Oorinfecties: Soorten, symptomen en behandeling

Een oorinfectie is de meest voorkomende oorzaak van oorpijn en komt veel voor bij zowel kinderen als volwassenen. Oorinfecties kunnen het buitenoor, middenoor of binnenoor aantasten en gaan vaak gepaard met symptomen zoals oorpijn, oorafscheiding en prikkelbaarheid. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten vanzelf binnen enkele dagen, vooral bij virale oorinfecties. Soms is echter medische behandeling nodig, zoals medicijnen of het plaatsen van oorbuisjes. Ook natuurlijke remedies kunnen helpen om de symptomen te verlichten.

• Anatomie van het oor
• Soorten oorinfecties
• Oorinfecties van het buitenoor
• Oorinfecties van het middenoor
• Oorinfecties van het binnenoor
• Risicofactoren
• Symptomen: Oorpijn en oorafscheiding
• Diagnose
• Behandeling
• Zelfzorg
• Medische behandeling
• Preventie

Anatomie van het oor

Het oor bestaat uit drie hoofdonderdelen: het externe (buitenste) oor, het middenoor en het binnenoor. Het buitenoor, oftewel de oorschelp, is gemaakt van kraakbeen en bedekt met huid. Geluidsgolven worden opgevangen door de oorschelp en geleid naar de uitwendige gehoorgang, die uitkomt op het trommelvlies. Het trommelvlies en de kleine botten in het middenoor trillen door deze geluidsgolven. Deze trillingen worden doorgegeven aan het slakkenhuis, een spiraalvormige structuur in het binnenoor. Het slakkenhuis zet geluidstrillingen om in zenuwimpulsen die naar de hersenen worden gestuurd. Het halfcirkelvormige labyrint, dat met vloeistof gevuld is, is verbonden met het slakkenhuis en speelt een rol bij het evenwicht. De buis van Eustachius zorgt voor de afvoer van vloeistoffen uit het middenoor naar de keel (farynx), achter de neus.

Soorten oorinfecties

Oorinfecties van het buitenoor

Een uitwendige oorinfectie, bekend als zwemmersoor (otitis externa), ontstaat meestal door een bacteriële infectie van de huid in de gehoorgang. Overmatige blootstelling aan water of het gebruik van wattenstaafjes om oorsmeer te verwijderen, kan de kans op een oorinfectie van het buitenoor verhogen.

Oorinfecties van het middenoor

Oorzaken van een middenoorinfectie
Het middenoor is een kleine ruimte achter het trommelvlies die goed geventileerd moet worden. Normaal gesproken passeert lucht via de buis van Eustachius van achter de neus naar het middenoor, wat helpt om het middenoor schoon en droog te houden. Wanneer de buis van Eustachius verstopt raakt, kan lucht niet goed circuleren, waardoor een vochtige en warme omgeving ontstaat die ideaal is voor ziektekiemen. Bij een middenoorontsteking (otitis media) ontstaat de infectie net achter het trommelvlies.

Virussen
Bij kinderen ontstaan oorinfecties vaak door virale luchtweginfecties zoals een verkoudheid of griep. Deze infecties veroorzaken zwelling van de buis van Eustachius, waardoor de luchtcirculatie naar het middenoor wordt belemmerd. Allergieën voor pollen, stof, huidschilfers van dieren of voedsel kunnen vergelijkbare effecten hebben, evenals blootstelling aan rook en andere milieuvervuilende stoffen.

Bacteriën
Hoewel bacteriën soms direct een oorinfectie veroorzaken, komen ze meestal binnen na een virale infectie of allergische reactie, waarbij ze zich vestigen in de warme en vochtige omgeving van het middenoor. Bacteriële infecties kunnen leiden tot ernstige ontstekingen en koorts. De meest voorkomende bacteriën die oorinfecties veroorzaken zijn vergelijkbaar met die welke betrokken zijn bij sinusitis en andere luchtweginfecties. Het conjugaat pneumokokkenvaccin is effectief tegen verschillende stammen van bacteriën die vaak oorinfecties veroorzaken. Dit vaccin wordt routinematig gegeven aan zuigelingen en peuters ter preventie van aandoeningen zoals meningitis (hersenvliesontsteking), longinfecties en bloedinfecties.

