Cystitis: Blaasontsteking met problemen met urine en plassen

Cystitis is de medische term voor een blaasontsteking of infectie van de lagere urinewegen. Deze aandoening wordt meestal veroorzaakt door colibacteriën. Een blaasontsteking kan leiden tot urineafwijkingen en plasproblemen, wat de aandoening pijnlijk en hinderlijk maakt voor de patiënt. De behandeling bestaat doorgaans uit antibiotica, die bij de meeste patiënten effectief blijken te zijn. Het is belangrijk om cystitis tijdig te behandelen om ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen, aangezien de infectie zich anders kan verspreiden naar de nieren.

• Synoniemen van cystitis
• Epidemiologie
• Meer voorkomend bij vrouwen
• Ongemakken bij mannen en kinderen
• Mechanisme
• Bacteriële infectie van de blaas
• Ontsteking en irritatie
• Oorzaken: Bacteriën veroorzaken vaak ontsteking van de urineblaas
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Seksueel actieve vrouwen
• Oudere vrouwen en mensen met diabetes
• Symptomen: Problemen met urine en plassen
• Alarmsymptomen
• Pijn en frequent urineren
• Bloed in de urine en koorts
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van blaasontsteking
• Effectieve behandeling met antibiotica
• Complicaties bij onbehandelde infectie
• Complicaties: Infectie van de nieren
• Preventie en tips voor cystitis

Synoniemen van cystitis

Cystitis kent verschillende synoniemen, waaronder:

• blaascatarre blaasontsteking ontsteking van het blaasslijmvlies

Epidemiologie

Cystitis, of blaasontsteking, is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij vrouwen, hoewel mannen en kinderen er ook door getroffen kunnen worden. Het wordt meestal veroorzaakt door een bacteriële infectie, meestal Escherichia coli. Cystitis komt vaker voor bij vrouwen vanwege de anatomie van de vrouwelijke urinewegen.

Meer voorkomend bij vrouwen

Vrouwen lopen een groter risico op cystitis, vooral vanwege hun kortere urinebuis, wat het voor bacteriën gemakkelijker maakt om de blaas te bereiken. Seksuele activiteit, zwangerschap en hormonale veranderingen kunnen het risico verder verhogen.

Ongemakken bij mannen en kinderen

Hoewel het vaker voorkomt bij vrouwen, kunnen mannen en kinderen ook getroffen worden door cystitis, meestal door onderliggende aandoeningen zoals een vergrote prostaat bij mannen of een anatomische afwijking bij kinderen.

Mechanisme

Cystitis ontstaat wanneer bacteriën de blaas binnenkomen en zich daar vermenigvuldigen, wat ontsteking en irritatie veroorzaakt. De meeste gevallen worden veroorzaakt door Escherichia coli, maar andere bacteriën kunnen ook een rol spelen.

Bacteriële infectie van de blaas

Bacteriën komen meestal via de urethra in de blaas terecht, waar ze zich vermenigvuldigen en ontsteking veroorzaken. Dit leidt tot pijn, frequent urineren, en soms bloed in de urine.

Ontsteking en irritatie

De infectie veroorzaakt ontsteking van de blaaswand, wat leidt tot de typische symptomen van cystitis, waaronder branderigheid bij het urineren en een constante aandrang om te plassen.

Oorzaken: Bacteriën veroorzaken vaak ontsteking van de urineblaas

Bacteriën
Cystitis wordt meestal veroorzaakt door bacteriën, met name door [ARTIKEL=188919]Escherichia coli, een type bacterie die normaal in de darmen voorkomt. Deze bacteriën komen binnen via de urethra (urinebuis), bereiken de blaas en veroorzaken daar een infectie. De infectie begint vaak in de blaas en kan zich soms naar de nieren verspreiden. Hoewel het lichaam meestal in staat is om deze bacteriën uit te scheiden door te plassen, kunnen ze zich soms hechten aan de blaaswand of de urethra, waardoor ze blijven groeien en een infectie veroorzaken.

Andere oorzaken
Cystitis kan ook ontstaan door andere factoren zoals het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, radiotherapie of blootstelling aan irriterende stoffen zoals zaaddodende gels of langdurig gebruik van een katheter. Daarnaast kan cystitis een complicatie zijn van andere ziekten. Radiotherapie van het bekken en bepaalde vormen van chemotherapie kunnen ook leiden tot blaasontsteking.

