Cystocele: Verzakking van blaas in vagina (blaasverzakking)

Een cystocele is een met huid bedekte uitpuiling van de urineblaas. Hierbij verzwakken de bekkenbodemspieren en weefsels die de blaas op zijn plaats houden, waardoor urine uit de blaas kan druppelen en de blaas tegen de vagina duwt. In ernstige gevallen kan een uitgepuilde blaas door de opening van de vagina zakken. Meestal ontstaat deze verzakking door veroudering, maar ook spanning en een vaginale bevalling kunnen bijdragen aan een uitgepuilde blaas. Oefeningen, medicatie en eventueel chirurgie vormen de basis voor de behandeling van deze aandoening.

• Synoniemen cystocele
• Oorzaken van uitzakking van blaas
• Symptomen: Pijn en plasproblemen bij vrouwen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van uitpuiling van urineblaas in vagina
• Prognose
• Complicaties
• Preventie blaasverzakking
• Leven met cystocele
• Behandeling en therapieën
• Preventie en levensstijl
• Misvattingen rond cystocele
• Een cystocele ontstaat alleen bij ouderen
• Een cystocele veroorzaakt altijd pijn
• Een cystocele kan alleen operatief worden behandeld
• Een cystocele heeft geen invloed op het dagelijks leven
• Bekkenbodemoefeningen helpen niet bij een cystocele
• Een cystocele komt vanzelf weer goed
• Een cystocele is hetzelfde als een baarmoederverzakking

Synoniemen cystocele

Cystocele is eveneens bekend onder deze termen:

• blaasbreuk
• blaasprolaps (correcte vertaling: uitzakking van de blaas)
• blaasuitzakking
• blaasverzakking
• cystocoele
• cystokèle
• uitpuiling van de blaas
• vaginale verzakking
• verzakking van de blaas

Oorzaken van uitzakking van blaas

Bij blaasverzakking komt de blaas in de vagina terecht; dit is als het ware een ‘met huid bedekte uitpuiling’. De blaas is een hol, gespierd, ballonvormig orgaan dat zich uitzet naarmate het wordt gevuld met urine. Tijdens het plassen ledigt de blaas zich door de urinebuis. Bij een blaasuitzakking verzwakken de spieren en ondersteunende weefsels tussen de blaas en de vagina van een vrouw en rekken ze zich uit, waardoor de blaas niet meer in zijn normale positie staat en uitpuilt in de vagina of de vaginaopening. Bij een cystocele blijft het blaasweefsel bedekt met de vaginale huid. Diverse oorzaken liggen aan de basis van deze blaasprolaps.

Geboorte

Bij het baren van een kind kan een verzakking van de blaas ontstaan, waarbij druk op de vaginale weefsels en de ondersteunende spieren ontstaat.

Spanning

Zwaar tillen, darmbewegingen, langdurig of hevig hoesten, overgewicht of persen bij het maken van de stoelgang (door constipatie) doen de spieren verzwakken, wat bijdraagt aan een verzwakte blaas.

Veroudering

Meestal veroorzaakt veroudering een uitpuiling van de urineblaas. De spieren die de blaas ondersteunen verzwakken bij het ouder worden. Dit gebeurt vooral wanneer vrouwen in de menopauze komen. Tijdens de menopauze produceert een vrouw minder oestrogeen, een hormoon dat zorgt voor het versterken van de spieren.

Symptomen: Pijn en plasproblemen bij vrouwen

Vrouwen met een milde blaasprolaps merken niet altijd symptomen.

Volgende klachten treden op bij symptomatische patiënten:

• een drukkend of vol gevoel in het bekkengebied
• frequente urineweginfecties
• gevoelig of bloedend weefsel dat uit de vagina steekt
• het gevoel dat iets uit de vagina valt
• plasproblemen zoals een sterke drang om te urineren, frequent plassen (pollakisurie), incontinentie, moeite met starten van de urinestroom, een gevoel dat de vrouw niet volledig ‘leeg’ geplast is en geen verlichting voelt na het plassen
• pijn in de vagina, het bekkengebied, de onderbuik of de lies
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• zwaar gevoel of druk in het vaginagebied

Vrouwen met een cystocele verliezen soms wat lekkende urine als gevolg van bewegingen die druk op de blaas zetten. Deze vrouwen krijgen dan te maken met stressincontinentie (lekkage van urine door beweging) wanneer ze hoesten, niezen, lachen of lichaamsbeweging uitvoeren. Urineretentie (het onvermogen om de blaas volledig te ledigen) verschijnt bij een ernstigere blaasverzakking doordat de uitpuiling de urinestroom blokkeert.

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een gynaecologisch onderzoek uit om de uitgepuilde blaas te identificeren. Wanneer de arts de blaas opmerkt in de vagina, bevestigt dit de diagnose van cystocele. Soms is een plas-urethrografie nodig. Hierbij maakt de arts een reeks röntgenfoto’s tijdens het plassen. De arts kan hiermee de vorm van de blaas bepalen en eventuele andere oorzaken van de plasproblemen opsporen. Verder kan de arts mogelijk nog urodynamisch onderzoek inzetten om de zenuwen, de spieren en de intensiteit van de urinestroom te testen. Bovendien krijgen sommige vrouwen een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas) om de blaas te bestuderen.

Indeling

Naar aanleiding van de onderzoeken kan de arts het stadium van de blaasuitzakking bepalen. De blaas kan mild, gematigd, ernstig of volledig uitgepuild zijn. Wanneer de blaas mild is aangetast, komt slechts een klein deel van de blaas in de vagina terecht. Bij een matige uitpuiling komt de blaas in de vagina terecht en is dit voelbaar voor de patiënte. In ernstige gevallen steekt de blaas door de vaginaopening. Wanneer sprake is van een totale uitpuiling van de blaas, is er een volledige uitpuiling van de urineblaas in de vagina. Vaak treedt dit op in combinatie met andere soorten van orgaanverzakkingen.

Behandeling van uitpuiling van urineblaas in vagina

Een cystocele behoeft niet altijd een medische behandeling. Soms volstaan namelijk andere therapieën zoals gedragstherapie, bekkenbodemspieroefeningen, fysiotherapie of het gebruik van een vaginaal ondersteuningsapparaat. De arts schrijft af en toe wel medicijnen voor in de vorm van oestrogeenvervangende therapie. Soms is een chirurgische ingreep nodig voor een uitgepuilde blaas. Diverse operatietechnieken zijn mogelijk, zoals een open operatie, een minimaal invasieve operatie, een laparoscopische operatie en robot-geassisteerde laparoscopische chirurgie. De arts repareert hierbij de eventuele beschadigde spieren of weefsels en herstelt de blaas met behulp van chirurgische instrumenten.

Prognose

De prognose voor patiënten met een cystocele hangt af van de ernst van de blaasverzakking en de gekozen behandelmethoden.

Bij milde gevallen van cystocele kan de aandoening vaak succesvol worden beheerd met conservatieve behandelingen zoals bekkenbodemspieroefeningen en fysiotherapie. In deze gevallen kunnen de symptomen aanzienlijk verminderen en kan de kwaliteit van leven verbeteren zonder noodzaak tot chirurgische ingrepen.

Bij gematigde tot ernstige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn om de blaas te herstellen en de symptomen te verlichten. De meeste patiënten die een operatie ondergaan, ervaren een significante verbetering in hun symptomen en hebben een goede prognose op lange termijn.

Het herstel na een chirurgische ingreep kan variëren, maar de meeste patiënten melden een afname van klachten en een verbetering van hun dagelijkse functionaliteit. De kans op herhaling van de blaasverzakking is echter aanwezig, vooral bij patiënten die niet de aanbevolen preventieve maatregelen volgen.

Vrouwen die tijdens de menopauze of na de bevalling een cystocele ontwikkelen, kunnen baat hebben bij hormonale therapieën om de sterkte van de bekkenbodemspieren te verbeteren, wat de prognose kan bevorderen.

Complicaties

Complicaties bij een cystocele kunnen ontstaan, vooral als de aandoening niet tijdig wordt behandeld of als de behandeling niet volledig effectief is. Mogelijke complicaties zijn:

• Chronische urineweginfecties: Door de blaasverzakking kan de normale urinestroom belemmerd worden, wat kan leiden tot frequentere urineweginfecties.
• Stressincontinentie: Deze aandoening kan verergeren door de verhoogde druk op de blaas, wat leidt tot ongewild urineverlies bij hoesten, niezen of lichamelijke inspanning.
• Urineretentie: Bij ernstige blaasverzakking kan het moeilijk zijn om de blaas volledig te ledigen, wat kan leiden tot urineretentie en een verhoogd risico op nierproblemen.
• Pijn en ongemak: Sommige vrouwen ervaren aanhoudende pijn in het bekkengebied of tijdens geslachtsgemeenschap, ondanks de behandeling van de cystocele.
• Herhaling van de verzakking: Na een chirurgische ingreep bestaat het risico dat de blaas opnieuw verzakt, vooral als de onderliggende risicofactoren niet worden aangepakt of indien de chirurgische ingreep niet volledig succesvol is.
• Impact op levenskwaliteit: De symptomen van een cystocele kunnen invloed hebben op de dagelijkse activiteiten en de kwaliteit van leven van de patiënt, vooral als de aandoening niet adequaat wordt behandeld of als er bijkomende complicaties optreden.

Preventie blaasverzakking

• Bekkenbodemspieroefeningen versterken de spieren die nodig zijn om blaasproblemen te voorkomen.
• Constipatie vermijden is belangrijk, wat inhoudt dat de patiënt veel vezels moet eten.
• Vermijd zwaar tillen om de druk op de bekkenspieren te minimaliseren.
• Houd een gezond gewicht aan, aangezien zwaarlijvigheid extra druk op de bekkenspieren uitoefent, wat het risico op een cystocele verhoogt.

Leven met cystocele

Cystocele is een aandoening waarbij de blaas naar beneden zakt en in de vagina uitsteekt, vaak als gevolg van verzwakte bekkenbodemspieren na een bevalling, ouderdom of chronische druk. Symptomen kunnen zijn: een gevoel van volheid of druk in de onderbuik, moeite met plassen, of urineverlies.

Behandeling en therapieën

De behandeling van cystocele kan variëren van fysiotherapie voor bekkenbodemversterking tot chirurgische ingrepen in ernstigere gevallen. Het gebruik van een pessarium, een apparaat dat in de vagina wordt ingebracht om de blaas te ondersteunen, kan ook nuttig zijn.

Preventie en levensstijl

Het voorkomen van cystocele omvat het versterken van de bekkenbodemspieren door oefeningen zoals Kegel-oefeningen. Het vermijden van overgewicht en het vermijden van langdurige druk op de bekkenbodem kan ook helpen om de kans op een cystocele te verkleinen.

Misvattingen rond cystocele

Een cystocele, ook wel een verzakking van de blaas genoemd, is een aandoening waarbij de blaaswand in de vagina uitpuilt als gevolg van een verzwakking van de bekkenbodemspieren en ondersteunend bindweefsel. Dit kan leiden tot verschillende klachten, waaronder een zwaar gevoel in de onderbuik, urineverlies en moeite met volledig leegplassen. Ondanks de medische kennis over cystocele bestaan er nog veel misvattingen over de oorzaken, symptomen, behandelingen en de impact van deze aandoening op het dagelijks leven.

Een cystocele ontstaat alleen bij ouderen

Hoewel de kans op een cystocele inderdaad toeneemt met de leeftijd, is het onjuist te denken dat alleen ouderen hiermee te maken krijgen. De bekkenbodemspieren en het ondersteunende weefsel kunnen om verschillende redenen verzwakken, zoals door zwangerschap, bevalling, chronische obstipatie, overgewicht, zwaar tillen en hormonale veranderingen. Zelfs jongere patiënten kunnen een cystocele ontwikkelen, vooral als er sprake is van erfelijke aanleg of intensieve belasting van de bekkenbodem. De gedachte dat dit uitsluitend een probleem is voor ouderen kan ertoe leiden dat jongere patiënten hun klachten negeren en pas laat medische hulp zoeken.

Een cystocele veroorzaakt altijd pijn

Een veelvoorkomende misvatting is dat een cystocele gepaard gaat met hevige pijnklachten. In werkelijkheid ervaren veel patiënten een drukkend of zwaar gevoel in de onderbuik of vagina, maar niet per se pijn. Anderen hebben last van urineverlies, een veranderde plasstraal of het gevoel dat de blaas niet volledig wordt geleegd. In sommige gevallen kunnen er ongemakken ontstaan bij langdurig staan of fysieke inspanning, maar dit verschilt per persoon. Doordat pijn niet altijd een kenmerkend symptoom is, wordt de aandoening soms laat opgemerkt, waardoor de verzakking kan verergeren voordat er behandeling wordt gezocht.

Een cystocele kan alleen operatief worden behandeld

Hoewel chirurgie een optie is voor ernstige gevallen, is het niet de enige behandelmogelijkheid. Niet-chirurgische behandelingen, zoals bekkenbodemtherapie, het gebruik van een pessarium en leefstijlaanpassingen, kunnen vaak al aanzienlijke verbetering geven. Bekkenbodemtherapie kan helpen om de spieren te versterken en beter te leren gebruiken, wat de klachten kan verminderen. Een pessarium, een siliconen ring die in de vagina wordt geplaatst, kan extra ondersteuning bieden aan de blaas en zo de symptomen verlichten. Leefstijlaanpassingen, zoals gewichtsverlies, vezelrijke voeding en het vermijden van zwaar tillen, kunnen ook bijdragen aan het beheersen van de klachten. De aanname dat een operatie altijd noodzakelijk is, kan patiënten ontmoedigen om eerst minder ingrijpende behandelingen te proberen.

Een cystocele heeft geen invloed op het dagelijks leven

Sommige patiënten denken dat een cystocele slechts een klein ongemak is zonder echte impact op hun dagelijkse activiteiten. In werkelijkheid kunnen de symptomen een grote invloed hebben op zowel fysieke als emotionele aspecten van het leven. Problemen met plassen kunnen leiden tot frequente toiletbezoeken of onvolledige lediging van de blaas, wat het risico op urineweginfecties verhoogt. Urineverlies kan voor schaamte en sociale terughoudendheid zorgen, terwijl het zware gevoel in de onderbuik fysieke activiteiten kan beperken. Daarnaast kunnen seksuele klachten, zoals ongemak of verminderde gevoeligheid, een negatieve invloed hebben op intieme relaties. Het onderschatten van de impact van een cystocele kan ervoor zorgen dat patiënten geen passende hulp zoeken en blijven worstelen met klachten die hun levenskwaliteit verminderen.

Bekkenbodemoefeningen helpen niet bij een cystocele

Een hardnekkige misvatting is dat bekkenbodemoefeningen zinloos zijn bij een cystocele. Hoewel ze de verzakking niet volledig kunnen terugdraaien, kunnen ze wel bijdragen aan het verbeteren van de spierspanning en het verminderen van symptomen. Door gerichte training van de bekkenbodemspieren kunnen patiënten meer controle krijgen over hun blaas en het zware gevoel in de onderbuik verminderen. Dit kan vooral effectief zijn in de vroege stadia van een cystocele of als ondersteunende maatregel naast andere behandelingen. Het idee dat deze oefeningen nutteloos zijn, kan ervoor zorgen dat patiënten niet investeren in een eenvoudige en effectieve manier om hun klachten te verlichten.

Een cystocele komt vanzelf weer goed

Sommige patiënten denken dat een cystocele vanzelf kan herstellen, vooral als de symptomen mild beginnen. Helaas is dit niet het geval. Eenmaal verzwakt weefsel herstelt zich niet spontaan, en zonder behandeling kan de verzakking juist verergeren. Onbehandelde cystoceles kunnen leiden tot toename van urineverlies, blaasontstekingen en een groter ongemak in het bekkengebied. Vroege interventie, zoals bekkenbodemoefeningen of een pessarium, kan helpen om de progressie af te remmen en klachten te verminderen. De gedachte dat een cystocele vanzelf overgaat, kan patiënten ervan weerhouden tijdig hulp te zoeken, wat uiteindelijk kan resulteren in ernstigere klachten en de noodzaak van ingrijpendere behandelingen.

Een cystocele is hetzelfde als een baarmoederverzakking

Hoewel een cystocele en een baarmoederverzakking beide vormen van bekkenbodemverzakkingen zijn, zijn ze niet hetzelfde. Een cystocele betreft een verzakking van de blaaswand in de vagina, terwijl een baarmoederverzakking optreedt wanneer de baarmoeder zelf naar beneden zakt door een verzwakking van de ondersteunende structuren. In sommige gevallen kunnen deze aandoeningen samen voorkomen, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. De verkeerde aanname dat ze identiek zijn, kan leiden tot verwarring over de symptomen en behandelingsmogelijkheden. Een juiste diagnose door een arts is essentieel om de specifieke oorzaak van de klachten te achterhalen en de meest geschikte behandeling te bepalen.