Pollakisurie (vaak plassen): Oorzaken van frequent urineren

Sommige mensen moeten frequent urineren, waarbij ze om de twee uur of zelfs vaker moeten plassen. Dit fenomeen staat bekend als ‘pollakisurie’. Hoewel dit probleem vaak tijdelijk is en veroorzaakt kan worden door infecties of medicatiegebruik, kan het bij sommige aandoeningen chronisch worden. Het is essentieel dat een arts de oorzaak van de frequente urinelozing vaststelt om een passende behandeling voor te stellen. Naast medische behandelingen kunnen ook enkele zelfzorgtips en huismiddeltjes helpen om een regelmatiger plaspatroon te bevorderen.

• Terminologie: Pollakisurie versus polyurie
• Frequentie van normale urine en relatie tot pollakisurie
• Epidemiologie van pollakisurie
• Mechanisme
• Oorzaken: Aandoeningen die mogelijk leiden tot frequent urineren
• Oorzaken: Omgevingsfactoren die kunnen leiden tot frequenter urineren
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen geassocieerd met frequente urinelozing
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorg en huismiddeltjes bij vaker plassen
• Medische behandeling voor frequente urinering
• Prognose
• Complicaties
• Complicaties van vaak urineren

Terminologie: Pollakisurie versus polyurie

Pollakisurie verwijst naar het frequent urineren, waarbij een persoon vaak moet plassen, doorgaans elke twee uur of vaker. Dit verschilt van ‘polyurie’, wat verwijst naar het urineren van grote hoeveelheden urine. Hoewel deze termen soms door elkaar worden gebruikt, betekent pollakisurie ‘vaak plassen’, terwijl polyurie staat voor ‘veel urineren’.

Frequentie van normale urine en relatie tot pollakisurie

Normale urinefrequentie

De gemiddelde frequentie van urineren varieert afhankelijk van de hoeveelheid vocht die wordt geconsumeerd, de omgevingsomstandigheden en de fysieke activiteit van een persoon. Over het algemeen is het normaal om tussen de vier en acht keer per dag te urineren. Dit betekent dat een gezonde volwassene gemiddeld om de twee tot drie uur urineren, tenzij de hydratatie en andere factoren invloed hebben op de frequentie. Nachtelijk urineren, of nycturie, is normaal als het een of twee keer per nacht gebeurt, afhankelijk van de hoeveelheid vochtinname voor het slapen.

Definitie van pollakisurie

Pollakisurie wordt gekarakteriseerd door een verhoogde frequentie van urineren, meestal meer dan acht keer per dag, zonder dat er een significante toename van de urinestroom is. Dit kan worden geassocieerd met een gevoel van urgentie of onvolledige blaaslediging, wat het dagelijkse leven kan beïnvloeden. Pollakisurie is vaak een symptoom van onderliggende aandoeningen, zoals infecties of andere aandoeningen van de urinewegen.

Relatie tussen pollakisurie en normale urineproductie

Pollakisurie is een aandoening die zich uit in frequent urineren, maar het betekent niet noodzakelijkerwijs dat er een verhoogde urinelozing is. Het verschil tussen pollakisurie en normale frequentie van urineren is voornamelijk te vinden in het aantal keren per dag dat een persoon moet plassen, in plaats van de hoeveelheid urine die wordt geproduceerd. De frequentie kan worden verhoogd, zelfs als de hoeveelheid urine die per keer wordt geproduceerd relatief normaal is.

Epidemiologie van pollakisurie

Prevalentie en frequentie

Pollakisurie komt vaak voor in verschillende leeftijdsgroepen, maar het is het meest prominent bij ouderen, vooral vrouwen, en patiënten met bepaalde medische aandoeningen zoals diabetes of blaasontstekingen. Er is een verhoogde incidentie van pollakisurie bij patiënten die lijden aan chronische urineweginfecties (UWI) of neurologische aandoeningen die invloed hebben op de blaasfunctie.

Comorbiditeiten en onderliggende aandoeningen

Pollakisurie kan een gevolg zijn van verschillende medische aandoeningen, waaronder infecties van de urinewegen, diabetes mellitus, en neurologische stoornissen zoals multiple sclerose. Het komt ook vaker voor bij ouderen, die vaak last hebben van verslechterde blaascontrole of verouderingsgerelateerde veranderingen in het urinestelsel.

Mechanisme

Verhoogde blaasactiviteit

Pollakisurie kan optreden wanneer de blaas frequent samentrekt, wat leidt tot een verhoogd verlangen om te urineren, zelfs als de blaas slechts een kleine hoeveelheid urine bevat. Dit kan worden veroorzaakt door irritatie van de blaaswand, bijvoorbeeld door een infectie of ontsteking.

Verstoringen in de zenuwgeleiding

In sommige gevallen kunnen neurologische aandoeningen de normale zenuwgeleiding naar de blaas verstoren, waardoor er een frequent verlangen om te urineren ontstaat. Dit komt voor bij aandoeningen zoals multiple sclerose of beschadiging van de zenuwen die de blaas aansteken.

Verhoogde osmotische druk in de urine

Een andere mogelijke oorzaak van pollakisurie is een verhoogde osmotische druk in de urine, zoals bij diabetes mellitus, waarbij een verhoogde bloedsuikerspiegel leidt tot een verhoogde urineproductie. De nieren proberen het overtollige suiker uit het lichaam te verwijderen, wat kan leiden tot frequent urineren.

Oorzaken: Aandoeningen die mogelijk leiden tot frequent urineren

Darmstoornissen

Enkele darmaandoeningen kunnen leiden tot pollakisurie:

• Diverticulitis: Ontsteking van de divertikels (uitstulpingen) in de dikke darm.
• Prikkelbaredarmsyndroom: Een aandoening gekenmerkt door symptomen zoals diarree en obstipatie, wat kan bijdragen aan frequent urineren.

Nieren

Nierproblemen kunnen eveneens frequent urineren veroorzaken:

• Analgeticanefropathie: Nierschade door langdurig gebruik van pijnstillers.
• Autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD): Een erfelijke aandoening gekenmerkt door de ontwikkeling van cysten in de nieren.
• Cystinose: Een metabole aandoening die leidt tot de ophoping van cystine in organen, waaronder de nieren.
• Fanconi-syndroom: Een aandoening die de nierbuisjes aantast en leidt tot verlies van belangrijke stoffen in de urine.
• Nierstenen: Kristallen die zich vormen in de nieren en pijn kunnen veroorzaken.
• Ziekte van Dent: Een erfelijke nierziekte die leidt tot chronische nierproblemen bij mannen.

Tumoren

Sommige tumoren kunnen ook frequent urineren veroorzaken:

• Baarmoederhalskanker: Kan leiden tot abnormaal vaginaal bloedverlies.
• Bijnierschorscarcinoom: Een zeldzame tumor die hormonen produceert die het urineren beïnvloeden.
• Bijschildklieradenoom: Een goedaardige tumor die de bijschildklieren beïnvloedt en kan leiden tot veranderingen in de urineproductie.
• Blaaskanker: Kanker in de blaas, vaak gepaard gaand met bloed in de urine (hematurie).
• Glucagonoom: Een tumor van de alvleesklier die verhoogde glucagonspiegels in het bloed veroorzaakt.
• Vleesbomen: Goedaardige gezwellen in de baarmoeder bij vrouwen, die druk op de blaas kunnen uitoefenen.
• Ziekte van Kahler: Kanker van de plasmacellen die botpijn kan veroorzaken.

