatisch blijven.

Tertiaire syfilis

Symptomen van tertiaire syfilis zijn afhankelijk van de mogelijke aangetaste organen. Ze verschillen sterk en zijn moeilijk te diagnosticeren. Symptomen zijn onder meer neurosyfilis (centrale zenuwstelsel is aangetast) met hierdoor geheugenverlies, een beroerte, meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek) enzovoort. Ook verlamming, schade aan het hart (aneurysma (uitstulping van een deel van een slagader) of een klepaandoening) of aan andere inwendige organen, blindheid, doofheid, en tumoren aan de huid, de botten of de lever treden op. In de tertiaire fase komt de patiënt mogelijk eveneens te overlijden.

Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Ruggenprik / Bron: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts neemt vocht af van de pijnlijke zweer. Daarnaast voert hij een echocardiografie, een aorta-angiografie (radiografisch onderzoek van de bloedvaten van de grote lichaamsslagader), en een hartkatheterisatie uit. Hiermee bekijkt hij de grote bloedvaten en het hart. Via een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersenvocht) onderzoekt de arts het ruggenmergvocht. Een bloedonderzoek is nodig waaruit blijkt dat de patiënt syfilisbacteriën heeft.

Differentiële diagnose

Bij volgende aandoeningen lijken de symptomen op deze van syfilis. Daarom zijn ze gekend als differentiële diagnoses.

Naast deze lijst van medische ziekten ontstaan soms als bijwerking van medicatie symptomen die gelijkend zijn op deze van syfilis.

Behandeling infectie via seksueel contact

Zelfzorg

De patiënt vermijdt seksueel contact als de sjanker nog aanwezig is. De sjanker is de zweer die voorkomt bij syfilis. De patiënt gebruikt een condoom tot twee aanvullende onderzoeken hebben aangetoond dat de infectie genezen is. Dit vermindert de kans van overdracht van de infectie.

Professionele medische zorg

Antibiotica bestrijden de bacteriën. De behandelduur is afhankelijk van de ernst van de syfilis en andere factoren zoals de algemene gezondheid van de patiënt. Enkele uren nadat de patiënt behandeld is voor een vroeg stadium van syfilis, ervaart hij mogelijk de Jarisch-Herxheimer reactie. De oorzaak hiervan is een immuunreactie van het lichaam op de afbraakproducten van de infectie. Symptomen van deze reactie verdwijnen meestal binnen de 24 uur en omvatten een algemeen ziek gevoel (malaise), gewrichtspijn, hoofdpijn, koorts, misselijkheid, rillingen, spierpijn en uitslag. Daarnaast krijgt de patiënt nog regelmatig bloedonderzoeken na de infectie. Voorts hebben alle seksuele partners van de persoon met syfilis een behandeling nodig. Syfilis is zeer besmettelijk in de primaire en secundaire stadia.

Prognose seksueel overdraagbare aandoening

Syfilis valt goed te genezen als het vroeg gediagnosticeerd en volledig behandeld is. Secundaire syfilis geneest bij een vroege diagnose en een effectieve behandeling. Bij de meeste patiënten verdwijnen de symptomen binnen enkele weken, maar bij andere patiënten blijven de symptomen tot één jaar aanwezig. Bij late syfilis zijn blijvende symptomen mogelijk, en dit resulteert soms ook in de dood.

Complicaties syfilis

Cardiovasculaire complicaties (aortitis en aneurysma), destructieve zweren van de huid en de botten (gumma's), neurosyfilis, syfilitische myelopathie (een complicatie die spierzwakte en abnormale sensaties tot gevolg heeft), een neurogene blaas (zenuwschade door ziekte of letsel met plasproblemen) en syfilitische meningitis zijn complicaties van deze seksueel overdraagbare aandoening. Bovendien leidt onbehandelde secundaire syfilis tijdens de zwangerschap tot een verspreiding van de ziekte naar de baby, wat gekend is als "congenitale syfilis" (een huiduitslag en huidafwijking bij baby's).

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening: wat te doen?Syfilis, een seksueel overdraagbare aandoening: wat te doen?Syfilis is een SOA die wordt veroorzaakt door een bacterie. Deze aandoening kent verschillende stadia. Kenmerkend is het…
Treponema palladium (syfilis)Treponema palladium (syfilis)Syfilis is een Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA) die hevige gevolgen kan hebben en veroorzaakt wordt door de trepo…
Penisafscheiding: Afscheiding van vloeistof uit penisPenisafscheiding: Afscheiding van vloeistof uit penisEen penisafscheiding wijst op elke ongewone vloeistof die uit de penis komt (dus geen sperma of urine). Afhankelijk van…
Chlamydia - een van de meest voorkomende SOA'sChlamydia - een van de meest voorkomende SOA'sEen SOA, of Seksueel Overdraagbare Aandoening, is een aandoening die, zoals de naam al zegt, wordt overgedragen door sek…

Ontlastingsincontinentie: symptomen, oorzaken en behandelingOntlastingsincontinentie: symptomen, oorzaken en behandelingOntlastingsincontinentie of fecale incontinentie is kortweg ongewild ontlasting laten lopen. Ontlastingsincontinentie is…
Sikkelcelanemie: Bloedaandoening van rode bloedcellenSikkelcelanemie: Bloedaandoening van rode bloedcellenBij sikkelcelanemie verliezen de rode bloedcellen hun normale ronde vorm en krijgen ze de vorm van een halve maan (of si…
Bronnen en referenties
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Syphilis, http://www.healthline.com/health/std/syphilis#Overview1, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Syphilis, http://www.saintlukeshealthsystem.org/health-library/syphilis, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Syphilis - primary, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000861.htm, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Syphilis Background, http://emedicine.medscape.com/article/229461-overview#showall, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Syphilis Differential Diagnoses - Medscape Reference, http://emedicine.medscape.com/article/229461-differential, geraadpleegd op 4 juni 2016
  • Afbeelding bron 1: Brainhell, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 06-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.