Periostitis: Ontsteking van scheenbeenvlies met pijn
Periostitis is een aandoening waarbij de weefselband rond het periosteum (het botvlies) ontstoken is. Dit kan zowel in een acute als chronische vorm optreden. Kenmerkend voor periostitis zijn intense pijn en stijfheid aan de binnenzijde van het scheenbeen, en soms koorts. De ontsteking van het scheenbeenvlies kan vaak worden verholpen met zelfzorgmaatregelen, maar in sommige gevallen is snelle medische behandeling noodzakelijk. De prognose is doorgaans goed.
Terminologie: Vorm van shin splint
Periostitis valt onder de categorie van shin splints. Artsen gebruiken de term ‘shin splint’ om alle soorten overbelastingsletsels aan het scheenbeen te beschrijven. Voorbeelden hiervan zijn:
Epidemiologie
Periostitis is een ontsteking van het periost (de botvlies) die vaak gepaard gaat met pijn en zwelling in het aangedane gebied. Deze aandoening komt relatief vaak voor bij mensen die intensieve fysieke activiteiten verrichten, maar kan ook optreden door infecties, trauma of andere medische aandoeningen. De epidemiologie van periostitis kan variëren op basis van de onderliggende oorzaak en de bevolkingsgroep.
Prevalentie en incidentie
Periostitis komt vaak voor bij atleten, vooral bij hardlopers, voetballers en basketbalspelers, vanwege de herhaalde impact op de botten. De aandoening komt ook voor in de algemene bevolking, vaak als gevolg van infecties of trauma. Het is een veelvoorkomende aandoening in de jonge volwassen leeftijdsgroep, hoewel het in alle leeftijdsgroepen kan optreden.
Geografische en demografische verschillen
Er zijn weinig gegevens over de geografische spreiding van periostitis, maar de prevalentie is vaak hoger in gebieden waar sport en fysieke activiteit prevaleren. Demografisch gezien is periostitis vaker te vinden bij mensen tussen de 20 en 40 jaar oud, en het komt meer voor bij mannen dan vrouwen. Dit kan deels te maken hebben met de hogere activiteitenniveaus bij mannen in sport- en werkomgevingen.
Mechanisme
Periostitis ontstaat door ontsteking van het periost, het bindweefsel dat de botten omhult. De ontsteking kan verschillende oorzaken hebben, waaronder overbelasting, infectie, trauma of zelfs systemische ziekten. Het mechanisme varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, maar het leidt meestal tot pijn, zwelling en mogelijk schade aan het botweefsel.
Oorzaken van periostitis
De meest voorkomende oorzaak van periostitis is overbelasting, vooral bij atleten die herhaalde impact op de benen of voeten ervaren. Dit kan leiden tot microtrauma in het periost, wat de ontstekingsreactie veroorzaakt. Daarnaast kunnen infecties, zoals die van bacteriële oorsprong, het periost aantasten en een ontstekingsreactie veroorzaken. Trauma of letsel kan ook het periost beschadigen, wat leidt tot een ontsteking.
Inflammatoire respons
Bij periostitis komt er een ontstekingsreactie op het aangetaste gebied van het periost. Dit gaat vaak gepaard met zwelling, pijn, en roodheid. De ontstekingsmediatoren die tijdens dit proces vrijkomen, zoals prostaglandinen en cytokinen, veroorzaken pijn door de druk op nabijgelegen zenuwvezels. In sommige gevallen kan de ontsteking leiden tot de vorming van nieuw botweefsel, wat kan resulteren in verkalking en verdere complicaties.
Oorzaken van periostitis
Periostitis ontstaat meestal door herhaalde of langdurige belasting van het periostium (het botvlies), wat leidt tot irritatie. Dit kan
pijn en een
ontsteking veroorzaken. Andere oorzaken kunnen zijn:
- Overmatige fysieke activiteit zonder voldoende hersteltijd
- Onjuiste techniek bij sporten
- Slechte schoeisel of een onjuist bewegingspatroon
Soorten periostitis
De acute vorm van periostitis kan het gevolg zijn van infecties in andere lichaamsdelen, zoals urineweginfecties of seksueel
overdraagbare aandoeningen, zoals
syfilis. Een niet-genezende wond die dieper wordt en het bot bereikt, kan ook periostitis veroorzaken.
Auto-immuunziekten,
leukemie, en sommige andere
kankers en
bloedaandoeningen kunnen eveneens leiden tot botinfecties en periostitis veroorzaken. De chronische vorm van periostitis ontstaat meestal door langdurige stress en trauma aan de botten.
Risicofactoren
Acute vorm
Factoren die de kans op acute periostitis verhogen zijn onder andere:
Chronische vorm

Hardlopers zijn vaak getroffen door periostitis /
Bron: Skeeze, Pixabay Fysieke inspanning
Lopers,
dansers, soldaten en mensen met een fysiek veeleisende levensstijl hebben een verhoogd risico op chronische periostitis. Een snelle verhoging van de trainingsintensiteit kan ook leiden tot ontsteking van het scheenbeenvlies.
Ziekte van Osgood-Schlatter
De
ziekte van Osgood-Schlatter, een niet-infectieuze aandoening, komt vaak voor bij opgroeiende kinderen. Deze ziekte resulteert in
chronische pijn en zwelling van het proximale scheenbeen, vlak onder de knieschijf. Jongens in de adolescentie, die fysiek actief zijn en activiteiten met hoge impact uitvoeren zoals springen en rennen, worden vaak getroffen.
Risicogroepen
Er zijn bepaalde groepen die een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van periostitis. Deze risicogroepen omvatten sporters, mensen met bepaalde medische aandoeningen en degenen die zich herhaaldelijk blootstellen aan hoge fysieke belasting of letsel.
Atleten en actieve sporters
Atleten die herhaaldelijke impact ondergaan, zoals hardlopers, voetballers en basketballers, hebben een verhoogd risico op periostitis. De constante belasting van de benen of voeten kan leiden tot microtrauma in het periost, wat uiteindelijk leidt tot ontsteking en pijn. Ook mensen die regelmatig intensieve trainingen volgen, zoals in krachtsport, hebben een verhoogd risico.
Patiënten met onderliggende aandoeningen
Mensen met chronische aandoeningen zoals diabetes, reumatoïde artritis of een verzwakt immuunsysteem lopen ook een verhoogd risico op periostitis. Deze aandoeningen kunnen het herstelvermogen van het lichaam verminderen en het risico op infecties en andere complicaties verhogen, wat kan leiden tot periostitis.
Symptomen
Periostitis tast meestal de botten in de
benen aan, maar kan ook de lange botten in de armen en de wervelkolom beïnvloeden.
Acute vorm
De gebruikelijke symptomen van acute periostitis zijn:
- Vorming van pus
- Zwelling van het weefsel dat aan het bot grenst
- Intense pijn en stijfheid aan de binnenzijde van het scheenbeen
- Koorts en koude rillingen
- Moeite met het dragen van gewicht op de aangetaste ledemaat
Chronische vorm
De chronische vorm van periostitis veroorzaakt aanhoudende ontsteking en zwelling. De pijn en gevoeligheid zijn doorgaans minder intens dan bij de acute vorm. Patiënten met chronische periostitis voelen zich vaak minder ziek dan degenen met de acute variant.
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van periostitis moeten serieus worden genomen, omdat ze kunnen wijzen op een ernstigere onderliggende aandoening of een verergering van de ontsteking. Vroege herkenning en behandeling kunnen de prognose verbeteren en verdere complicaties helpen voorkomen.
Pijn en gevoeligheid
Het belangrijkste symptoom van periostitis is pijn op de plaats van de ontsteking. De pijn kan scherp of dof zijn en kan verergeren bij activiteit of druk op het aangetaste gebied. Gevoeligheid bij aanraking is vaak een teken van periostitis, vooral langs de botranden waar het periost zich hecht.
Zwelling en warmte
Zwelling in het gebied van de ontsteking is een ander alarmteken. Het aangedane gebied kan warm aanvoelen door de verhoogde bloedtoevoer die optreedt als reactie op de ontsteking. Roodheid of een zichtbare knobbel kan ook aanwezig zijn, vooral bij gevallen van periostitis als gevolg van infectie of trauma.