Problemen met de blaas of urinewegen

Aandoeningen van het urinewegstelsel kunnen ook leiden tot frequenter urineren:

• Abnormaal vaginaal bloedverlies
• Anale kloven: Schade aan het slijmvlies door obstipatie.
• Blaasspasmen: Plotse krampen door samentrekking van de blaas.
• Blaasstenen: Harde ophopingen van mineralen in de blaas.
• Cystocele: Verzwakking van het ondersteunende weefsel tussen de blaas en de vaginawand bij vrouwen.
• Cystitis: Ontsteking van de blaas die leidt tot problemen met urineren.
• Overactieve blaas: Een aandoening waarbij de blaas onterecht signalen van urgentie geeft.
• Vergrote baarmoeder tijdens de zwangerschap kan druk op de blaas uitoefenen.
• Goedaardige prostaatvergroting: Kan leiden tot frequenter urineren bij mannen.
• Epididymitis: Ontsteking van de bijbal die pijn en urinelozing kan beïnvloeden.
• Gonorroe: Kan urinewegen, ogen, keel en bloedbaan beïnvloeden.
• Interstitiële cystitis: Ontsteking van de blaaswand met pijn.
• Neurogene blaas: Schade aan zenuwen die de blaasfunctie beïnvloeden.
• Prostatitis: Ontsteking van de prostaat die pijn en urinelozing kan veroorzaken.
• Pyelonefritis: Ontsteking van de nieren en het nierbekken, met troebele en stinkende urine.
• Salpingitis: Ontsteking van de eileiders met ernstige buikpijn.
• Schistosomiasis: Parasitaire infectie door wormen.
• Urine-incontinentie bij mannen en urine-incontinentie bij vrouwen.
• Vaginitis: Ontsteking van het slijmvlies van de vagina.

Andere oorzaken

Diverse andere factoren kunnen frequent urineren veroorzaken:

• Acetonvergiftiging: Kan ademhalingsproblemen en bewustzijnsproblemen veroorzaken.
• Diabetes insipidus: Kenmerkt zich door symptomen zoals veel dorst (polydipsie), veel plassen (polyurie) en vaak plassen (pollakisurie).
• Diabetes mellitus: Het lichaam probeert overtollige suiker via de urine uit te scheiden, wat leidt tot frequent urineren.
• Diabetische ketoacidose: Een ernstige complicatie van diabetes mellitus.
• Beroerte en andere neurologische aandoeningen: Schade aan zenuwen die de blaasfunctie beïnvloeden kan leiden tot frequent urineren.
• Gitelman-syndroom: Een aandoening met afwijkingen aan spieren en gewrichten.
• Hypercalciëmie: Verhoogd calciumgehalte in het bloed.
• Hyperfosfatemie: Overmatig fosfaat in het bloed.
• Hyperparathyroïdie: Overactiviteit van de bijschildklieren.
• Menopauze: Het einde van de menstruatieperiode (overgang).
• Multiple sclerose: Een chronische auto-immuunaandoening.
• Ziekte van Graves: Overproductie van schildklierhormonen.

Oorzaken: Omgevingsfactoren die kunnen leiden tot frequenter urineren

Medicatie
Verschillende medicijnen kunnen leiden tot een verhoogde frequentie van urineren:

• Diuretica: Vochtafdrijvende geneesmiddelen (plaspillen) die de urineproductie verhogen.
• Immunosuppressiva: Medicijnen die het immuunsysteem onderdrukken en soms bijwerkingen zoals frequent urineren kunnen veroorzaken.

Stress

Stress kan bijdragen aan pollakisurie, zowel bij kinderen als bij volwassenen. Vaak verdwijnen de symptomen zodra de stressfactoren zijn verminderd of geëlimineerd.

Tailleomtrek

Onderzoek van juli 2012 door het Weill Medical College, Cornell University, New York, heeft aangetoond dat mannen met een grotere tailleomtrek een verhoogd risico op frequent urineren hebben. Mannen met een taille van meer dan 100 cm lopen driemaal zoveel risico op urineproblemen, zoals pollakisurie, vergeleken met mannen met een tailleomvang van 90 cm of minder.

