Hartkatheterisatie: Procedure voor onderzoek van hart

Een hartkatheterisatie is een invasieve beeldvormende procedure waarbij de arts een dunne flexibele buis (katheter) in de rechter- of linkerzijde van het hart plaatst omdat de arts informatie wil krijgen over de toestand van het hart of de bloedvaten, alsook omdat de arts hiermee bepaalde hartproblemen kan behandelen. De katheter wordt meestal via de lies of de arm ingebracht. De procedure kent een duur van dertig tot zestig minuten, maar soms zijn bijkomende procedures nodig en dan duurt het iets langer. Een hartkatheterisatie brengt enkele risico’s met zich mee, al is het risico op complicaties nog steeds laag.

• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Indicatie van beeldvormend onderzoek van hart
• Diagnose of evaluatie
• Behandeling
• Voor de hartkatheterisatie
• Procedure
• Na de procedure: Herstel en observatie
• Herstelproces en mogelijke complicaties
• Nazorg en opvolging
• Prognose na hartkatheterisatie
• Herstel en levenskwaliteit
• Langetermijnbewaking
• Complicaties
• Preventie van hartproblemen

Risicofactoren

Risicofactoren voor hartproblemen die een hartkatheterisatie vereisen zijn onder andere:

• roken
• diabetes
• hoge bloeddruk
• overgewicht
• familiegeschiedenis van hartziekten
• sedentaire leefstijl
• hoog cholesterolgehalte
• ouderdom

Alarmsymptomen

Bij patiënten met ernstige hartproblemen die mogelijk een hartkatheterisatie nodig hebben, zijn alarmsymptomen onder andere:

• ernstige, aanhoudende pijn op de borst
• kortademigheid
• duizeligheid
• flauwvallen
• onregelmatige hartslag
• extreme vermoeidheid
• zwelling van de enkels, voeten of buik

Indicatie van beeldvormend onderzoek van hart

Een hartkatheterisatie is meestal nodig om informatie te krijgen over het hart of de bloedvaten. De arts voert de procedure ook uit om sommige soorten hartaandoeningen te behandelen of om te weten te komen of de patiënt een hartoperatie moet ondergaan.

Diagnose of evaluatie

De arts voert een hartkatheterisatie uit om een diagnose te stellen of te evalueren van:

• aangeboren hartafwijkingen
• een coronaire hartziekte (kransslagaderaandoening)
• een hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie)
• oorzaken van congestief hartfalen of cardiomyopathie (hartspieraandoening)
• problemen met de hartkleppen

Behandeling

De volgende procedures zijn ook mogelijk met behulp van hartkatheterisatie:

• bepaalde soorten hartafwijkingen herstellen
• een vernauwde (stenotische) hartklep openen
• geblokkeerde slagaders of transplantaten in het hart (angioplastiek met of zonder stent) openen

Voor de hartkatheterisatie

De patiënt moet volgende informatie meedelen aan de arts:

• zwangerschap
• allergische reacties op zeevruchten of medicijnen
• een geschiedenis van een slechte reactie op contrastkleurstof of jodium
• medicatiegebruik, waaronder Viagra of andere geneesmiddelen voor erectiestoornissen

De patiënt mag niet eten of drinken gedurende zes tot acht uur vóór de procedure. De hartkatheterisatie vindt plaats in een ziekenhuis. Afhankelijk van het gekozen ziekenhuis moet de patiënt soms de nacht voor de procedure in het ziekenhuis doorbrengen.

Procedure

De patiënt is wakker en in staat om instructies te volgen tijdens de hartkatheterisatie. De arts dient voor de operatie medicatie toe om te voorkomen dat er bloedstolsels ontstaan. De patiënt krijgt bovendien mogelijk medicijnen voor de procedure zodat hij zich beter kan ontspannen. De arts plaatst ook elektrodes op de borst van de patiënt zodat hij in staat is om het hartritme tijdens de procedure te volgen. Het is belangrijk dat de patiënt volledig stil blijft liggen. Als dit een probleem vormt, kan de procedure onder algemene anesthesie worden uitgevoerd.

