Hartkatheterisatie: Procedure voor onderzoek van hart

Een hartkatheterisatie is een invasieve beeldvormende procedure waarbij de arts een dunne flexibele buis (katheter) in de rechter- of linkerzijde van het hart plaatst omdat de arts informatie wil krijgen over de toestand van het hart of de bloedvaten, alsook omdat de arts hiermee bepaalde hartproblemen kan behandelen. De katheter wordt meestal via de lies of de arm ingebracht. De procedure kent een duur van dertig tot zestig minuten, maar soms zijn bijkomende procedures nodig en dan duurt het een beetje langer. Een hartkatheterisatie brengt enkele risico’s met zich mee, al is het risico op complicaties nog steeds laag.

• Indicatie van beeldvormend onderzoek van hart
• Diagnose of evaluatie
• Behandeling
• Voor de hartkatheterisatie
• Procedure
• Na de procedure
• Complicaties

Indicatie van beeldvormend onderzoek van hart

Een hartkatheterisatie is meestal nodig om informatie te krijgen over het hart of de bloedvaten. De arts voert de procedure ook uit om sommige soorten hartaandoeningen te behandelen of om te weten te komen of de patiënt een hartoperatie moet ondergaan.

Diagnose of evaluatie

De arts voert een hartkatheterisatie uit om een diagnose te stellen of te evalueren van:

• aangeboren hartafwijkingen
• een coronaire hartziekte (kransslagaderaandoening)
• een hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie)
• oorzaken van congestief hartfalen of cardiomyopathie (hartspieraandoening)
• problemen met de hartkleppen

Behandeling

De volgende procedures zijn ook mogelijk met behulp van hartkatheterisatie:

• bepaalde soorten hartafwijkingen herstellen
• een vernauwde (stenotische) hartklep openen
• geblokkeerde slagaders of transplantaten in het hart (angioplastiek met of zonder stent) openen

Voor de hartkatheterisatie

De patiënt moet volgende informatie meedelen aan de arts:

• (mogelijke) zwangerschap
• allergische reacties op zeevruchten of medicijnen
• een geschiedenis van een slechte reactie op contrastkleurstof of jodium
• medicatiegebruik, waaronder Viagra of andere geneesmiddelen voor erectiestoornissen

De patiënt mag niet eten of drinken gedurende zes tot acht uur vóór de procedure. De hartkatheterisatie vindt plaats in een ziekenhuis. Afhankelijk van het gekozen ziekenhuis, moet de patiënt soms de nacht voor de procedure in het ziekenhuis doorbrengen.

Procedure

De patiënt is wakker en in staat om instructies te volgen tijdens de hartkatheterisatie. De arts dient voor de operatie medicatie toe om te voorkomen dat er bloedstolsels tot stand komen. De patiënt krijgt bovendien mogelijk medicijnen voor de procedure zodat hij zich beter kan ontspannen. De arts plaatst ook elektrodes op de borst van de patiënt zodat hij in staat is om het hartritme tijdens de procedure op te volgen. Tijdens de procedure is het belangrijk dat de patiënt volledig stil blijft liggen. Vormt dit een probleem, dan wordt deze procedure onder algemene anesthesie uitgevoerd.

De arts reinigt dan een plek op de arm (de pols), de hals of de lies. Vervolgens plaatst de arts tijdelijk een klepje (soort omhulsel) in het bloedvat. Via dit klepje plaatst de arts een lang flexibel plastic buisje (katheter). Daarna verplaatst de arts voorzichtig de katheter naar het hart met behulp van live röntgenstralen als richtlijn. De patiënt voelt mogelijk wat ongemak of druk op de plaats waar de arts de katheter plaatst. De arts kan dan na het plaatsen van de katheters:

• bloedstalen uit het hart verzamelen
• de druk en bloedstroming in de hartkamers en in de grote slagaders rond het hart meten
• de slagaders van het hart onderzoeken
• de zuurstof in verschillende delen van de hart meten
• een biopsie van de hartspier uitvoeren

Soms krijgt de patiënt een kleurstof toegediend zodat de arts de structuren en bloedvaten in het hart beter zichtbaar kan krijgen. Als de patiënt een verstopping heeft, is een angioplastiek en stenting nodig.

Na de procedure

De arts verwijdert alle klepjes en drukt vervolgens op de prikopening zodat het bloeden stopt. Vervolgens plaatst hij een drukverband rond de insteekplaats. Als de arts de katheter in de lies geplaatst heeft, moet de patiënt vaak tot enkele uren na de procedure vlak op de rug gaan liggen om bloedingen te voorkomen. Na de hartkatheterisatie krijgt de patiënt nog instructies voor zelfzorg in de thuisomgeving. De patiënt mag bijvoorbeeld geen zware activiteiten uitvoeren. De meeste patiënten zijn binnen één week volledig hersteld van de procedure.

Complicaties

Een hartkatheterisatie heeft een iets hoger risico op complicaties dan andere hartprocedures. De procedure is echter erg veilig wanneer een ervaren team dit uitvoert.

De risico's omvatten:

• abnormale hartritmes
• allergische reactie op de kleurstof
• bloedproppen
• een beroerte
• een bloeding, een infectie, een blauwe plek en pijn op de plaats waar de intraveneuze lijn of sheath is ingebracht
• een hartaanval
• een harttamponade (vloeistof in hartzakje met pijn op de borst)
• een infectie
• een lage bloeddruk
• een perforatie van een bloedvat
• luchtembolie (introductie van lucht in een bloedvat, wat potentieel levensbedreigend is)
• nierbeschadiging door de contrastkleurstof (gebruikelijker bij patiënten met diabetes mellitus of nierproblemen)
• reactie op de contrastkleurstof
• schade aan de bloedvaten
• schade aan een kransslagader

Zeer sporadisch volgt de dood na een hartkatheterisatie.

Lees verder

• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen