Cystitis: Blaasontsteking met problemen met urine en plassen

Cystitis: Blaasontsteking met problemen met urine en plassen Cystitis is de medische term voor een blaasontsteking of een infectie van de lagere urinewegen. Meestal veroorzaken colibacteriën deze infectie. Een blaasontsteking brengt urineafwijkingen en plasproblemen met zich mee, waardoor dit voor de patiënt een pijnlijke aandoening is. De behandeling bestaat uit antibiotica wat bij de meeste patiënten zeer effectief is. Een behandeling is nodig voor deze vervelende aandoening, want anders ontstaan ernstige gezondheidsproblemen omdat de infectie zich mogelijk naar de nieren verspreidt.

Synoniemen cystitis

Cystitis kent nog een aantal synoniemen zoals:
  • blaascatarre
  • blaasontsteking
  • ontsteking van het blaasslijmvlies

Oorzaken: Bacteriën veroorzaken vaak ontsteking urineblaas

Bacteriën

Bacteriën veroorzaken meestal een ontsteking van de urineblaas. De meeste patiënten krijgen een blaasontsteking als gevolg van Escherichia coli, een type bacteriën in de darmen. Deze organismen komen eerst binnen via de urinebuis, bereiken vervolgens de blaas en veroorzaken dan een infectie. De infectie ontstaat vaak in de blaas, en verspreidt zich mogelijk naar de nieren. Meestal ontdoet het lichaam zich van deze bacteriën bij het plassen. Maar de bacteriën plakken zich soms vast aan de wand van de urethra (urinebuis) of de blaas. Soms groeien deze bacteriën zodanig snel dat ze in de blaas aanwezig blijven.

Andere oorzaken

Minder vaak treedt een ontsteking van de urineblaas op als reactie op het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, op radiotherapie of door potentieel irriterende stoffen, zoals zaaddodende gel of het langdurig gebruik van een katheter. Cystitis verschijnt bij een aantal patiënten bovendien als een complicatie van een andere ziekte. Radiotherapie van het bekken en bepaalde vormen van chemotherapie zijn tot slot andere oorzaken van een cystitis.

Een zwangerschap vormt een risicofactor voor een blaasontsteking / Bron: PublicDomainPictures, PixabayEen zwangerschap vormt een risicofactor voor een blaasontsteking / Bron: PublicDomainPictures, Pixabay

Risicofactoren

Vrouwen krijgen doorgaans vaker te maken met cystitis dan mannen. De urinebuis is namelijk bij hen korter dan bij mannen, en bevindt zich bovendien dichter bij de anus. Vrouwen hebben meer kans op een infectie na de geslachtsgemeenschap of bij het gebruik van een anticonceptiering om een zwangerschap tegen te gaan. De menopauze verhoogt ook het risico op een urineweginfectie. Ook volgende factoren verhogen de kansen op cystitis:
  • bepaalde voedingsmiddelen, zoals tomaten, kunstmatige zoetstoffen, cafeïne, chocolade en alcohol verergeren blaassymptomen of lokken deze symptomen uit
  • diabetes mellitus
  • een behandeling aan de urinewegen
  • een blaaskatheter in de blaas
  • een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
  • een oudere leeftijd (vooral bij mensen die in verpleeghuizen wonen)
  • een prostaatvergroting, vernauwde plasbuis, of iets dat de stroom van urine blokkeert
  • een ruggenmergletsel
  • een verlies van darmcontrole (fecale incontinentie)
  • een verstopping van de blaas of urethra door bijvoorbeeld blaasstenen (harde ophoping van mineralen in de blaas), een prostaatvergroting, …
  • een zwangerschap
  • het gebruik van agressieve zeep
  • het dragen van te strak ondergoed gemaakt van synthetische stoffen
  • langdurig immobiel zijn, bijvoorbeeld wanneer een patiënt herstelt van een heupfractuur (gebroken heup)
  • problemen om de blaas volledig te legen (urineretentie)
  • nierstenen
  • seksueel actief zijn
  • veranderingen in het immuunsysteem bij diabetes (suikerziekte), een hiv-infectie, de behandeling van kanker met chemotherapie
  • vrouwen in de menopauze

Symptomen: Problemen met urine en plassen

Cystitis

De patiënt heeft urineproblemen. De urine is troebel (troebele urine), oranje van kleur (oranje urine) en soms bevindt zich zelfs bloed in de urine (hematurie). Pyurie (pus in de urine) komt eveneens voor. De urine heeft een sterke of stinkende geur (stinkende urine). Ook komen plasproblemen voor, wat pijnlijk of branderig aanvoelt voor een patiënt met cystitis dysurie. Vaak plassen (pollakisurie) en een sterke drang om te plassen - zelfs direct nadat de blaas geleegd is - zijn andere symptomen. Penispijn, vaginale jeuk, een brandend gevoel aan de vagina, pijn in de ribben (ribbenpijn) en pijn tijdens de geslachtsgemeenschap komen af en toe ook voor. Een blaasontsteking geeft tevens krampen of druk onderaan in het midden van de buik of rug. Milde koorts en vermoeidheid treden bij een aantal patiënten op. Bij oudere patiënten zijn mentale veranderingen of tekenen van verwardheid vaak het enige signaal van een mogelijke urineweginfectie. Jonge kinderen hebben tot slot overdag af en toe een plasaccidentje.

Interstitiële cystitis

Interstitiële cystitis (cystitis interstitialis, blaaspijnsyndroom) is een zeldzame, zeer pijnlijke ontsteking van de blaaswand zonder dat de patiënt lijdt aan een urineweginfectie (de urine is doorgaans steriel). Soms dringen urinebestanddelen tot in de blaaswand door bij deze vorm van cystitis. Vooral vrouwen (van middelbare leeftijd) zijn getroffen door interstitiële cystitis, terwijl mannen zeer zelden aangetast zijn.

Bij cystitis is een urineonderzoek noodzakelijk / Bron: Frolicsomepl, PixabayBij cystitis is een urineonderzoek noodzakelijk / Bron: Frolicsomepl, Pixabay

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een urineonderzoek uit waaruit blijkt dat witte en rode bloedcellen, bacteriën en bepaalde chemicaliën (zoals nitrieten) aanwezig zijn in de urine. Meestal diagnosticeert de arts een infectie aan de hand van dit urineonderzoek. Ook een urinecultuur is nuttig, waarbij de arts een urinemonster bekijkt en de soort bacteriën opspoort, wat nodig is om de juiste antibiotica voor te schrijven. Een inwendig kijkonderzoek van de blaas (cystoscopie) zet de arts mogelijk in om de urinewegen te bekijken en te kijken of tekenen van een infectie aanwezig zijn. Hij neemt met de cystoscoop dan een klein stukje weefsel weg (biopt) voor laboratoriumanalyse. Een cystoscopie is echter geen standaard onderzoek dat meteen plaatsvindt wanneer de patiënt voor de eerste keer symptomen van een blaasontsteking vertoont. Heel af en toe zet de arts beeldvormende onderzoeken in als hij geen andere bewijzen van een infectie vindt, zoals een röntgenfoto of een echografie. Dit komt omdat af en toe een tumor of structurele afwijking ook de oorzaak is van cystitis.

Differentiële diagnose

Een aantal aandoeningen bootsen de symptomenreeks van een blaasontsteking na waaronder:

Behandeling

Eenvoudige blaasontsteking

De behandeling van cystitis bestaat uit het geven van orale (via de mond ingenomen) antibiotica. Deze medicijnen voorkomen dat de infectie zich verspreidt naar de nieren. Voor een eenvoudige blaasontsteking, nemen vrouwen gedurende drie dagen antibiotica en bij mannen is dat gedurende zeven dagen. Voor een blaasontsteking met complicaties, zoals bij een zwangerschap of bij diabetes (suikerziekte) of bij een milde nierinfectie, is een antibioticakuur van zeven tot veertien dagen vereist. De patiënt neemt steevast de volledige antibioticakuur uit en stopt niet, want bij patiënten die voortijdig stoppen met de antibioticakuur, ontwikkelt zich soms een blaasontsteking die nog moeilijker te behandelen is. Verder zijn pijnstillers zoals phenazopyridine hydrochloride (Pyridium) aangewezen naast de antibiotica. Voorts krijgen allen patiënten met cystitis het advies om veel water te drinken. Bij andere vormen van cystitis (die niet veroorzaakt zijn door bacteriën) bekijkt de arts de oorzaak van de blaasontsteking en past hij hierop een geschikte behandeling af.

Terugkerende blaasontsteking

Sommige vrouwen hebben terugkerende blaasontstekingen. De arts raadt dan mogelijk aan aan de vrouw om één antibioticakuur te nemen na de geslachtsgemeenschap om deze infecties te voorkomen. Af en toe adviseert de arts dat patiënten dagelijks een enkele dosis antibiotica nemen om infecties te voorkomen. Vrij verkrijgbare medicijnen die zuur in de urine te verhogen, zoals ascorbinezuur of bessensap, zijn voorts aanbevolen. Deze geneesmiddelen verlagen de concentratie van bacteriën in de urine. De arts controleert verder via een urinecultuur of de bacteriële infectie verdwenen is.

