Uretritis: Ontsteking van urinebuis met pijn bij het plassen

Uretritis, soms ook geschreven als 'urethritis', is een ontsteking van de urinebuis, het kanaal dat urine van de blaas naar buiten het lichaam voert. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een infectie van de urinewegen of een seksueel overdraagbare aandoening. Het belangrijkste symptoom van uretritis is pijn bij het plassen. Andere symptomen kunnen variëren afhankelijk van het geslacht. De behandeling bestaat meestal uit antibiotica. Snel handelen bij het stellen van de diagnose en het starten van de behandeling zijn cruciaal voor een goede prognose. Onbehandeld kan uretritis leiden tot ernstige complicaties en kan de infectie ook andere partners besmetten. Er zijn verschillende maatregelen die het risico op het ontwikkelen van uretritis kunnen verlagen.

• Oorzaken: Veelal een bacteriële infectie
• Risicofactoren voor Uretritis
• Uretritis en andere ziekten
• Symptomen: Pijn bij het plassen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van uretritis
• Preventie

Oorzaken: Veelal een bacteriële infectie

Meestal wordt uretritis veroorzaakt door bacteriën, maar virussen en andere oorzaken komen ook voor. In sommige gevallen kan de oorzaak van uretritis onbekend blijven.

Bacteriën

De meest voorkomende oorzaak van uretritis is een bacteriële infectie. Bacteriën komen de urinebuis binnen via de huid rondom de opening van de plasbuis. Enkele veelvoorkomende bacteriën die uretritis veroorzaken zijn:

• Chlamydia trachomatis, verantwoordelijk voor de seksueel overdraagbare aandoening chlamydia
• Escherichia coli, vaak aanwezig in de ontlasting
• Neisseria gonorrhoeae, veroorzaker van de seksueel overdraagbare aandoening gonorroe

Seksueel overdraagbare infecties zoals gonorroe en chlamydia beperken zich meestal tot de urinebuis, maar kunnen zich soms uitbreiden naar de voortplantingsorganen bij vrouwen, wat leidt tot een bekkenontsteking (infectie van de vrouwelijke voortplantingsorganen). Bij mannen kunnen deze infecties leiden tot epididymo-orchitis (ontsteking van de bijbal), wat in sommige gevallen kan resulteren in onvruchtbaarheid (mannelijke onvruchtbaarheid).

Virussen

Naast bacteriën kunnen ook virussen uretritis veroorzaken. Voorbeelden van virale oorzaken zijn:

• Herpes simplex-virus (HSV-1 en HSV-2)
• Adenovirus, dat vaak ook geassocieerd is met oogbindvliesontsteking
• Cytomegalovirus

Andere oorzaken

Andere mogelijke oorzaken van uretritis zijn:

• een letsel
• een urineweginfectie
• gevoeligheid voor chemicaliën in spermiciden (zaaddodende middelen)
• reactieve artritis (ook bekend als het syndroom van Reiter: een auto-immuunaandoening met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• Trichomonas vaginalis: een eencellig organisme verspreid via seksueel contact
• ureaplasma urealyticum
• vreemde voorwerpen in de urethra
• wratten in de plasbuis

Risicofactoren voor Uretritis

Vrouwen hebben een hogere kans op uretritis dan mannen. Bij mannen komt de aandoening het vaakst voor tussen de leeftijd van 20 en 35 jaar. Andere risicofactoren zijn onder andere:

• anale seks zonder condoom
• een geschiedenis van seksueel overdraagbare aandoeningen
• het hebben van veel sekspartners
• wonen in stedelijke gebieden
• een lagere sociaaleconomische status

Uretritis en andere ziekten

Uretritis kan samengaan met andere infecties en aandoeningen, zoals:

• longontsteking (pneumonie)
• middenoorontsteking (otitis media)
• een urineweginfectie
• epididymitis
• iritis (ontsteking van het regenboogvlies in het oog)
• orchitis
• proctitis (ontsteking van de endeldarm)
• prostatitis (ontsteking van de prostaat met pijn en plasproblemen)
• reactieve artritis

Symptomen: Pijn bij het plassen

De incubatietijd van uretritis varieert van één tot vijf weken, met een gemiddelde van twee tot drie weken. Het belangrijkste symptoom is pijn bij het plassen (dysurie), vaak gepaard met afscheiding (vooral ’s morgens) en vlekken op het ondergoed. De symptomen kunnen verschillen tussen mannen en vrouwen. Ongeveer 10% van de patiënten ervaart geen symptomen.

Vrouwen

Bij vrouwen kunnen de symptomen van uretritis zijn:

• bekkenpijn
• buikpijn
• ongewone vaginale afscheiding
• frequent of dringend plassen
• pijn bij het vrijen
• jeuk
• koorts
• koude rillingen

Mannen

Bij mannen kunnen de symptomen van uretritis omvatten:

• bloed in de urine of sperma
• afscheiding uit de penis
• branderig gevoel bij het plassen
• pijnlijke ejaculatie
• jeuk, gevoeligheid of zwelling in de penis
• penispijn
• pijn bij geslachtsgemeenschap
• vergrote lymfeklieren in de liesstreek

Algemene symptomen zoals koorts, koude rillingen, zweten en misselijkheid komen bij mannen minder vaak voor dan bij vrouwen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Bij de diagnose van uretritis onderzoekt de arts de genitaliën, buik en rectum. Dit omvat vaak een digitaal rectaal onderzoek, en bij vrouwen een gynaecologisch onderzoek. Mannen kunnen last hebben van afscheiding uit de penis, gevoelige of gezwollen lymfeklieren in de liesstreek en een gevoelige of gezwollen penis. Vrouwen kunnen ook afscheiding uit de urethra en een gevoelige onderbuik hebben. De arts test urine op de aanwezigheid van gonorroe, chlamydia of andere bacteriën of pathogenen. Soms wordt een inwendig kijkonderzoek van de blaas (cystoscopie), een transvaginale echografie (bij vrouwen) of een zwangerschapstest (bij vrouwen) uitgevoerd.

Differentiële diagnose

De symptomen van uretritis kunnen lijken op die van andere aandoeningen, zoals:

• acute prostatitis
• anusitis
• artritis (gewrichtsontsteking) als manifestatie van systemische ziekte
• bacteriële vaginose (stinkende afscheiding uit de vagina)
• Candida balanitis (ontsteking van de eikel)
• Chlamydia pneumonieën
• Chlamydia urogenitale infecties
• condyloma acuminatum
• cystitis
• prostaatabces
• ureaplasma infectie
• urethraal divertikel
• urethraal trauma
• urethrale papil
• weke sjanker (bacteriële infectie met genitale zweren)
• epididymitis
• epididymo-orchitis
• gonokokkenartritis (bacteriële infectie met symptomen aan gewrichten, pezen en huid)
• gonorroe
• herpes simplex
• humaan papillomavirus
• urethraal syndroom
• Mycobacterium gordonae
• Mycobacterium haemophilum
• Mycobacterium kansasii
• Mycoplasma-infecties
• proctitis
• salpingitis (eileiderontsteking: ontsteking van het slijmvlies van de eileiders)
• syfilis
• trichomoniasis
• urethrakanker (kanker aan de plasbuis met plasproblemen en pijn)
• urethrastricturen bij mannen
• vaginitis (ontsteking van het slijmvlies van de vagina)
• vulvovaginitis

Behandeling

Antibiotica zijn effectief bij bacteriële infecties of infecties veroorzaakt door Trichomonas vaginalis. De arts zal ook de seksuele partner testen en behandelen om herbesmetting te voorkomen. Drie maanden na de behandeling moet de patiënt worden getest om te bevestigen dat de infectie volledig is verdwenen. Bij virale infecties kunnen antivirale geneesmiddelen nodig zijn. Wanneer de exacte oorzaak van de uretritis niet kan worden vastgesteld, kan de arts één antibioticum of een combinatie van antibiotica voorschrijven. Pijnverlichting kan worden bereikt met niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's). Gedurende de behandeling moet geslachtsgemeenschap worden vermeden.

Prognose

De meeste patiënten herstellen volledig van uretritis, vooral als de aandoening tijdig en adequaat wordt behandeld.

Complicaties van uretritis

Onbehandelde uretritis kan leiden tot complicaties zoals:

• Asymptomatische uretritis kan een belangrijke bron van besmetting voor andere sekspartners zijn.
• Mannen kunnen complicaties ervaren zoals blaasontsteking (cystitis), testikelontsteking (orchitis), prostaatontsteking (prostatitis) of bijbalontsteking (epididymitis).
• Bij vrouwen kunnen complicaties een blaasontsteking (cystitis), ontsteking van de baarmoederhals (cervicitis) of een infectie van het baarmoederslijmvlies, de eileiders of de eierstokken omvatten.
• Zowel mannen als vrouwen hebben een verhoogd risico op onvruchtbaarheid.
• In sommige gevallen kunnen de problemen aanhouden door bacteriële resistentie tegen antibiotica of door de aanwezigheid van een andere aandoening.

Preventie

Om het risico op uretritis te verminderen, is het belangrijk om goede hygiëne rond de opening van de urinebuis te handhaven. Het gebruik van condooms tijdens seksuele activiteit en het beperken van het aantal sekspartners kunnen helpen bij het voorkomen van deze aandoening.

Lees verder

• Dysurie: Pijn of brandend gevoel bij het plassen / urineren