Voeding en drank

De inname van bepaalde voedingsmiddelen en dranken kan bijdragen aan frequent urineren:

• Alcohol, cafeïne, koffie, citrusvruchten, chocolade, kruiden, zuivelproducten, koolzuurhoudende dranken, thee en tomaten kunnen vochtafdrijvend werken en leiden tot frequent urineren. Bij een cafeïneoverdosis kunnen symptomen zoals problemen met hart, maag, darm en hersenen optreden, wat de frequentie van urineren kan verhogen.
• Kunstmatige zoetstoffen kunnen de blaas irriteren en bijdragen aan frequent urineren.
• Overmatige vochtinname, vooral vlak voor het slapengaan, kan leiden tot nycturie (nachtelijk plassen).

Risicofactoren

Blaasinfecties

Blaasontstekingen of urineweginfecties (UWI) zijn een veelvoorkomende oorzaak van pollakisurie. De ontsteking in de blaaswand kan leiden tot een verhoogde frequentie van urineren, soms gepaard met een branderig gevoel of pijn bij het plassen.

Diabetes mellitus

Patiënten met diabetes mellitus kunnen vaak last hebben van pollakisurie door de verhoogde urineproductie die ontstaat door de verhoogde bloedsuikerspiegels. Dit leidt tot een grotere hoeveelheid urine, wat de frequentie van urineren verhoogt.

Neurologische aandoeningen

Neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose, beroerte, of beschadiging van de zenuwen die de blaas aansteken kunnen de regulatie van de blaas verstoren, wat leidt tot pollakisurie. Deze aandoeningen kunnen invloed hebben op de controle over de blaas en het gevoel van volheid.

Risicogroepen

Ouderen

Ouderen zijn een risicogroep voor pollakisurie, vooral door veroudering van het urinestelsel. De verzwakte blaas- en sluitspierfunctie kan leiden tot een verhoogde frequentie van urineren, vaak zonder dat er een aanzienlijke hoeveelheid urine wordt geproduceerd.

Vrouwen

Vrouwen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van pollakisurie, vooral na de menopauze, wanneer hormonale veranderingen de blaascapaciteit en de controle over de blaas beïnvloeden. Zwangerschap kan ook bijdragen aan verhoogde urineren door de druk op de blaas.

Patiënten met diabetes

Mensen met diabetes, vooral wanneer de aandoening slecht gecontroleerd is, hebben een verhoogd risico op pollakisurie. De verhoogde bloedsuikerspiegels verhogen de urineproductie, wat resulteert in frequenter urineren.

Symptomen geassocieerd met frequente urinelozing

Frequent urineren kan gepaard gaan met verschillende symptomen:

• Blaaspijn (pijn in de onderbuik)
• Bloed in de urine (hematurie)
• Branderig gevoel bij het plassen (dysurie)
• Dribbel bij het urineren (nadruppelen)
• Dringend plassen
• Lekkage bij het hoesten
• Moeite om de blaas volledig te ledigen (urineretentie)
• Onverklaarde urinelekkage
• Urine-incontinentie

Alarmsymptomen

Bloed in de urine

Bloed in de urine, oftewel hematurie, kan een alarmsymptoom zijn dat gepaard gaat met pollakisurie. Dit kan duiden op een ernstige blaas- of nierziekte, zoals een niersteen of een blaasinfectie, en vereist onmiddellijke medische aandacht.

Pijn bij het urineren

Ernstige pijn bij het urineren in combinatie met pollakisurie kan wijzen op een urineweginfectie (UWI) of een andere blaaspathologie die medische behandeling vereist.

Koorts en koude rillingen

Koorts en koude rillingen in combinatie met pollakisurie kunnen wijzen op een ernstige infectie, zoals pyelonefritis, een nierinfectie die onmiddellijke medische aandacht nodig heeft.