De arts reinigt dan een plek op de arm (de pols), de hals of de lies. Vervolgens plaatst de arts tijdelijk een klepje in het bloedvat. Via dit klepje plaatst de arts een lang flexibel plastic buisje (katheter). Daarna verplaatst de arts de katheter voorzichtig naar het hart met behulp van live röntgenstralen als richtlijn. De patiënt kan enige druk of ongemak voelen op de plaats waar de katheter wordt geplaatst. Na het plaatsen van de katheter kan de arts:

• bloedstalen uit het hart verzamelen
• de druk en bloedstroming in de hartkamers en grote slagaders meten
• de slagaders van het hart onderzoeken
• de zuurstofniveaus in verschillende delen van het hart meten
• een biopsie van de hartspier nemen

Soms wordt een contrastkleurstof gebruikt om de structuren en bloedvaten beter zichtbaar te maken. Bij een verstopping kan een angioplastiek en stenting nodig zijn.

Na de procedure: Herstel en observatie

Na de hartkatheterisatie moet de patiënt enige tijd in het ziekenhuis blijven om te herstellen en te worden geobserveerd op mogelijke complicaties. Het herstel kan variëren, afhankelijk van de ingreep die is uitgevoerd en de gezondheid van de patiënt.

Herstelproces en mogelijke complicaties

Na de procedure wordt de plaats waar de katheter is ingebracht goed gecontroleerd om bloedingen of andere complicaties te voorkomen. Patiënten moeten de eerste uren na de procedure bedrust nemen om de punctieplaats te laten genezen en complicaties te voorkomen. Meestal kunnen patiënten binnen enkele uren na de procedure weer opstaan, hoewel de artsen nauwlettend in de gaten houden of er geen bloeding of infectie optreedt.

Nazorg en opvolging

Patiënten moeten mogelijk na de procedure regelmatig controlebezoeken inplannen om de voortgang te volgen en te zorgen voor het herstel van de ingreep. Artsen kunnen advies geven over activiteitenniveaus, dieet, en medicijnen om het herstel te bevorderen.

Prognose na hartkatheterisatie

De prognose na hartkatheterisatie hangt sterk af van het doel van de procedure en de algehele gezondheid van de patiënt. Wanneer hartproblemen zoals vernauwingen of blokkades worden vastgesteld, kan de behandeling met stents of andere interventies de bloedstroom verbeteren en de gezondheid van het hart aanzienlijk verbeteren.

Herstel en levenskwaliteit

De meeste patiënten herstellen snel na een hartkatheterisatie en ervaren een verbeterde levenskwaliteit als gevolg van de behandelingen die tijdens de procedure zijn uitgevoerd. De prognose is positief, vooral als er geen significante complicaties optreden. Voor sommige patiënten kan de procedure hen zelfs in staat stellen een normaler en actiever leven te leiden.

Langetermijnbewaking

In sommige gevallen zal de arts een langdurig opvolgingsplan aanbevelen om het hartgezondheid te monitoren. Dit kan het gebruik van medicijnen en veranderingen in het dieet en levensstijl omvatten. Langdurige controle kan noodzakelijk zijn om te zorgen dat de voordelen van de procedure behouden blijven.

Complicaties

Een hartkatheterisatie heeft een iets hoger risico op complicaties dan andere hartprocedures. De procedure is echter zeer veilig wanneer uitgevoerd door een ervaren team. De risico's omvatten:

• abnormale hartritmes
• allergische reactie op de kleurstof
• bloedproppen
• een beroerte
• bloedingen, infectie, blauwe plekken en pijn op de insteekplaats
• een hartaanval
• een harttamponade (vloeistof in het hartzakje)
• infectie
• lage bloeddruk
• perforatie van een bloedvat
• luchtembolie (ingesloten lucht in een bloedvat, wat levensbedreigend kan zijn)
• nierbeschadiging door contrastmiddel (vooral bij patiënten met diabetes mellitus of nierproblemen)
• schade aan bloedvaten
• schade aan een kransslagader

Zeer sporadisch kan overlijden optreden na een hartkatheterisatie.

Preventie van hartproblemen

Preventieve maatregelen voor hartaandoeningen die een hartkatheterisatie vereisen, richten zich op een gezonde leefstijl:

• niet roken
• gezond eten
• regelmatig bewegen
• bloeddruk en cholesterol op een gezond niveau houden
• gewicht beheersen
• regelmatige medische controles, vooral voor risicopatiënten

Door deze maatregelen kunnen veel hartaandoeningen, die vaak leiden tot de noodzaak van een hartkatheterisatie, worden voorkomen of geminimaliseerd.

Lees verder

• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen