Gevoelige reactie op jodium in combinatie met andere stoffen

Jodium is een chemische verbinding die aanwezig is in bepaalde ontsmettingsmiddelen en sommige chemicaliën die de arts gebruikt bij röntgenprocedures. Ook in medicijnen, supplementen en voedingsmiddelen is jodium aanwezig. Sommige patiënten reageren erg gevoelig op jodium, maar artsen beschouwen dit niet als een allergie omdat jodium ook van nature voorkomt in het lichaam en noodzakelijk is voor de schildklierfunctie, het behoud van gezonde cellen en een gezonde stofwisseling. Patiënten kampen hierdoor met bijvoorbeeld een huiduitslag, buikpijn en rode ogen, al ontstaan soms ook heel ernstige en levensbedreigende symptomen. De behandeling van deze negatieve reactie bestaat uit medicatie. De vooruitzichten zijn meestal goed, al moet een arts steeds op de hoogte zijn van de gevoeligheid op jodium omdat anders sporadisch levensbedreigende complicaties tot stand komen.

• Bronnen van jodium
• Chemische middelen
• Medicijnen en supplementen
• Voedingsmiddelen
• Oorzaken: Geen echte allergische reactie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicatie
• Complicaties
• Preventie van gevoelige (negatieve) reactie op jodium en andere stoffen

Bronnen van jodium

Jodium is een element dat veel aanwezig is in het menselijk lichaam. Dit komt voor in bepaalde chemische middelen, sommige supplementen en medicijnen en in voedingsmiddelen.

Chemische middelen

Jodium is een ingrediënt in chemische middelen zoals radiocontrastmiddelen. De arts gebruikt gejodeerd contrastkleurstof om de zichtbaarheid op röntgenfoto’s te verbeteren. De arts injecteert dit middel normaalgesproken in de bloedvaten van de patiënt. Sporadisch ontstaan ernstige reacties (waaronder sterfgevallen). Als de arts op de hoogte is van de intolerantie voor jodium, dient hij eerst systemisch glucocorticosteroïden toe aan de patiënt en pas daarna krijgt de patiënt jodiumhoudend contrast geïnjecteerd. Soms opteert de arts er voor om geen gejodeerd contrast te gebruiken als hij op de hoogte is van de gevoeligheid. Ook voor de behandeling van bepaalde vormen van kanker, zet de arts jodium in. Een patiënt die gevoelig is voor jodium, reageert mogelijk ook op bepaalde jodiumhoudende ontsmettingsmiddelen, zoals Betadine. Hij krijgt dan meestal te maken met een huiduitslag.

Medicijnen en supplementen

Ook in bepaalde medicijnen (voor de behandeling van atriumfibrillatie (voorkamers van het hart trekken te snel en te onregelmatig samen waardoor een te hoge hartslag optreedt) en andere hartritmestoornissen) en supplementen bevindt zich soms jodium. Een antiseptische oplossing die de patiënt inzet voor het reinigen van de huid, veroorzaakt soms ook huidirritatie.

Voedingsmiddelen

Jodium is ook een ingrediënt in bepaalde voedingsmiddelen. Jodiumintolerantie bij bepaalde voedingsmiddelen is echter niet hetzelfde als een voedselallergie. De hoeveelheid jodium in bepaalde voedingsmiddelen is afhankelijk van de hoeveelheid jodium in de grond, de landbouwmethoden en de tijd van het jaar. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan jodium zijn:

• aardappelen
• aardbeien
• bonen
• veenbessen
• vis
• zeegroenten, zoals kelp, arame of kombu
• zuivelproducten

Oorzaken: Geen echte allergische reactie

Sommige patiënten ervaren een allergische reactie op medicijnen, oplossingen of concentraties die jodium bevatten. Dit resulteert meestal uit andere stoffen die zijn gemengd met jodium. Deze reactie is geen echte allergie voor jodium zelf, maar patiënten bestempelen dit vaak wel als ‘jodiumallergie’. In feite reageert het lichaam op andere chemicaliën of allergenen (uitlokkende stoffen) die aanwezig zijn in combinatie met jodium.

Symptomen

De blootstelling aan producten met jodium veroorzaakt verschillende symptomen waaronder anafylaxie (ernstige allergische reactie), een jeukende uitslag die zich in de loop van de tijd ontwikkelt (contactdermatitis) of netelroos (urticaria). Een anafylactische shock is levensbedreigend; onmiddellijke medische hulp is nodig.

Symptomen van anafylaxie zijn onder andere:

• benauwdheid in de keel
• blozen
• braken
• buikpijn
• diarree
• duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd
• een huiduitslag
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een snelle pols
• een verandering in de alertheid
• een ziek gevoel
• een zwelling van de keel en tong
• hartkloppingen
• jeuk
• koorts
• misselijkheid
• moeite met ademhalen / kortademigheid
• netelroos
• rode ogen of waterige ogen
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een huidpleistertest uit. Hij brengt een kleine hoeveelheid povidonjodium aan op een pleister en vervolgens plaatst hij dit op de huid. Na enkele dagen controleert hij de huid op een eventuele reactie.

Behandeling met medicatie

Bij een milde gevoelige reactie op jodium zijn vrij verkrijgbare antihistaminica beschikbaar voor het verlichten van de symptomen. De arts schrijft bij matige tot ernstige symptomen een topische (op de huid aangebrachte) corticosteroïdencrème of orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmende medicijnen) zoals prednison voor. Deze medicijnen verlichten de klachten. Verder moet de patiënt wegblijven van de voedingsmiddelen of andere uitlokkende factoren die leiden tot bijwerkingen. Een snelle behandeling is nodig bij een patiënt met een anafylactische shock. De arts injecteert de patiënt dan met adrenaline (epinefrine).

Complicaties

Zelden ontstaan systemische bijwerkingen door jodium of producten die jodium bevatten, maar zeer sporadisch leidt dit wel tot de dood. Verder ontwikkelen sommige patiënten een jodiumtekort wat leidt tot een schildklierstruma (kropgezwel) of een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie). Dit geldt vooral voor zwangere vrouwen en voor patiënten in de vroege kinderjaren. Tot slot vermijden sommige patiënten essentiële onderzoeken of behandelingen omdat deze jodium bevatten, hetgeen mogelijk leidt tot verdere gezondheidscomplicaties.

Preventie van gevoelige (negatieve) reactie op jodium en andere stoffen

Als een patiënt vermoedt dat hij lijdt aan een negatieve reactie op jodium, moet hij dit laten onderzoeken door de arts. Hij adviseert de patiënt vervolgens over welke voedingsmiddelen, behandelingen of medicijnen hij moet vermijden om reacties te minimaliseren. Een patiënt moet ervoor zorgen dat alle medische zorgverstrekkers op de hoogte zijn van de gevoeligheid op jodium voordat hij een medische behandeling ondergaat.

Lees verder

• Jodiumtekort: Gebrek aan schildklierhormonen