Anesthesie door anesthesioloog: Verloop en bijwerkingen

Diverse vormen van anesthesietechnieken (verdovingstechnieken) zijn tegenwoordig beschikbaar. Deze technieken omvatten onder andere regionale anesthesie, beter bekend als plaatselijke verdoving, en algehele anesthesie (narcose). Regionale anesthesie houdt in dat slechts een deel van het lichaam tijdelijk wordt verdoofd, bijvoorbeeld het onderlichaam, een oog, een arm, of een been. De patiënt blijft in principe volledig bij bewustzijn. Bij algehele anesthesie wordt zowel het bewustzijn als de pijngewaarwording in het gehele lichaam uitgeschakeld. Daarnaast bestaat er een gecombineerde verdovingstechniek. Na een verdoving komen ernstige complicaties zelden voor, maar bijwerkingen zijn mogelijk, zoals bij vrijwel elke medische ingreep of verdoving.

• Plaatselijke verdoving bij patiënt door anesthesioloog
• Algemeen
• Ruggenprik
• Verdoving in zenuw
• Prik onder het oog of oogdruppels
• Algehele anesthesie (narcose) bij patiënt door anesthesioloog
• Gecombineerde techniek anesthesioloog
• Borstoperatie
• Buikoperatie
• PCA-pomp (Patient Controlled Analgesia)
• Pijnmeting
• Praktisch
• Voor de operatie
• Tijdens de operatie
• Na de operatie
• Pijnmeting
• Bijwerkingen en complicaties
• Bijwerkingen na ruggenprik

Plaatselijke verdoving bij patiënt door anesthesioloog

Algemeen

Bij een plaatselijke verdoving verdooft de arts tijdelijk een specifiek deel van het lichaam. De patiënt blijft doorgaans bij bewustzijn, maar kan desgewenst een infuus met een licht slaapmiddel krijgen om te voorkomen dat hij de operatie bewust meemaakt. Sommige patiënten verkiezen ook om tijdens de ingreep naar muziek te luisteren via een koptelefoon.

Ruggenprik

Een lumbale punctie (ruggenprik) is een bekend voorbeeld van plaatselijke verdoving, veelgebruikt bij operaties onder de navel. Hierbij blokkeert de arts de zenuwen zodat het onderlichaam gevoelloos wordt en de patiënt tijdelijk niet in staat is om zijn benen te bewegen. De anesthesioloog spuit een verdovende vloeistof in het wervelkanaal via een dunne naald. Deze prik voelt aan als een gewone injectie. De verdoving wordt al na enkele minuten actief en houdt enkele uren aan. Het onderlichaam wordt warm, slap en gevoelloos. De patiënt mag pas naar huis wanneer de ruggenprik volledig is uitgewerkt.

Verdoving in zenuw

Een plaatselijke verdoving kan ook worden toegepast bij een operatie aan de arm, pols, of hand. De anesthesioloog lokaliseert de juiste zenuw met behulp van een naald, vaak met hulp van een echoapparaat en/of kleine elektrische stroompjes via de naald, die de patiënt zijn hand/arm/schouder/voet laat bewegen. De prik door de huid kan vervelend zijn, maar het vinden van de zenuw is doorgaans niet pijnlijk. Zodra de juiste plek is gevonden, spuit de arts de verdovingsvloeistof in. De patiënt voelt enige druk op de prikplek. De verdoving heeft nog ongeveer dertig tot vijfenveertig minuten nodig om het gewenste operatiegebied te verdoven.

Prik onder het oog of oogdruppels

De arts kan het oog verdoofd via een prik onder het oog of met verdovende oogdruppels. Hierdoor wordt het oog van de patiënt gevoelloos en knippert hij tijdelijk niet. Ook de oogzenuw krijgt vaak een verdoving, wat resulteert in tijdelijk verminderde of geen zichtbaarheid met het oog. Bij een plaatselijke verdoving van het oog krijgt de patiënt doorgaans geen licht slaapmiddel, omdat dit onverwachte bewegingen tijdens de ingreep kan veroorzaken.

Algehele anesthesie (narcose) bij patiënt door anesthesioloog

Bij algehele anesthesie is de patiënt zich niet bewust van de ingreep. De anesthesioloog stelt voor elke patiënt een op maat gemaakte "narcose" op, gebaseerd op de conditie van de patiënt en de grootte en duur van de operatie. Gewoonlijk krijgt de patiënt een infuus in de arm om in slaap te worden gebracht, wat mogelijk een kortstondig, branderig gevoel in de arm kan veroorzaken. Vlak voordat de patiënt in slaap valt, krijgt hij een masker met zuurstof voor het gezicht, wat hij ook tijdens de operatie draagt. De arts plaatst vaak een buisje via de mond rond de keelholte of in de luchtpijp (intubatie). Na een operatie in dagbehandeling kan de patiënt enkele uren na de ingreep weer naar huis, maar hij mag de eerste 24 uur niet zelf deelnemen aan het verkeer.

Gecombineerde techniek anesthesioloog

Bij grotere operaties, zoals aan de buik of de borstkas, kan de arts zowel een ruggenprik als narcose combineren.

Borstoperatie

Bij een borstoperatie verdooft de arts het gebied van de te opereren borst via een ruggenprik door middel van een éénmalige injectie van verdovingsvloeistof hoog op de rug.

Buikoperatie

Tijdens een grote buikoperatie ontvangt de patiënt verdovingsvloeistof via een klein slangetje dat met een ruggenprik wordt ingebracht. Dit slangetje blijft enkele dagen zitten om de pijn na de operatie te verminderen. De patiënt ervaart doorgaans weinig pijn na de operatie, hoewel de benen zwaar kunnen aanvoelen.

PCA-pomp (Patient Controlled Analgesia)

Met een PCA-pomp kan de patiënt zelf zijn pijnstilling regelen door op een knop te drukken wanneer hij pijn voelt. De pomp is beveiligd tegen overdosering. De aansluiting van de pomp gebeurt via een slangetje op het infuus.

Pijnmeting

De pijn wordt gemeten met een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 geen pijn betekent en 10 de ergste pijn is die kan worden ervaren. Deze informatie helpt de anesthesioloog om de pijnbehandeling te evalueren en indien nodig de pompinstellingen aan te passen of te stoppen. De pomp blijft meestal 24 tot 72 uur aangesloten, afhankelijk van de operatie. Na deze periode kan pijnstilling vaak via tabletten worden ingenomen.

Praktisch

Voor de operatie

In de voorbereidingskamer ontvangt de patiënt meestal een plaatselijke verdoving. Algehele narcose vindt plaats in de operatiekamer. In de voorbereidingskamer wordt een kunststof buisje in de handrug of onderarm geplaatst voor een infuus waarmee eventuele medicijnen kunnen worden toegediend. Elektrodes worden op de borst geplakt voor het registreren van het hartritme tijdens de operatie. De bloeddruk wordt continu gemeten met een bloeddrukband, en het zuurstofgehalte in het bloed wordt gecontroleerd met een soort knijper op de vinger, bekend als pulsoximetrie.

Tijdens de operatie

Een anesthesioloog of anesthesiemedewerker monitort voortdurend de patiënt tijdens de operatie. Hij controleert de bloedsomloop en ademhaling, en past de verdoving indien nodig aan. Soms worden tijdens de operatie een slangetje in de maag of blaas geplaatst, en extra bloed kan indien nodig worden toegediend.

Na de operatie

Na de operatie wordt de patiënt naar de uitslaapkamer (verkoeverkamer) gebracht. De anesthesioloog bepaalt wanneer de patiënt weer terug naar zijn kamer kan. Voor de operatie wordt al begonnen met pijnstilling om het herstel te versnellen en het comfort te verhogen. Soms kan de patiënt misselijk zijn na de operatie, waarvoor medicatie beschikbaar is.

Pijnmeting

Indien een patiënt ondanks de pijnstiller nog steeds pijn ervaart, controleert een verpleegkundige minimaal vier keer per dag de pijnbeleving. De pijnscore wordt gemeten op een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 geen pijn betekent en 10 de ergste pijn. Deze informatie helpt de arts of verpleegkundige om de pijnbehandeling aan te passen.

Bijwerkingen en complicaties

Bijwerkingen na ruggenprik

• Hoofdpijn kan vooral bij jonge mensen optreden. Paracetamol, veel drinken met cafeïne (zoals koffie en cola), en plat blijven liggen helpen hierbij. Als de hoofdpijn aanhoudt of langdurig is, moet de patiënt dit aan de anesthesioloog melden.



Lees verder

• Anesthesie bij een operatie voor overgewicht
• Anesthesie bij operatie kinderen door anesthesioloog