Otorree: Oorafscheiding door probleem met oor of hersenen

Otorree, ook bekend als otorroe of otorrhea, is de medische term voor afscheiding uit het oor. Deze afscheiding bestaat meestal uit oorsmeer, maar het kan ook pus of bloed bevatten. Oorafscheiding kan voorkomen bij diverse ooraandoeningen, maar het kan ook het gevolg zijn van een hoofdtrauma. De consistentie en kleur van de afscheiding variëren afhankelijk van de oorzaak. Symptomen die gepaard kunnen gaan met otorree zijn onder andere oorpijn, een gezwollen oor, gehoorverlies en jeuk. De behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak en kan medicatie of chirurgie omvatten.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Gescheurd trommelvlies
• Oorzaken: Otorree van hersenvocht
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen bij afscheiding uit het oor of de oren
• Wanneer een arts raadplegen?
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken bij oorafscheiding
• Behandeling van probleem met oor of hersenen
• Prognose en complicaties bij oorafscheiding
• Complicaties
• Preventie en aanvullende informatie

Epidemiologie

Otorree, het uitvloeien van vocht of etter uit het oor, is een veelvoorkomend symptoom bij aandoeningen van het gehoororgaan. De prevalentie varieert afhankelijk van de oorzaak, zoals infecties, trauma of otologische operaties. Wereldwijd komt otorree vaker voor in regio’s met beperkte toegang tot medische zorg, waar onbehandelde middenoorinfecties wijdverspreid zijn.

Leeftijdsverdeling

Otorree komt vaak voor bij kinderen, vooral als gevolg van otitis media met perforatie van het trommelvlies. Bij volwassenen is otorree vaak gerelateerd aan chronische aandoeningen zoals cholesteatoom of na medische interventies.

Geografische verschillen

In lage- en middeninkomenslanden is de incidentie van otorree hoger door een combinatie van slechte hygiëne, ontoereikende toegang tot zorg en hoge prevalentie van bovenste luchtweginfecties.

Seizoensinvloeden

De incidentie van otorree piekt tijdens seizoenen met verhoogde luchtweginfecties, zoals de winter. Dit is vooral merkbaar bij kinderen met frequente otitis media.

Mechanisme

Otorree ontstaat wanneer er een pathologische verbinding is tussen het middenoor of het externe oor en de buitenomgeving, wat leidt tot lekkage van vocht, slijm of etter.

Infectieuze processen

Infecties van het middenoor, zoals otitis media, veroorzaken ontsteking en drukopbouw die kan leiden tot perforatie van het trommelvlies. Hierdoor stroomt geïnfecteerd vocht naar buiten.

Niet-infectieuze oorzaken

Trauma, zoals een schedelbasisfractuur, kan otorree veroorzaken door een directe verbinding te creëren tussen het cerebrospinale vocht en het oor. Daarnaast kunnen allergieën of inflammatoire aandoeningen bijdragen aan een verhoogde vochtproductie.

Postoperatieve mechanismen

Na otologische ingrepen zoals tympanoplastiek of mastoïdectomie kan otorree optreden als gevolg van infectie, slechte wondgenezing of lekkage van oorsmeer en bloedresten.

Oorzaken: Gescheurd trommelvlies

Een gescheurd trommelvlies veroorzaakt vaak oorafscheiding. Dit kan optreden in verschillende situaties, zoals een infectie of trauma. Bij een gescheurd trommelvlies kan de afscheiding wit, lichtbloedig of geel zijn.

Barotrauma

Schade aan het oorweefsel door een plotseling drukverschil tussen de binnen- en buitenkant van het trommelvlies staat bekend als barotrauma of barotitis. Dit kan gebeuren tijdens een vliegtuigreis, duiken, of een snelle afdaling of klim met de auto. Naast oorpijn en tijdelijk gehoorverlies, kan ook oorafscheiding optreden.

Cholesteatoom

Een cholesteatoom is een pijnloos, goedaardig gezwel in het middenoor achter het trommelvlies. Deze tumor kan de buis van Eustachius blokkeren, omliggende weefsels beschadigen en het risico op chronische otitis media verhogen.

Hoofdletsel

Bij een ernstig hoofdletsel kan hersenvocht in het oor terechtkomen, wat leidt tot oorafscheiding.

Otitis externa (zwemmersoor)

Een zwemmersoor komt vaak voor in de zomer en ontstaat door een infectie of een allergische reactie die de zuurgraad van de buitenste gehoorgang vermindert. Het oor kan jeuken en pijnlijk zijn. De gehoorgang kan rood en gezwollen zijn, en afhankelijk van de duur van de infectie kan er heldere of pusachtige afscheiding uit het oor komen. Veelvoorkomende pathogenen zijn streptokokken, Pseudomonas aeruginosa, en Staphylococcus aureus.

Otitis media (middenoorontsteking)

Bij zowel acute als chronische otitis media kan een gescheurd trommelvlies optreden, wat resulteert in oorafscheiding. Deze aandoening komt vaak voor bij kinderen en wordt gekenmerkt door een ophoping van vocht in het middenoor, vaak als gevolg van een verkoudheid of een andere luchtwegaandoening. Symptomen zijn onder andere oorpijn, koorts en afscheiding uit het oor.

Wattenstaafjes

Het gebruik van wattenstaafjes om de oren te reinigen kan het trommelvlies doen scheuren, wat leidt tot oorafscheiding.

Voorwerp in het oor

Kinderen stoppen regelmatig kleine voorwerpen zoals kraaltjes of snoepjes in hun oren, wat een gescheurd trommelvlies en afscheiding kan veroorzaken.

Andere oorzaken van oorafscheiding

Bij dermatitis, eczeem, een neusverkoudheid, en kanker van de gehoorgang kan ook oorafscheiding optreden. Daarnaast kan mastoïditis, een infectie na een middenoorontsteking, leiden tot oorafscheiding. Tot slot kan Wegener's granulomatose, een zeldzame ziekte die de bloedvaten van de ademhalingswegen en oren aantast, ook oorafscheiding veroorzaken.

Oorzaken: Otorree van hersenvocht

In zeldzame gevallen kan hersenvocht uit het oor lekken. Dit kan het gevolg zijn van een schedelbreuk, een infectie, tumoren, aangeboren afwijkingen, of complicaties van hersenchirurgie.

Risicofactoren

Infecties van de bovenste luchtwegen

Frequent terugkerende bovenste luchtweginfecties verhogen het risico op middenoorontsteking en daarmee op otorree.

Slechte hygiënische omstandigheden

Gebrek aan hygiëne en blootstelling aan vervuilde omgevingen vergroten de kans op oorinfecties, vooral in minder ontwikkelde gebieden.

Chronische oorziekten

Patiënten met aandoeningen zoals cholesteatoom of chronische otitis media hebben een verhoogd risico op terugkerende episodes van otorree.

Immuundeficiëntie

Patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals bij HIV-infectie, hebben een verhoogde kans op ernstige en langdurige infecties die otorree kunnen veroorzaken.

Risicogroepen

Kinderen met otitis media

Jonge kinderen lopen een verhoogd risico door anatomische en immunologische factoren, zoals een kortere en horizontale buis van Eustachius.

Patiënten na otologische chirurgie

Na operaties zoals buisjesplaatsing of mastoïdectomie is er een verhoogd risico op infectie en lekkage, wat otorree kan veroorzaken.

Ouderen met gehoorverlies

Ouderen met slechthorendheid en chronische oorproblemen lopen een verhoogd risico, vooral door vertraagde wondgenezing en comorbiditeiten.

Symptomen bij afscheiding uit het oor of de oren

De consistentie en kleur van de afscheiding variëren afhankelijk van de oorzaak van otorree.

• Constante druk (vergelijkbaar met het gevoel van onder water te zwemmen)
• Duizeligheid
• Bloedingen uit het oor (oorbloeding)
• Bloedneus
• Gezwollen oor
• Evenwichtsproblemen of duizeligheid
• Gehoorverlies
• Gevoel van spanning in het oor
• Jeuk
• Koorts
• Oorsuizen (tinnitus aurium)
• Pijn en ongemak in één of beide oren (oorpijn)

Wanneer een arts raadplegen?

Bij aanhoudende of ernstige symptomen van oorafscheiding is het belangrijk om medische hulp in te schakelen. Dit geldt met name als er sprake is van gehoorverlies, ernstige pijn, duizeligheid, of afscheiding die pus of bloed bevat. Tijdige diagnose en behandeling kunnen complicaties voorkomen en de algehele prognose verbeteren.

Otorree is een symptoom dat diverse oorzaken kan hebben en variabele symptomen kan presenteren. Een nauwkeurige diagnose en behandeling zijn essentieel om de onderliggende oorzaak effectief aan te pakken en complicaties te voorkomen.

Alarmsymptomen

Pijnlijke otorree

Otorree gepaard met hevige pijn kan wijzen op een acute infectie of trauma en vereist directe medische evaluatie.

Bloedige otorree

De aanwezigheid van bloed in de ooruitvloed kan een teken zijn van ernstig trauma, tumoren of erosie door een chronisch proces zoals cholesteatoom.

Neurologische symptomen

Wanneer otorree gepaard gaat met symptomen zoals hoofdpijn, koorts of nekstijfheid, kan dit wijzen op complicaties zoals meningitis of schedelbasisfracturen.

Diagnose en onderzoeken bij oorafscheiding

Vraaggesprek

De arts zal de patiënt bevragen over verschillende aspecten:

• Aanwezigheid van een verkoudheid
• Aanwezigheid van jeuk in het oor
• Aanwezigheid van koorts
• Duur van de symptomen
• Geschiedenis van trauma aan het bovenlichaam, vooral boven de schouders
• Geschiedenis van zwemmen
• Gehoorverlies
• Geschiedenis van recent duiken
• Geschiedenis van recente luchtreizen
• Gebruik van wattenstaafjes voor het reinigen van de oren

Lichamelijk onderzoek

Bij het lichamelijk onderzoek kijkt de arts naar het uiterlijk van de patiënt. Mentale afwijkingen of systemische tekens worden genoteerd. De arts palpeert het tepelvormig uitsteeksel van het slaapbeen (mastoïd) en de nek van de patiënt. Vervolgens inspecteert de arts het buitenoor, het trommelvlies en andere oorstructuren. Een inwendig kijkonderzoek van het oor (otoscopie) wordt uitgevoerd om de inwendige oorstructuren te bestuderen. De arts blaast lucht in de gehoorgang om de beweging van het trommelvlies te observeren. Een neurologisch onderzoek kan nodig zijn bij patiënten met mentale problemen, hoofdpijn of een geschiedenis van trauma.