Risicofactoren

Vrouwen hebben een hoger risico op cystitis dan mannen vanwege de kortere urethra en de nabijheid van de anus. Risicofactoren zijn onder andere:

• bepaalde voedingsmiddelen zoals tomaten, kunstmatige zoetstoffen, cafeïne, chocolade en alcohol, die de symptomen kunnen verergeren diabetes mellitus behandelingen aan de urinewegen het gebruik van een blaaskatheter cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas) oudere leeftijd, vooral bij mensen die in verpleeghuizen wonen prostaatvergroting, vernauwde plasbuis of obstructie van de urineafvoer ruggenmergletsel verlies van darmcontrole (fecale incontinentie) obstructie van de blaas of urethra door bijvoorbeeld blaasstenen, een vergrote prostaat, enz. zwangerschap gebruik van agressieve zeep draag van strak ondergoed van synthetische stoffen langdurige immobiliteit, bijvoorbeeld bij herstel van een heupfractuur problemen met het volledig legen van de blaas (urineretentie) nierstenen seksuele activiteit veranderingen in het immuunsysteem door diabetes, een hiv-infectie of chemotherapie bij kanker vrouwen in de menopauze

Risicogroepen

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd, vooral diegenen die seksueel actief zijn, lopen het grootste risico op cystitis. Ook oudere vrouwen, mensen met diabetes of een verzwakt immuunsysteem, en mensen met urinewegaandoeningen zoals nierstenen zijn vatbaarder.

Seksueel actieve vrouwen

Seksueel actieve vrouwen, vooral diegenen met meerdere partners, lopen een verhoogd risico op cystitis. Seks kan bacteriën in de urinewegen brengen, wat leidt tot infectie.

Oudere vrouwen en mensen met diabetes

Oudere vrouwen hebben vaak een verzwakt immuunsysteem, wat het risico op infecties vergroot. Mensen met diabetes kunnen ook een verhoogd risico hebben vanwege verhoogde suikerwaarden in de urine, die bacteriën kunnen voeden.

Symptomen: Problemen met urine en plassen

Cystitis
Bij cystitis kunnen de symptomen variëren. Typische symptomen zijn urineproblemen zoals troebele urine (troebele urine), urine die oranje van kleur is (oranje urine) of zelfs bloed bevat (hematurie). Pyurie (pus in de urine) en een sterke of stinkende geur (stinkende urine) komen ook voor. Andere symptomen zijn pijn of branderigheid tijdens het plassen (dysurie), frequent urineren (pollakisurie), en een sterke drang om te plassen, zelfs onmiddellijk na het legen van de blaas. Er kunnen ook pijn aan de penis (penispijn), jeuk aan de vagina (vaginale jeuk), branderigheid in de vagina (brandend gevoel aan de vagina), pijn in de ribben (ribbenpijn) en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap optreden. Bovendien kunnen krampen of druk in de onderbuik of rug, milde koorts en vermoeidheid voorkomen. Bij oudere patiënten kunnen mentale veranderingen of tekenen van verwardheid de enige symptomen zijn. Jonge kinderen kunnen af en toe een plasaccidentje hebben.

Interstitiële cystitis
Interstitiële cystitis (ook bekend als cystitis interstitialis of blaaspijnsyndroom) is een zeldzame en zeer pijnlijke vorm van blaasontsteking waarbij geen urineweginfectie aanwezig is (de urine is meestal steriel). Bij deze aandoening kunnen urinebestanddelen in de blaaswand doordringen. Vooral vrouwen van middelbare leeftijd zijn getroffen door interstitiële cystitis, terwijl mannen zelden worden aangetast.

Alarmsymptomen

Symptomen van cystitis kunnen zijn: pijn of branderigheid bij het urineren, frequent urineren, bloed in de urine, en buikpijn. Bij ernstige gevallen kan er koorts optreden.

Pijn en frequent urineren

Patiënten ervaren vaak pijn of branderigheid tijdens het urineren, samen met een frequente aandrang om te plassen, zelfs als de blaas maar weinig urine bevat.

Bloed in de urine en koorts

Sommige patiënten kunnen bloed in de urine opmerken, wat kan duiden op een ernstigere infectie. Koorts kan ook optreden als de infectie zich uitbreidt naar de nieren.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek
De diagnose cystitis wordt meestal gesteld op basis van een urineonderzoek, waarbij de aanwezigheid van witte en rode bloedcellen, bacteriën en chemicaliën zoals nitrieten wordt vastgesteld. Een urinecultuur kan worden uitgevoerd om het type bacteriën te identificeren, wat helpt bij het kiezen van de juiste antibiotica. In sommige gevallen kan een cystoscopie worden uitgevoerd om de urinewegen te onderzoeken en mogelijke tekenen van infectie te beoordelen. Tijdens deze procedure kan de arts ook een klein stukje weefsel (biopt) nemen voor laboratoriumanalyse. Cystoscopie wordt echter niet routinematig uitgevoerd bij de eerste symptomen van cystitis. In zeldzame gevallen kunnen beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto of een echografie worden ingezet als er geen duidelijke infectie te vinden is, om andere oorzaken zoals tumoren of structurele afwijkingen uit te sluiten.

Differentiële diagnose
Symptomen van cystitis kunnen ook veroorzaakt worden door andere aandoeningen, waaronder:

• acute pyelonefritis (ontsteking van de nieren en het nierbekken) blaaskanker Chlamydia urogenitale infecties herpes simplex salpingitis (ontsteking van de eileiders) uretritis (ontsteking van de urinebuis) vaginitis (ontsteking van de slijmvliezen van de vagina)

Behandeling

Eenvoudige blaasontsteking
De behandeling van cystitis bestaat meestal uit orale antibiotica. Voor een eenvoudige blaasontsteking worden vrouwen doorgaans gedurende drie dagen antibiotica voorgeschreven, terwijl mannen meestal zeven dagen behandeld worden. Bij complicaties zoals zwangerschap, diabetes (suikerziekte) of een milde nierinfectie is een antibioticakuur van zeven tot veertien dagen nodig. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, omdat voortijdig stoppen kan leiden tot een moeilijker te behandelen infectie. Pijnstillers zoals phenazopyridine hydrochloride (Pyridium) kunnen naast de antibiotica worden aanbevolen. Ook is het advies om veel water te drinken. Bij niet-bacteriële vormen van cystitis wordt de behandeling afgestemd op de onderliggende oorzaak.

Terugkerende blaasontsteking
Bij vrouwen met terugkerende blaasontstekingen kan de arts adviseren om na geslachtsgemeenschap een enkele dosis antibiotica in te nemen om infecties te voorkomen. In sommige gevallen kan een dagelijkse dosis antibiotica worden aanbevolen. Vrij verkrijgbare middelen die de urine verzuren, zoals ascorbinezuur of bessensap, kunnen nuttig zijn omdat ze de concentratie van bacteriën in de urine verlagen. De arts controleert de voortgang door middel van urineculturen om te verzekeren dat de bacteriële infectie is verdwenen.

Prognose van blaasontsteking

De prognose voor cystitis is doorgaans goed, vooral bij snelle behandeling met antibiotica. Bij tijdige en juiste behandeling verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele dagen.

Effectieve behandeling met antibiotica

Antibiotica zijn de behandeling van keuze voor cystitis. Het is belangrijk om de volledige kuur af te maken, zelfs als de symptomen verdwijnen, om de infectie volledig te elimineren.

Complicaties bij onbehandelde infectie

Als cystitis onbehandeld blijft, kan de infectie zich uitbreiden naar de nieren, wat leidt tot een ernstigere aandoening genaamd pyelonefritis.

Complicaties: Infectie van de nieren

Indien cystitis onbehandeld blijft, kan de infectie zich naar de nieren verspreiden, wat kan leiden tot pyelonefritis. Deze aandoening kan ernstige en soms blijvende gezondheidsproblemen veroorzaken. Jonge kinderen en ouderen lopen een hoger risico op nierschade door blaasontsteking, omdat hun symptomen vaak worden gemist of verkeerd worden geïnterpreteerd. Andere mogelijke complicaties zijn zweren in de blaaswand, een urethrastrictuur (plasbuisvernauwing), een verminderde blaascapaciteit, blaaspoliepen en anemie (tekort aan rode bloedcellen).

Complicaties en een slechtere prognose komen vaker voor bij patiënten met:

• bijkomende chemotherapie chronische nefropathie diabetes (suikerziekte) een algehele zwakte een blaaskatheter een onderliggende vorm van kanker oudere leeftijd recente hospitalisatie nierstenen of een verstopping sikkelcelanemie urineretentie (onvoldoende of niet kunnen legen van de blaas)

Preventie en tips voor cystitis

Om het risico op cystitis te verminderen, zijn de volgende preventieve maatregelen aan te raden:

• Douchen in plaats van baden en gebruik maken van een milde zeep. De blaas volledig legen bij aandrang en het uitstellen van het plassen vermijden. Draag loszittend katoenen ondergoed in plaats van strak, synthetisch ondergoed. Zorg voor voldoende vochtinname door veel te drinken.