Middenoorontsteking: oorzaken, symptomen, behandeling

Een ontsteking van het middenoor wordt ook wel otitis media genoemd. Het is een veel voorkomende ziekte, vooral bij zuigelingen en jonge kinderen. Maar ook op andere leeftijden kun je een middenoorontsteking krijgen. Wat zijn de oorzaken en de symptomen? Hoe wordt de diagnose gesteld en hoe wordt een middenoorontsteking behandeld?

Inhoud artikel

• Het oor
• Middenoorontsteking
• Oorzaken van middenoorontsteking
• Symptomen middenoorontsteking
• Diagnose middenoorontsteking
• Behandeling van middenoorontsteking
• Complicaties
• Zwemmen

Het oor

Het oor is het gehoor- en evenwichtsorgaan. Het bestaat uit drie delen: het uitwendige oor, het middenoor en het binnenoor. De onderdelen van het uitwendige oor: de oorschelp en de uitwendige gehoorgang. De gehoorgang stopt bij het trommelvlies. Het middenoor is de ruimte achter het trommelvlies, hier bevinden zich de gehoorbeentjes. Het middenoor staat via de buis van Eustachius in verbinding met de neuskeelholte. Het binnenoor bestaat uit het slakkenhuis en de drie halfcirkelvormige kanalen. Het slakkenhuis is het echte gehoororgaan, de drie halfcirkelvormige kanalen spelen een rol bij het evenwichtsgevoel. Zij geven bewegingen van het hoofd door aan de hersenen. De meest voorkomende ooraandoeningen zijn ontsteking van de gehoorgang (otitis) en middenoorontsteking (otitis media). Een binnenoorontsteking komt niet zo vaak voor. Bij mastoiditis is ook het bot achter het oor ontstoken.

Middenoorontsteking

(Acute) otitis media is een infectie van het middenoor, wat vaak (hevige) oorpijn veroorzaakt. Het komt vaak voor bij kinderen jonger dan vier jaar. Het geslacht is geen factor van betekenis. Het is de meest voorkomende oorzaak van oorpijn bij kinderen. Tussen het middenoor en het neus-keelholte loopt de buis van Eustachius. Vocht uit het middenoor kan via de buis van Eustachius afgevoerd worden naar de neus-keelholte. Als de buis van Eustachius verstopt zit dan zitten virussen, bacteriën en ontstekingsvocht ‘opgesloten’ in het middenoor. De druk zal stijgen, het trommelvlies gaat bol staan en dat zorgt voor pijn. Een middenoorontsteking komt vaker voor als ouders roken. De aandoening zit soms in de familie, het zou kunnen dat er een erfelijke factor meespeelt.

Oorzaken van middenoorontsteking

Meestal start een middenoorontsteking met een gewone verkoudheid. De buis van Eustachius kan daardoor verstopt raken. In de meeste gevallen wordt de ontsteking veroorzaakt door bacteriën. Het is onduidelijk of virussen een middenoorontsteking kunnen teweegbrengen. Wel is er het vermoeden dat virussen door de op gang gebrachte ontstekingsreactie het middenoor gevoeliger maken voor een invasie van bacteriën.

Symptomen middenoorontsteking

De verschijnselen van een middenoorontsteking ontstaan vaak binnen een paar uur. Een middenoorontsteking gaat vaak gepaard met pijn in het oor, algehele malaise, een verhoogde lichaamstemperatuur, een loopoor. Een loopoor is een oor met afscheiding van vocht, dit kan bloederig zijn. Hele jonge kinderen kunnen de plaats van de pijn nog niet aanwijzen. De symptomen bij een jong kind zijn: een verhoogde lichaamstemperatuur en huilen. Oudere kinderen kunnen meer aangeven: ze geven pijn aan in het oor, trekken of wrijven aan het aangedane oor, mogelijk horen ze tijdelijk slecht met het ontstoken oor. Wordt er niets gedaan, dan kan het trommelvlies scheuren en de pijn zal minder worden. Als het trommelvlies scheurt, dan kan er bloed en pus uit het oor komen.

Diagnose middenoorontsteking

De gehoorgang en het trommelvlies kunnen worden onderzocht met een otoscoop. Dit is een oorspiegel die de binnenkant van het oor beschijnt en vergroot. Het onderzoek wordt gebruikt om de diagnose te stellen bij bijvoorbeeld een middenoorontsteking, of een gescheurd trommelvlies. Er wordt gekeken of er pus aanwezig is.

Behandeling van middenoorontsteking

Meestal zal een arts iets voorschrijven om de pijn te verminderen en bij veel pijnklachten kan het trommelvlies worden doorgeprikt. Als er sprake is van een verstopte neus dan kunnen neusdruppels worden voorgeschreven. Bij kinderen ouder dan zes maanden is een antibiotica meestal niet nodig. Als de klachten niet minder worden na drie dagen of als het kind steeds zieker wordt, slecht drinkt of als de pijn erger wordt, neem dan altijd contact op met een arts! Bij een kind jonger dan zes maanden direct (dus bij dag één) contact opnemen. Kinderen met een gespleten verhemelte, kinderen met het syndroom van Down en kinderen met een verminderde weerstand behoren tot de zogenoemde risicogroepen. Ook bij hen is het belangrijk om een direct een arts te consulteren. Er kan besloten worden om antibiotica te geven, een doorverwijzing naar een KNO-arts is ook een optie. Met de juiste behandeling zijn de symptomen meestal binnen een paar dagen verdwenen. Een gescheurd trommelvlies heeft wat meer tijd nodig: binnen een paar weken is het trommelvlies genezen. Als een middenoorontsteking telkens terugkeert en niet reageert op antibiotica dan kan worden overwogen om trommelvliesbuisjes te plaatsen eventueel in combinatie met het verwijderen van de amandelen.

Complicaties

Heeft een kind herhaaldelijk een middenoorontsteking dan kan dit leiden tot een chronische ophoping van slijm. Dit wordt ook wel chronische otitis media met effusie genoemd. Effusie is het doorlekken van (lichaams)vloeistoffen naar een lichaamsholte of ander weefsel. Men spreekt ook wel van: lijmoor of glue ear.

Zwemmen

Bij een loopoor wordt zwemmen met het hoofd onder water afgeraden, maar ook bij een ‘droge’ trommelvliesperforatie is het beter om niet te zwemmen, omdat door labyrintprikkeling dan duizeligheid kan optreden. Douchen kan wel omdat de kans dat er daarbij water in het middenoor komt, minimaal is. Nadere informatie kun je vinden op: nhg.org.