Diagnose en onderzoeken
Om periostitis te diagnosticeren voert de arts een lichamelijk onderzoek uit, waarbij hij druk uitoefent op de binnenzijde van het onderste deel van het scheenbeen. Mogelijke vervolgonderzoeken zijn:
- Een botscan: om te bepalen of er sprake is van een infectie
- Een MRI-scan: biedt gedetailleerde beelden van bot en omliggend weefsel
- Een röntgenfoto: om breuken of tekenen van beschadiging door een infectie te onthullen
- Een volledige bloedtelling: om het aantal witte bloedcellen te bepalen en te zoeken naar tekenen van een infectie
Behandeling van periostitis
De behandeling van periostitis is afhankelijk van het type en de ernst van de aandoening.
Acute vorm
Antibiotica worden voorgeschreven om de onderliggende infectie te behandelen. Indien er sprake is van pusvorming, kan een chirurgische drainage nodig zijn om de pus af te voeren. Soms is ook een chirurgisch
debridement noodzakelijk om afstervend weefsel te verwijderen en verdere verspreiding van de infectie te voorkomen.
Chronische vorm
Bij chronische periostitis en andere stressgerelateerde verwondingen zijn rust en ijsapplicatie op het getroffen gebied belangrijk. Activiteiten met hoge impact, zoals springen of rennen, moeten tijdelijk worden vermeden. Het is aan te raden over te schakelen naar activiteiten met lagere impact, zoals
zwemmen of
fietsen.
IJs helpt bij het verminderen van zwelling en ontsteking. Voldoende rust, het omhoog houden van het getroffen gebied (elevatie) en het aanbrengen van een drukverband kunnen ook de klachten verlichten. Ontstekingsremmende middelen zoals
ibuprofen kunnen nuttig zijn bij het verminderen van de symptomen. Indien huismiddeltjes niet effectief zijn, kan dit wijzen op een ernstigere onderliggende blessure. In dergelijke gevallen kan een
steroïde injectie nodig zijn om de ontsteking te verminderen. Een verwijzing naar een fysiotherapeut kan eveneens nuttig zijn voor het herstel.
Prognose
De prognose van periostitis is meestal goed, vooral wanneer de aandoening vroegtijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld. Bij de meeste patiënten verdwijnen de symptomen met rust, ontstekingsremmende medicijnen en andere conservatieve behandelingen.
Herstel en genezing
Bij de meeste patiënten met periostitis is het herstel snel, vooral wanneer de oorzaak van de aandoening wordt aangepakt. In gevallen van overbelasting kan het verminderen of aanpassen van fysieke activiteiten de genezing bevorderen. Bij infectieuze periostitis of periostitis door trauma is medische behandeling vereist.
Complicaties en langdurige pijn
Bij sommige patiënten kan periostitis chronisch worden, vooral als de onderliggende oorzaak niet wordt behandeld. Dit kan leiden tot langdurige pijn of zelfs het ontwikkelen van botafwijkingen door verlate of inadequaat behandelde ontstekingen. Bij ernstig verwaarloosde gevallen kan de ontsteking leiden tot verkalking van het periost, wat verdere behandeling kan bemoeilijken.
Leefstijl en herstel
Een gezonde levensstijl en het volgen van deskundig advies kunnen bijdragen aan een sneller herstel van periostitis. Het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon, regelmatig licht bewegen en voldoende rust nemen zijn essentiële componenten voor een effectief herstel en het voorkomen van toekomstige blessures.
Complicaties van periostitis
Hoewel periostitis meestal goed behandelbaar is, kunnen er enkele complicaties optreden:
Acute complicaties
- Botinfecties: Indien de acute periostitis niet tijdig wordt behandeld, kan de ontsteking zich verspreiden naar diepere structuren, zoals het bot zelf, wat kan leiden tot ernstige botinfecties zoals osteomyelitis.
- Pusvorming: In ernstige gevallen van acute periostitis kan er pusvorming optreden, wat kan leiden tot de noodzaak van chirurgische drainage om de infectie te beheersen.
- Sepsis: Een onbehandelde infectie kan in zeldzame gevallen leiden tot sepsis, een ernstige en potentieel levensbedreigende algemene infectie die onmiddellijke medische aandacht vereist.