Diagnostisch onderzoek

Bij vermoeden van een gescheurd trommelvlies neemt de arts een monster van de oorafscheiding voor kweekonderzoek. Dit helpt bij het bepalen van de juiste antibiotica voor de behandeling van een infectie. Een CT-scan kan nodig zijn bij hoofdtrauma.

Behandeling van probleem met oor of hersenen

De arts reinigt eerst het aangetaste oor met een speciaal zuigapparaat en onderzoekt waar de oorafscheiding vandaan komt. Bij infectie schrijft hij antibiotica voor, meestal in de vorm van oordruppels. Resultaten van het kweekonderzoek zijn belangrijk om de juiste behandeling te bepalen, aangezien antibiotica het begin van meningitis kunnen maskeren. Corticosteroïden kunnen nodig zijn om zwelling en afscheiding te verminderen. Bij kinderen met chronische otitis media kan de arts oorbuisjes plaatsen. Een cholesteatoom wordt meestal chirurgisch verwijderd. Bij een allergische reactie die otitis externa veroorzaakt, schrijft de arts antihistaminica voor. Het is belangrijk dat de patiënt het aangetaste oor droog houdt tijdens de behandeling, aangezien contact met water verdere schade aan het trommelvlies kan veroorzaken.

Prognose en complicaties bij oorafscheiding

De prognose van oorafscheiding varieert sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Bij tijdige en juiste behandeling is de prognose voor de meeste oorzaken van otorree gunstig. Bijvoorbeeld, een gescheurd trommelvlies herstelt meestal vanzelf binnen enkele weken, mits er geen infectie optreedt. Ook bij infecties zoals otitis externa en otitis media leidt de juiste medicatie vaak tot volledig herstel zonder blijvende gevolgen. Chronische aandoeningen zoals cholesteatoom vereisen mogelijk langdurige behandeling en regelmatige controle, maar kunnen met de juiste zorg ook goed beheerd worden. Hoofdletsel en lekkage van hersenvocht vereisen meestal gespecialiseerde behandeling en kunnen een langere hersteltijd hebben, maar met adequate medische zorg is ook hier een goede uitkomst mogelijk.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden als oorafscheiding niet adequaat wordt behandeld of als de onderliggende oorzaak ernstig is. Enkele mogelijke complicaties zijn:

• Gehoorverlies: Bij langdurige of onbehandelde infecties kan blijvend gehoorverlies optreden.
• Chronische otitis media: Terugkerende middenoorontstekingen kunnen leiden tot blijvende schade aan het oor.
• Cholesteatoom: Zonder behandeling kan een cholesteatoom leiden tot ernstige complicaties zoals vernietiging van gehoorbeentjes, gezichtsverlamming, en in zeldzame gevallen hersenabcessen.
• Meningitis: Een infectie kan zich verspreiden naar de hersenvliezen, wat leidt tot meningitis, een potentieel levensbedreigende aandoening.
• Mastoïditis: Een infectie van het mastoïd (bot achter het oor) kan optreden na een middenoorontsteking, wat leidt tot pijn en zwelling achter het oor en mogelijk verdere verspreiding van de infectie.
• Evenwichtsproblemen: Aandoeningen van het binnenoor kunnen leiden tot langdurige evenwichtsstoornissen en duizeligheid.
• Lekkage van hersenvocht: Dit kan ernstige complicaties met zich meebrengen, zoals meningitis en verhoogde intracraniale druk.

Een tijdige diagnose en behandeling zijn cruciaal om deze complicaties te voorkomen en de kans op een volledig herstel te maximaliseren. Bij aanhoudende of verergerende symptomen is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Preventie en aanvullende informatie

Vaccinaties

Het vaccineren tegen Streptococcus pneumoniae en Haemophilus influenzae type b vermindert het risico op middenoorinfecties en daarmee op otorree.

Goede oorhygiëne

Het vermijden van onnodige manipulatie van het oor en het schoonhouden van het gehoorkanaal kan infecties helpen voorkomen.

Vroege behandeling van infecties

Het tijdig behandelen van oor- en luchtweginfecties voorkomt complicaties zoals trommelvliesperforatie en otorree.

Opvolging na chirurgie

Bij patiënten die otologische chirurgie hebben ondergaan, kan regelmatige controle en goede wondverzorging het risico op postoperatieve otorree minimaliseren.

Lees verder

• Oorbloeding: Bloeding uit het oor met bloederige afscheiding
• Oordruppels: Soorten, indicatie, gebruik en waarschuwingen
• Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam