Periostitis: Ontsteking van scheenbeenvlies met pijn

Periostitis is een aandoening waarbij de weefselband rond het periosteum (scheenbeenvlies) ontstoken is. Zowel een acute als een chronische vorm van een scheenbeenvliesontsteking zijn mogelijk. Intense pijn en stijfheid aan de binnenzijde van het scheenbeen en koorts zijn enkele kenmerken van de aandoening. De ontsteking van het scheenbeenvlies is meestal door zelfzorgmaatregelen te verhelpen, maar af en toe is een snelle medische behandeling wel vereist. De prognose is in de meeste gevallen goed.

• Terminologie: Vorm van shin splint
• Oorzaken van scheenbeenvliesontsteking
• Soorten van ontsteking van scheenbeenvlies
• Risicofactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van periostitis
• Prognose
• Preventie

Terminologie: Vorm van shin splint

Periostitis is een vorm van shin splint. Alle soorten overbelastingsletsels aan het scheenbeen bestempelen artsen als ‘shin splint’. Dit zijn bijvoorbeeld:

• het compartimentsyndroom (schade aan spieren en zenuwen)
• het mediaal tibiaal stress syndroom
• myositis (spierontsteking: pijn en zwakte in spieren)
• periostitis

Oorzaken van scheenbeenvliesontsteking

Door een te grote, krachtige, herhaalde of langdurige belasting op het beenvlies (periostium) ontstaat mogelijk irritatie. Dit veroorzaakt pijn en een ontsteking.

Soorten van ontsteking van scheenbeenvlies

De acute vorm resulteert uit een infectie in andere lichaamsdelen, zoals een urineweginfectie of een seksueel overdraagbare aandoening, zoals syfilis. Een niet-genezende wonde die dieper wordt en uiteindelijk het bot bereikt, veroorzaakt soms ook periostitis. Auto-immuunziekten, leukemie en sommige andere kankers en bloedaandoeningen leiden tot botinfecties, waardoor ze mogelijk periostitis veroorzaken. De chronische vorm resulteert meestal uit stress en trauma aan de botten.

Risicofactoren

Acute vorm

Volgende aandoeningen verhogen de kans op acute periostitis:

• een gewrichtsvervangende operatie of een andere vorm van orthopedische chirurgie
• een open fractuur (een botbreuk die de huid doorboort waardoor kiemen van de huid en omgeving het bot kunnen aantasten)
• een slechte bloedsomloop door atherosclerose (slagaderverkalking), suikerziekte of drukwonden of huidzweren
• elke systemische infectie, en dan vooral bloedbaaninfecties

Chronische vorm

Fysieke inspanning
Lopers, dansers, soldaten en mensen die fysiek extreem actief zijn, krijgen vaker te maken met chronische periostitis. Bij een snelle verhoging van het trainingsschema ontstaat ook sneller een ontsteking van het scheenbeenvlies.

Ziekte van Osgood-Schlatter
De ziekte van Osgood-Schlatter, een niet-infectieuze ziekte, treft vaker opgroeiende kinderen. Deze aandoening resulteert in een chronische pijn en zwelling van het proximale scheenbeen, of het gebied net onder de knieschijf. Jongens in de adolescentie (die fysiek actief zijn en activiteiten met een hoge impact uitvoeren (zoals springen en rennen, zijn het vaakst getroffen.

Symptomen

Periostitis tast vaak de botten in de benen aan, maar af en toe zijn de lange botten in de armen en de wervelkolom getroffen.

Acute vorm

De gebruikelijke symptomen van de acute vorm zijn:

• de vorming van pus
• een zwelling van het weefsel dat aan het bot grenst
• intense pijn en stijfheid aan de binnenzijde van het scheenbeen
• koorts en koude rillingen
• moeilijk om gewicht te dragen op de aangetaste ledemaat

Chronische vorm

De chronische vorm veroorzaakt een ontsteking en zwelling. De botten die aangetast zijn door de niet-infectieuze vorm gaan gepaard met pijn en gevoeligheid. Patiënten met de chronische vorm voelen zich minder ziek dan patiënten die lijden aan de acute vorm van periostitis.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij wat druk uitoefent op de binnenkant van het onderste gedeelte van het scheenbeen om het probleem te diagnosticeren. Mogelijke vervolgonderzoeken zijn:

• een botscan: bepaalt de aanwezigheid van een infectie
• een MRI-scan: biedt een gedetailleerd beeld van het bot en het omliggende zachte weefsel
• een röntgenfoto: onthult breuken of tekenen van beschadiging door een infectie
• een volledige bloedtelling: bepaalt het aantal witte bloedcellen en zoekt naar tekenen van een infectie

Behandeling van periostitis

De behandeling voor periostitis is gebaseerd op het aanwezige type.

Acute vorm

Antibiotica behandelen een onderliggende infectie. Als de infectie gepaard gaat met pusvorming en vloeistof, is een chirurgische drainage (afvoer van pus) vereist. De arts voert bovendien mogelijk een chirurgisch debridement uit. Hierbij verwijdert hij afstervend botweefsel om de verspreiding van de infectie te voorkomen.

Chronische vorm

Patiënten met shin splint en andere stressgerelateerde verwondingen moeten vooral goed uitrusten en ijs aanbrengen op het aangetaste gebied. De patiënt mag activiteiten met een hoge impact zoals springen of rennen tijdelijk niet uitvoeren. Hij schakelt best over naar activiteiten met een lage impact, zoals zwemmen of fietsen.

IJs toepassen vermindert de zwelling en ontsteking. Voldoende rust nemen is ook nodig. Het getroffen gebied omhoog heffen (elevatie) en een drukverband aanbrengen verlichten de klachten ook. Bovendien zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen zoals ibuprofen gunstig voor het verlichten van de klachten. Als huismiddeltjes niet werken, wijst dit mogelijk op een ernstige onderliggende blessure. Een steroïde injectie is soms nodig om de ontsteking te verminderen. Een verwijzing naar een fysiotherapeut biedt tot slot goede resultaten.

Prognose

Periostitis is meestal goedaardig en de meeste patiënten herstellen dan ook goed met de behandelingen. Soms neemt de aandoening andere vormen aan. Een infectieuze variant is ernstig en vereist intensieve zorgen.

Preventie

Het voorkomen van overbelastingsletsels is belangrijk. Hardlopers en andere atleten werken daarom samen met een coach of trainer voor het geleidelijk verbeteren van de conditie.

Lees verder

• Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen