Dysurie: Pijn of brandend gevoel bij het plassen / urineren

Een brandend gevoel of pijn en ongemak bij het plassen is in medische termen gekend als ‘dysurie’. Dit symptoom is vaak een teken van een medische aandoening. Dysurie wijst dan op een bacteriële urineweginfectie. Ook andere omgevingsfactoren zorgen mogelijk voor dysurie. Deze milde tot ernstige pijn voelt vaak stekend aan en stopt enkele minuten tot uren na het plassen. Soms gaan ook andere symptomen gepaard met dysurie, zoals een verhoogde urgentie om te plassen en bloed in de urine (hematurie). Bij dysurie is het verstandig om altijd een arts te raadplegen zodat hij in staat is om het onderliggend probleem op te sporen en te behandelen. Meestal is de onderliggende oorzaak goed te identificeren en te behandelen met behulp van antibiotica of andere medicijnen.

• Epidemiologie van brandend gevoel bij het plassen
• Aandoeningen: Vaak door urineweginfectie
• Omgevingsfactoren & ongemak bij het urineren
• Symptomen in combinatie met dysurie
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg voor het behandelen van pijn bij het urineren

Epidemiologie van brandend gevoel bij het plassen

Vrouwen zijn het vaakst getroffen door dysurie, en dan voornamelijk jonge vrouwen. Als mannen toch zijn aangetast, zijn het meestal oudere mannen die lijden aan dysurie.

Aandoeningen: Vaak door urineweginfectie

Acute buikpijn

Bij acute buikpijn door bijvoorbeeld appendicitis (ontsteking van het aanhangsel van de blindedarm) en een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, ontstaat mogelijk ook dysurie. De nabijgelegen urinestructuren zijn hierbij namelijk geïrriteerd.

Atrofische vaginitis

Atrofische vaginitis ontstaat meestal na de menopauze als gevolg van hormonale veranderingen waardoor vaginale droogheid ontstaat. De vulva (uitwendige deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan) en vagina verdunnen, waardoor een brandend gevoel en irritatie ontstaat.

Bacteriële vaginose

Bacteriële vaginose verspreidt een typische visgeur naast een abnormale dunne, waterige vaginale afscheiding. Deze aandoening ontstaat door een overgroei van bepaalde bacteriën.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA)

Bacteriële SOA’s zoals genitale herpes (zweren op geslachtsorganen door herpesvirus), chlamydia en gonorroe, veroorzaken een vaginale afscheiding, genitale zweren en jeuk in het liesgebied.

Spruw

Spruw (candidiasis) tast diverse lichaamsdelen aan zoals het bloed, de huid, de mond, de keel en de nagels, maar de geslachtsorganen zijn eveneens getroffen. Deze infectie is veroorzaakt door de schimmel Candida albicans. Een brandend gevoel bij het plassen in combinatie met roodheid rond het vaginagebied zijn typische kenmerken van deze schimmelinfectie bij vrouwen. Mannen krijgen dan weer vaak te maken met een rode huiduitslag op de penis en jeuk of een brandend gevoel aan het uiteinde van de penis.

Tumor

In een aantal gevallen bevindt zich een tumor in de urinewegen, wat zorgt voor pijn en ongemak bij het urineren.

Urineweginfectie

Meestal is een bacteriële urineweginfectie de oorzaak van dysurie. Bacteriën hechten zich vaak aan de binnenwand van de plasbuis en verspreiden zich snel naar de andere urinestructuren, indien de arts dit niet snel behandelt. Zo zijn volgende structuren mogelijk ontstoken:

• de blaas (cystitis: blaasontsteking)
• de nieren (nefritis: nierontsteking)
• de urinebuis (uretritis: urinebuisontsteking)
• de urineleider (ureteritis: urineleiderontsteking)

Risicofactoren
Risicofactoren voor een urineweginfectie omvatten onder andere:

• blaasstenen (harde ophopingen van mineralen in de blaas)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een urinekatheter
• een vergrote prostaat (goedaardige prostaathypertrofie)
• een zwangerschap
• geslacht: vrouwelijk
• leeftijd: ouder
• nierstenen (vorming van kristallen in nier met pijn in buik en rug)
• schistosomiasis (parasitaire infectieziekte veroorzaakt door wormen met symptomen aan maag en darmen alsook aan de urinewegen)

Symptomen
Symptomen van een urineweginfectie zijn toegespitst op urineafwijkingen, plasproblemen en algemene symptomen. Urineafwijkingen zijn onder andere troebele urine, bloed in de urine (hematurie) en stinkende urine. De aanwezige plasproblemen bij een urineweginfectie zijn pijn tijdens het urineren, een drang om te urineren en een verhoogde frequentie van urinering (pollakisurie). Koorts en pijn in de ribben zijn andere algemene symptomen bij een urineweginfectie.

Vaginale scheur

Bij krachtige geslachtsgemeenschap, bij een bevalling of bij een vreemd voorwerp in de vagina, scheurt mogelijk het vaginaweefsel. Wanneer de urine vervolgens in contact komt met deze ‘wonden’, veroorzaakt dit pijn en een brandend gevoel bij het plassen.

Vernauwing van de plasbuis

Bij een plasbuisvernauwing (urethrale strictuur), die vooral tot stand komt bij mannen, leidt een weefselontsteking of littekenweefsel tot een versmalling van de plasbuis. De urine is hierdoor niet in staat om te passeren, wat resulteert in weefselirritatie en een brandend gevoel. Deze obstructie (verstopping) gebeurt bijvoorbeeld bij een prostaatvergroting.

Andere oorzaken

Een aantal andere oorzaken zijn bekend voor dysurie zoals:

• druk op het bekkengebied
• epididymo-orchitis (ontsteking van de teelbal en bijbal)
• epididymitis (pijnlijke ontsteking van de bijbal)
• prostatitis (infectie of ontsteking van de prostaat met pijn en plasproblemen)
• reactieve artritis (auto-immuunaandoening met symptomen aan huid, ogen, maag en darmen)
• ziekte van Behçet (aandoening met onder andere zweren en uveïtis, een soort oogontsteking)

Omgevingsfactoren & ongemak bij het urineren

Activiteiten

Bij bepaalde langdurige of intense activiteiten zoals paardrijden of fietsen waarbij de vagina schuurt tegen het zadel, ontstaat mogelijk irritatie aan de huid. Pijn bij het plassen komt nadien kortstondig tot stand.

Chemische irriterende stoffen

Een aantal verzorgingsproducten voor vrouwen zijn inzetbaar voor het reinigen van de vagina. Zelfs een geurtje in de vagina is mogelijk wanneer de vrouw dit product toepast. In werkelijkheid verstoren deze middelen de natuurlijke pH-balans (zuurtegraad). De vagina is een zelfreinigende lichaamsstructuur waarbij speciale producten overbodig zijn. Ook geurende zepen, geurend toiletpapier enzovoort veroorzaken irritatie aan de vagina. De huid van de vagina is zeer gevoelig waardoor snel irritatie ontstaat wanneer deze in contact komt met bepaalde chemicaliën. Een brandend gevoel bij het urineren komt dan ook snel tot stand bij het gebruik van deze producten.

Medicatie & medische behandelingen
Chemotherapie bij een kankerbehandeling veroorzaakt blaasirritatie als bijwerking. Ook andere medicijnen veroorzaken een brandend gevoel bij het urineren zoals onder andere cyclofosfamide, allopurinol, danazol, tiaprofenzuur en eventueel andere niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s). Door een recente operatie aan de urinewegen ontstaat mogelijk pijn bij het plassen. Verder zorgt radiotherapie soms ook voor dysurie.

Te lang ingehouden tampon

Een te lang ingehouden tampon leidt sneller tot irritatie aan de urinewegen, waardoor de patiënt kampt met ongemak en pijn bij het urineren.

Symptomen in combinatie met dysurie

Dysurie gaat vaak gepaard met een aantal andere symptomen zoals:

• buikpijn (vooral in de onderbuik)
• blaren of zweren (bij genitale herpes)
• dringend urineren
• een abnormale afscheiding
• frequent urineren (pollakisurie)
• jeuk (vaak bij genitale candidiasis)
• koorts
• hematospermie bij mannen (bloed in het sperma)
• hematurie (bloed in de urine)
• malaise (een algemeen ziek gevoel)
• nadruppelen: kleine druppeltjes urine komen nog vrij na het plassen
• plasproblemen zoals spanning of aarzeling
• urineafwijkingen: troebele urine, schuimige urine, sterk ruikende urine (stinkende urine)
• urine-incontinentie: onwillekeurig urineverlies
• vesicale tenesmen: gevoel dat de blaas nog niet volledig leeg is na het plassen

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek met arts

De arts bevraagt de patiënt over de aanvang en duur van dysurie. Daarnaast wil hij weten of de patiënt buikpijn heeft. Dit wijst namelijk mogelijk op appendicitis of een ectopische zwangerschap. Stralingspijn aan de rug, duidt soms op een hogere urineweginfectie. Verder heeft de arts nog informatie nodig inzake een mogelijke zwangerschap, een verleden van misbruik, een recente operatie, medicatiegebruik of andere medische behandelingen.

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een algemeen lichamelijk onderzoek uit. Hij betast de buik, bekijkt de genitaliën en voert een gynaecologisch onderzoek (bij vrouwen) of een digitaal rectaal onderzoek (bij mannen) uit. Hij noteert alle aanwezige klachten en bevindingen.

Diagnostisch onderzoek
Verdere onderzoeken omvatten:

• een cystoscopie (een inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• een echografie
• een röntgenfoto
• een urineonderzoek
• een urodynamisch onderzoek
• een zwangerschapstest

Zelfzorg voor het behandelen van pijn bij het urineren

Bij een mogelijke urineweginfectie is het verstandig om een arts te raadplegen. Zeker wanneer de pijn lang aanhoudt of ernstige symptomen vergezeld zijn bij de plaspijn, is het verstandig om medische hulp in te roepen. Dankzij een aantal zelfzorgtips is het wel mogelijk om het brandend gevoel bij het urineren te behandelen. Deze adviezen zijn vooral toegespitst op voeding & drank, maar andere tips zijn eveneens belangrijk.

Voeding & drank

Bosbessen
Bosbessen zijn een uitstekende keuze voor het behandelen van urineweginfecties. Deze zijn immers rijk aan antioxidanten die nodig zijn voor het doden van bacteriën en het sneller genezen van infecties.

Kokoswater
Bij een branderig gevoel bij het plassen en uitdrogingsverschijnselen, is het verstandig om kokoswater te drinken. Dit bevat namelijk essentiële elektrolyten waardoor de vochtbalans in het lichaam in evenwicht blijft.

Mierikswortel
Mierikswortel heeft een sterk antibacterieel effect. Deze groente brengt namelijk schade toe aan de bacteriële celwanden, waardoor deze sterven. Brandende urine beperken met behulp van mierikswortel is mogelijk door deze groente drie keer per dag met wat water of melk te eten.

Veenbessensap
Veenbessensap staat er om bekend dat deze kleine mildere urineweginfecties helpt genezen. Veenbessen bevatten citroenzuur, en dit helpt om de bacteriën te doden die verantwoordelijk zijn voor urineweginfecties.

Voldoende water drinken
Het is belangrijk om voldoende water te drinken. De nieren produceren zo voldoende urine om vreemde indringers uit het lichaam te verdrijven die zich mogelijk al hadden vastgehecht aan de urinewegen. Het is aan te raden om in twee korte intervallen twee tot drie glazen water te drinken.

Andere tips

Plasaandrang
Voelt de patiënt een plasaandrang (urinaire urgentie), dan is het essentieel om hieraan toe te geven en te gaan plassen. Het ophouden van de urine zorgt namelijk voor een verdere verspreiding van de bacteriën.

Veilig vrijen
Veilig vrijen is één van de meest voorkomende manieren om een urineweginfectie te voorkomen. Een condoom gebruiken is met andere woorden noodzakelijk om het risico op een urineweginfectie (met als gevolg brandende pijn bij het plassen) te verminderen.

Lees verder

• Pollakisurie (vaak plassen): Oorzaken van frequent urineren
• Urineweginfecties: Wat zijn de risicofactoren?
• Cystitis: Blaasontsteking met problemen met urine en plassen
• Prostatitis: Ontsteking prostaat met pijn en plasproblemen
• Uretritis: Ontsteking van urinebuis met pijn bij het plassen