Chronische complicaties
- Langdurige pijn: Chronische periostitis kan resulteren in aanhoudende pijn en ongemak, zelfs na de initiële ontsteking is behandeld, wat kan leiden tot een verminderde kwaliteit van leven.
- Functionele beperking: Bij langdurige periostitis kunnen er functionele beperkingen optreden, zoals verminderd vermogen om te lopen of rennen, wat invloed heeft op de dagelijkse activiteiten en sportprestaties.
- Stressfracturen: Aanhoudende overbelasting door chronische periostitis kan bijdragen aan de ontwikkeling van stressfracturen in het scheenbeen of andere aangrenzende botten.
Postoperatieve complicaties (indien chirurgie vereist)
- Infecties op de chirurgische plaats: Na chirurgische ingrepen, zoals drainage of debridement, bestaat het risico van infecties op de snij- of incisieplaats.
- Wondgenezing: Problemen met de genezing van de chirurgische wond kunnen optreden, wat kan leiden tot vertraagd herstel en extra medische zorg.
- Vervolgschade: Soms kan chirurgische ingreep leiden tot verdere schade aan omliggende weefsels of zenuwen, wat extra complicaties kan veroorzaken.
Het is belangrijk om eventuele complicaties tijdig te herkennen en te behandelen om een optimaal herstel te bevorderen en ernstige gevolgen te voorkomen.
Preventie
Preventie van periostitis richt zich vooral op het verminderen van risicofactoren zoals overbelasting, het verbeteren van techniek en het versterken van spieren. Daarnaast zijn er verschillende maatregelen die kunnen helpen om de kans op deze aandoening te verkleinen, vooral bij sporters.
Goede training en techniek
Een van de belangrijkste preventieve maatregelen is het verbeteren van de trainingsmethoden en -technieken. Atleten moeten ervoor zorgen dat ze de juiste techniek gebruiken om overbelasting te voorkomen. Het variëren van de trainingsroutine en het inbouwen van rustperioden helpt ook om blessures te voorkomen.
Versterking van spieren en weefsels
Het versterken van de spieren rondom de benen en voeten kan de belasting van het periost verminderen en zo het risico op periostitis verlagen. Het dragen van goed passende sportschoenen en het zorgen voor een geschikte ondergrond voor fysieke activiteiten kan ook bijdragen aan de preventie van periostitis.
Praktische tips voor het leven met periostitis
Rust en herstel zijn essentieel
Periostitis, oftewel ontsteking van het periost (botvlies), is een pijnlijke aandoening die vaak voorkomt bij overbelasting van de botten, zoals bij hardlopen of andere intensieve fysieke activiteiten. De belangrijkste manier om met periostitis om te gaan, is door voldoende rust te nemen en de overbelaste spieren en gewrichten te ontlasten. Het is belangrijk om de activiteiten die de pijn verergeren tijdelijk stop te zetten en alleen terug te keren naar sport of inspanning wanneer de pijn volledig is verdwenen. Dit geeft je lichaam de tijd om te herstellen en voorkomt dat de aandoening verergert.
Gebruik geschikte schoenen en bescherm je benen
Slechte schoenen of een verkeerd looppatroon kunnen bijdragen aan periostitis, dus zorg ervoor dat je comfortabele, goed ondersteunende schoenen draagt, vooral als je veel loopt of rent. Schoenen met goede demping en ondersteuning kunnen de belasting op je benen verminderen en de kans op ontstekingen verkleinen. Bij hardlopen kan het ook helpen om je techniek te laten controleren door een specialist, zodat je mogelijke afwijkingen in je looppatroon kunt corrigeren. Het gebruik van zooltjes of inlegzolen kan ook helpen om extra ondersteuning te bieden en de druk op je benen te verlichten.
Verwarm en koel je benen afwisselend
Het gebruik van warmte- en koudetherapie kan de pijn en ontsteking van periostitis verlichten. Als je de ontsteking net hebt opgemerkt, kan een koud kompres helpen om de zwelling en pijn te verminderen. Leg een ijszak of een koud kompres op het getroffen gebied voor maximaal 20 minuten per keer. Dit kun je meerdere keren per dag herhalen, maar zorg ervoor dat je niet te lang in direct contact komt met ijs om bevriezing van de huid te voorkomen. Na de acute pijnfase kan het toepassen van warmte helpen om de bloedcirculatie te verbeteren en de spieren te ontspannen. Een warm bad of een verwarmingskussen kan de genezing bevorderen.