Prognose blaasontsteking

De meeste patiënten met een blaasontsteking voelen zich ongemakkelijk, maar na een behandeling zijn de symptomen verdwenen binnen gemiddeld drie dagen, en treden geen complicaties op.

Preventie en tips voor cystitis

Om het risico op het ontwikkelen van cystitis te voorkomen of te verminderen, is het raadzaam om zo vaak mogelijk te douchen in plaats van het nemen van een bad. Ook het gebruik van een milde zeep is belangrijk. Bij een plasaandrang, is het verstandig om de blaas direct volledig te legen en het plassen niet uit te stellen. Loszittend katoenen ondergoed is beter dan strak, synthetisch ondergoed. Voldoende vocht drinken is tot slot belangrijk.

Complicaties: Infectie van nieren

Onbehandeld verspreidt de infectie zich mogelijk naar de nieren waardoor pyelonefritis ontstaat. Deze aandoening veroorzaakt ernstige en soms blijvende gezondheidsproblemen. Jonge kinderen en ouderen lopen het grootste risico op nierschade als gevolg van blaasontstekingen, omdat artsen hun klachten vaak over het hoofd zien of verwarren met andere aandoeningen. Zweren in de blaaswand, een urethrastrictuur (plasbuisvernauwing), een verminderde blaascapaciteit, blaaspoliepen (goedaardige gezwellen in blaas met bloed in urine) en anemie (tekort aan rode bloedcellen) zijn tot slot andere complicaties van een ontsteking van het blaasslijmvlies.

Complicaties en een slechtere prognose komen vooral voor bij patiënten met:
  • bijkomende chemotherapie
  • chronische nefropathie
  • diabetes (suikerziekte)
  • een algehele zwakte
  • een blaaskatheter
  • een onderliggende vorm van kanker
  • een oude leeftijd
  • een recente hospitalisatie
  • nierstenen of een verstopping
  • sikkelcelanemie
  • urineretentie (blaas niet of onvolledig kunnen ledigen)
© 2017 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
De blaasontstekingEen blaasontsteking of wel cystitis, is een infectie van de urineweg. Dit geeft vooral bij vrouwen een vervelende pijn b…
Wat een blaasontsteking isWat een blaasontsteking isVeel vrouwen en enkele mannen hebben wel eens een blaasontsteking gehad. Maar wat is nu eigenlijk een blaasontsteking? E…
Huismiddeltjes tegen blaasontstekingHuismiddeltjes tegen blaasontstekingBlaasontsteking (cystitis) is een vervelende aandoening die veel pijn tijdens het plassen kan veroorzaken. Een blaasonts…
Blaasontsteking (urineweginfectie)Een blaasontsteking is een infectie in de blaas. De klachten die hier bij horen zijn pijn of branderig gevoel bij het pl…

Diabetes insipidus: Symptomen van veel dorst en veel plassenDiabetes insipidus: Symptomen van veel dorst en veel plassenDiabetes insipidus is een zeldzame aandoening waarbij het regelmechanisme voor vochtopname en vochtuitscheiding van het…
Galwegontsteking: symptomen, oorzaak, behandeling & prognoseGalwegontsteking: symptomen, oorzaak, behandeling & prognoseGalwegontsteking symptomen bestaan uit buikpijn In de rechterbovenzijde of in het midden van de bovenbuik. Deze pijn kan…
Bronnen en referenties
  • Geraadpleegd op 28 februari 2017:
  • http://www.belmarrahealth.com/cystitis-men-causes-treatments-prevention-tips/
  • Geraadpleegd op 9 februari 2017:
  • Acute cystitis, https://medlineplus.gov/ency/article/000526.htm
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Complications, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/basics/complications/con-20024076
  • Cystitis – noninfectious, https://medlineplus.gov/ency/article/000514.htm
  • Definition, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/basics/definition/con-20024076
  • Differential Diagnoses, http://emedicine.medscape.com/article/233101-differential-diagnoses#showall
  • Overview, http://emedicine.medscape.com/article/233101-overview#showall
  • Risk factors, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/basics/risk-factors/con-20024076
  • Symptoms, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/basics/symptoms/con-20024076
  • Tests & Diagnoses, http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cystitis/basics/tests-diagnosis/con-20024076
  • Afbeelding bron 1: PublicDomainPictures, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Frolicsomepl, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 31-10-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 15
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.