Diagnose en onderzoeken

Contact met arts

Het is belangrijk om bij frequente urinering medische hulp te zoeken, vooral als er sprake is van symptomen die op een ernstiger aandoening kunnen wijzen. Pollakisurie is vaak het gevolg van een minder ernstige oorzaak, zoals overmatige vochtinname, en kan met eenvoudige maatregelen worden aangepakt.

Raadpleeg een arts als:

• Er bloed in de urine is (hematurie)
• Er een afscheiding uit de penis of vagina is
• Er sprake is van een ernstige vermindering van de kwaliteit van leven
• Er een plotselinge toename van de dorst is (polydipsie)
• Er koorts is
• Er koude rillingen zijn
• Er rugpijn is (rugpijn)
• De urine troebel is

Diagnostisch criterium

Pollakisurie wordt gedefinieerd als het frequenter urineren dan elke twee uur.

Vraaggesprek

De arts kan vragen stellen over de urinelozing, zoals:

• Heeft de patiënt last van slaapstoornissen door nachtelijk plassen?
• Hoeveel vloeistof drinkt de patiënt dagelijks? Drinkt de patiënt alcohol of cafeïnehoudende dranken?
• Moet de patiënt zowel overdag als ’s nachts vaak urineren?
• Wat is de kleur van de urine (donkerder of lichter dan normaal)?
• Welke bijkomende symptomen heeft de patiënt?
• Welke medicijnen gebruikt de patiënt?

Diagnostisch onderzoek

Voor een juiste diagnose en behandeling van pollakisurie kunnen de volgende onderzoeken worden uitgevoerd:

• Cystometrie: Meet de druk in de blaas, nuttig voor het beoordelen van de blaascapaciteit en -functie.
• Cystoscopie: Inwendig kijkonderzoek van de blaas met een endoscoop.
• Echografie: Beeldvorming van de blaas en omliggende structuren om eventuele afwijkingen te visualiseren.
• Urineonderzoek: Voor het opsporen van infecties, bloed of andere afwijkingen.
• Neurologisch onderzoek: Voor het vaststellen van mogelijke zenuwaandoeningen die het urineren beïnvloeden.

Zelfzorg en huismiddeltjes bij vaker plassen

Er zijn verschillende zelfzorgmaatregelen en huismiddeltjes die kunnen helpen bij frequente urinering:

Levensstijl
Bij overgewicht is het raadzaam om gewicht te verliezen en te stoppen met roken om verdere blaasirritatie te voorkomen.

Oefeningen

Blaascontroleoefeningen, zoals het proberen vast te houden van urine, kunnen helpen om de blaascapaciteit te verbeteren. Het is echter belangrijk om pijn te vermijden en niet tegen de natuurlijke plasdrang in te gaan om infecties te voorkomen. Daarnaast zijn bekkenbodemoefeningen nuttig voor het versterken van de bekkenbodemspieren.

Voeding & drank

Aloë Vera-sap
Aloë Vera-sap kan helpen de nierfunctie te verbeteren, ontstekingen te verminderen en het branderige gevoel bij het plassen te verlichten.

Baking soda
Meng dagelijks een theelepel baking soda met een glas water om de urinezuurgraad te reguleren en symptomen te verlichten.

Fenegriekzaden
Meng fenegriekzaadpoeder met gember, wietzaad en honing of water en consumeer dit twee keer per dag om de blaasfunctie te ondersteunen.

Fruit & groenten
Eet meer appels, zoete aardappelen, frambozen, bonen, bananen, bruine rijst en kersen om obstipatie te verminderen, wat kan bijdragen aan frequenter urineren.

Gekookte spinazie
Consumeer gekookte spinazie om een beter evenwicht in het plaspatroon te bevorderen.

Granaatappelpasta
Rasp de schil van een granaatappel, maak een pasta en eet dit twee keer per dag voor een positief effect op de blaasfunctie.

Indisch Kruisbessensap
Indisch Kruisbessensap is rijk aan vitamine C, ondersteunt het immuunsysteem en heeft ontstekingsremmende eigenschappen die nuttig zijn bij urineweginfecties.

Kaneelpoeder
Kaneelpoeder heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan helpen bij het verlichten van ontstekingen en branderigheid tijdens het plassen. Het ondersteunt ook een gezonde nierfunctie.

Komijnzaad
Oplossen van komijnzaad in warm water kan de spijsvertering verbeteren en de plasdrang door spijsverteringsproblemen verminderen.

Rietsuiker
Rietsuiker wordt soms gebruikt om symptomen van frequent urineren te behandelen.

Sesamzaden
Meng sesamzaden met rietsuiker en eet dit om een regelmatiger urinepatroon te bevorderen.

Veenbessensap
Veenbessensap heeft bacterieremmende eigenschappen die kunnen helpen bij het voorkomen van urineweginfecties en het verminderen van frequent urineren.

Witte azijn
Drink twee eetlepels witte azijn gemengd met een halve kop warm water om frequente urinering te verminderen.

Yoghurt
Yoghurt is rijk aan probiotica (goede bacteriën) en ondersteunt een gezonde darmflora en nierfunctie.

Medische behandeling voor frequente urinering

Als diabetes de oorzaak is van frequent urineren, is het essentieel om de bloedsuikerspiegel onder controle te krijgen. Bij een overactieve blaas kunnen blaastraining, gedragstherapie, voedingsaanpassingen en bekkenbodemoefeningen nuttig zijn. Medicijnen zijn beschikbaar in tabletvorm of als pleisters om de frequentie van urineren te verminderen. Sommige patiënten krijgen botox ingespoten in de blaasspier om de spier te ontspannen en de blaascapaciteit te vergroten, wat kan helpen bij het verminderen van urinelekkages. In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn waarbij een zenuwstimulator onder de huid wordt geïmplanteerd om spiertrekkingen in het bekkengebied te behandelen.

Prognose

Afhankelijk van de onderliggende oorzaak

De prognose van pollakisurie hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. Bij infecties kan de prognose goed zijn, mits er tijdig wordt behandeld met antibiotica. Bij chronische aandoeningen zoals diabetes of neurologische aandoeningen kan de prognose variëren, maar de aandoening kan meestal beheerd worden met medicatie en aanpassingen in levensstijl.

Langdurige invloed

Voor sommige patiënten kan pollakisurie een chronische aandoening worden, vooral als het verband houdt met een langdurige ziekte zoals diabetes. Het kan de levenskwaliteit beïnvloeden door verstoringen in de slaap en het dagelijks functioneren.

Complicaties

Chronische urineweginfecties

Patiënten met pollakisurie kunnen vaker vatbaar zijn voor urineweginfecties, vooral als de frequentie van urineren het resultaat is van blaasirritatie of een infectie die niet volledig is behandeld.

Psychosociale impact

Pollakisurie kan leiden tot sociale en psychologische complicaties, zoals angst of schaamte, vooral bij oudere patiënten of mensen met een neurologische aandoening. De onvoorspelbare behoefte om vaak te urineren kan het zelfvertrouwen en de levenskwaliteit beïnvloeden.

Complicaties van vaak urineren

Pollakisurie kan leiden tot aanzienlijke ongemakken en schaamte. Het kan ook slaapstoornissen veroorzaken doordat de patiënt ’s nachts vaak moet opstaan om te plassen.

Lees verder

• Plasproblemen (mictiemoeilijkheden): Problemen met urineren
• Anurie: Afwezige urineproductie door probleem rond nieren
• Polyurie: Grote hoeveelheden plassen (erg veel urineren)
• Dysurie: Pijn of brandend gevoel bij het plassen / urineren
• Hematurie (bloed in de urine): Oorzaken en symptomen