Fysiotherapie kan helpen bij herstel
Fysiotherapie is vaak een effectieve behandelmethode bij periostitis, vooral wanneer de ontsteking het gevolg is van overbelasting. Een fysiotherapeut kan je helpen met gerichte oefeningen die de kracht en flexibiliteit van de spieren rondom het getroffen gebied verbeteren. Dit kan helpen om de druk op de botten te verminderen en de kans op toekomstige blessures te verkleinen. Fysiotherapie kan ook technieken zoals massagetherapie of dry needling omvatten, die de spanning in de spieren kunnen verlichten en de bloedcirculatie kunnen verbeteren.
Versterk je spieren en zorg voor een evenwichtig bewegingspatroon
Een van de beste manieren om periostitis op de lange termijn te voorkomen, is door je spieren te versterken en je bewegingspatroon in balans te houden. Focus op oefeningen die de spieren in je benen, heupen en onderrug versterken, omdat een sterke spiergroep rondom je botten de druk kan verminderen en de kans op blessures kan verkleinen. Pilates, krachttraining en stretchoefeningen kunnen nuttig zijn voor het verbeteren van de algehele spierkracht en flexibiliteit. Het is ook belangrijk om een geleidelijke opbouw van je fysieke activiteiten te doen, zodat je je lichaam niet overbelast.
Wees geduldig met het herstelproces
Herstel van periostitis kan tijd kosten, en het is belangrijk om geduldig te zijn. Hoewel het verleidelijk is om snel weer terug te keren naar je gebruikelijke activiteiten, kan voortijdig belasten de genezing vertragen of de aandoening verergeren. Het is essentieel om je voortgang nauwlettend te volgen en met je arts of fysiotherapeut te overleggen over wanneer het veilig is om je fysieke activiteiten langzaam weer op te bouwen. Bij ernstige periostitis kan het zelfs nodig zijn om tijdelijke hulpmiddelen, zoals een brace of bandage, te dragen om verdere belasting te voorkomen tijdens het herstel.
Gebruik ontstekingsremmende medicatie indien nodig
Bij periostitis kan de pijn soms behoorlijk hevig zijn. In dit geval kunnen ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen helpen om zowel de pijn te verlichten als de ontsteking te verminderen. Het is belangrijk om deze medicatie volgens de instructies van je arts of apotheker te gebruiken en niet langer dan nodig. In sommige gevallen kan je arts ook andere pijnstillers of ontstekingsremmers voorschrijven, afhankelijk van de ernst van de aandoening. Zorg ervoor dat je altijd het advies van een zorgverlener opvolgt om bijwerkingen te voorkomen.
Let op je gewicht en activiteitenniveau
Overgewicht kan extra belasting op je botten en gewrichten veroorzaken, wat het risico op periostitis verhoogt. Het is daarom belangrijk om je gewicht op een gezond niveau te houden door een evenwichtig voedingspatroon en voldoende lichaamsbeweging. Tegelijkertijd is het belangrijk om je activiteitenniveau in balans te houden. Hoewel lichaamsbeweging belangrijk is voor je algehele gezondheid, kan overmatige of repetitieve belasting van je benen het herstel van periostitis belemmeren. Zorg ervoor dat je voldoende pauzes neemt en alternatieve vormen van beweging overweegt, zoals zwemmen of fietsen, die minder belasting op de benen leggen.
Misvattingen rond periostitis
Periostitis is een ontsteking van het periost, het bindweefsel dat het bot omhult. Deze aandoening kan pijn en ongemak veroorzaken en kan variëren van milde tot ernstige gevallen. Er zijn verschillende misvattingen over periostitis die het begrip van de aandoening bemoeilijken. Het is belangrijk om deze misverstanden te ontkrachten, zodat mensen beter begrijpen hoe periostitis te herkennen en te behandelen.
Periostitis is altijd het gevolg van een botbreuk
Een veelvoorkomende misvatting is dat periostitis alleen ontstaat na een botbreuk. Dit is niet waar. Periostitis kan optreden door verschillende oorzaken, zoals overbelasting van de spieren of botten, infecties of zelfs als gevolg van
medicatie die het bot of het periost irriteert. Het hoeft niet altijd gekoppeld te zijn aan een botbreuk, maar kan ook voorkomen bij intensieve fysieke activiteiten waarbij de botten overbelast worden.
Periostitis is niet ernstig en gaat vanzelf over
Er wordt vaak gedacht dat periostitis een relatief onschuldige aandoening is die vanzelf overgaat. Hoewel sommige gevallen mild kunnen zijn en in een paar weken vanzelf verbeteren, kunnen ernstigere gevallen langdurige pijn en functionele beperkingen veroorzaken. Wanneer periostitis niet goed wordt behandeld, kan het leiden tot chronische pijn,
pijn en zelfs andere complicaties. Het is belangrijk om medische hulp in te schakelen om de oorzaak vast te stellen en de juiste behandeling te krijgen.
Periostitis treft alleen sporters
Veel mensen denken dat periostitis alleen voorkomt bij atleten of mensen die intensief sporten. Hoewel periostitis inderdaad vaak voorkomt bij sporters, kunnen ook anderen de aandoening krijgen, vooral wanneer er sprake is van overbelasting of langdurige druk op de botten. Mensen die veel staan of wandelen, zoals werkers in de detailhandel of mensen die vaak reizen, kunnen ook periostitis ontwikkelen. Het is dus niet beperkt tot sporters, maar kan iedereen treffen die bepaalde risicofactoren heeft.
Periostitis kan alleen aan de onderste ledematen optreden
Een andere misvatting is dat periostitis altijd aan de benen of voeten optreedt. Hoewel de benen inderdaad vaak het getroffen gebied zijn, kan periostitis overal in het lichaam voorkomen, waar botten omgeven zijn door periost. Het kan bijvoorbeeld ook optreden in de armen of de ribben. Het komt voor op elk bot waar het periost zich bevindt en waar irritatie of overbelasting optreedt.
Periostitis kan alleen worden behandeld met rust
Er wordt vaak gedacht dat periostitis alleen behandeld hoeft te worden door rust te nemen. Rust is inderdaad een belangrijk onderdeel van de behandeling, maar er zijn ook andere benaderingen die de genezing bevorderen. Fysiotherapie, ontstekingsremmende
medicatie, en in sommige gevallen zelfs het gebruik van braces of andere ondersteunende apparaten kunnen helpen. Een aanpak die rust combineert met gerichte behandeling is meestal het meest effectief om het herstel te versnellen.
Periostitis komt altijd door een infectie
Een andere misvatting is dat periostitis altijd het gevolg is van een infectie. Dit is niet het geval. Hoewel periostitis door een infectie kan ontstaan, zoals bij een abces, is dit slechts één van de mogelijke oorzaken. Periostitis kan ook veroorzaakt worden door mechanische overbelasting van de botten, zoals herhaaldelijk springen of hardlopen op een harde ondergrond, of door een beschadiging van de weefsels door intensieve beweging.
Periostitis wordt altijd veroorzaakt door een tekort aan vitaminen of mineralen
Sommige mensen denken dat periostitis altijd het gevolg is van een tekort aan
vitaminen of mineralen, zoals vitamine D of calcium, die essentieel zijn voor de botgezondheid. Hoewel een gebrek aan deze voedingsstoffen inderdaad de botgezondheid kan beïnvloeden, is periostitis niet altijd het resultaat van een tekort. Vaak komt de aandoening voor door mechanische belasting of overbelasting van de botten, ongeacht de voedingsstatus van een persoon.
Periostitis vereist altijd chirurgische ingreep
Er is een misvatting dat periostitis altijd moet worden behandeld met een chirurgische ingreep. Dit is meestal niet nodig, aangezien de meeste gevallen van periostitis goed reageren op conservatieve behandelingen zoals rust, fysiotherapie en medicatie. Chirurgie kan soms nodig zijn in zeer ernstige gevallen, bijvoorbeeld wanneer de ontsteking niet reageert op andere behandelingen, maar dit is zeldzaam.
Lees verder