Patronen
Oorinfecties kunnen op verschillende manieren voorkomen. Een enkel geval van een oorinfectie wordt acute otitis media genoemd. Als de infectie drie keer terugkeert binnen zes maanden (of vier keer in een jaar), wordt gesproken van terugkerende oorinfecties (terugkerende acute otitis media). Dit duidt vaak op een probleem met de werking van de buis van Eustachius. Vochtophoping in het middenoor zonder infectie wordt otitis media met effusie genoemd. Bij deze aandoening blijft er vocht in het oor zitten, zonder dat er een actieve infectie is.

Oorinfecties van het binnenoor

Oorinfecties van het binnenoor komen zelden voor en zijn vaak het gevolg van een virus. Deze infecties, zoals labyrintitis, kunnen de structuren van het binnenoor aantasten, wat leidt tot symptomen zoals oorsuizen (tinnitus aurium) en duizeligheid. Deze aandoeningen verstoren het evenwicht en het gehoor. Medische behandeling is vaak noodzakelijk voor interne oorinfecties, hoewel ze bij kinderen zeldzaam zijn.

Risicofactoren

Algemene risicofactoren
Baby's en jonge kinderen onder de twee jaar lopen een hoger risico op oorinfecties. De buis van Eustachius is bij deze leeftijdsgroep vaak nog niet volledig ontwikkeld, waardoor deze gemakkelijker kan verstopt raken. Allergieën, postnasale drip (overmatig slijm in de keel), sinusinfecties, verkoudheden en keelamandelproblemen kunnen de functie van de buis van Eustachius verstoren. Oorinfecties komen vaker voor in de herfst en winter wanneer luchtweginfecties toenemen. Baby's die liggen tijdens flesvoeding of het gebruik van een fopspeen kunnen vaker last hebben van oorinfecties. Kinderen in kinderdagcentra lopen een verhoogd risico vanwege hun blootstelling aan ziektekiemen. Sigarettenrook en andere vormen van luchtvervuiling verhogen ook het risico op oorinfecties.

Terugkerende oorinfecties
De risicofactoren voor terugkerende oorinfecties zijn:

• baby's die flesvoeding krijgen (baby's die borstvoeding krijgen, hebben minder vaak oorinfecties)
• kinderen die veel tijd doorbrengen in kinderdagverblijven
• kinderen die in een huishouden met rokers wonen
• patiënten met afwijkingen in het gehemelte, zoals een gespleten gehemelte
• patiënten met een familiegeschiedenis van oorinfecties
• patiënten met een verzwakt immuunsysteem of een chronische luchtwegaandoening zoals mucoviscidose (taaislijmziekte) of astma
• jongens en mannen hebben iets meer kans

Symptomen: Oorpijn en oorafscheiding

Symptomen die kunnen optreden bij een oorinfectie zijn onder andere:

• ’s nachts huilen tijdens het liggen
• aan het oor trekken
• braken
• duizeligheid
• een drukkend gevoel in het hoofd
• gevoel van volheid in het oor
• oorafscheiding
• sharp stekende pijn met warme oorafscheiding uit de gehoorgang
• verminderde eetlust
• verstopte neus
• evenwichtsproblemen
• gedempt horen / gehoorverlies / plotselinge doofheid
• jeukende oren
• keelpijn
• koorts
• misselijkheid
• oorpijn
• vaak de oorafscheiding een bleke kleur, lijkt op slijm, of kan pusachtig zijn
• in sommige gevallen ernstige pijn en koorts kan wijzen op een ontsteking van de hersenvliezen of meningitis

• Diagnose

• Een arts kan de diagnose van een oorinfectie stellen door het uitvoeren van een lichamelijk onderzoek, waarbij de symptomen en medische voorgeschiedenis van de patiënt worden geëvalueerd. Het onderzoek omvat vaak:
• Inspectie van de gehoorgang en het trommelvlies met een otoscopie (oorscopie), waarbij de arts met een otoscoop in het oor kijkt.
• Onderzoek van het middenoor door middel van pneumatische otoscopie, waarbij lucht in de gehoorgang wordt geblazen om te zien of het trommelvlies beweegt.
• Een audiometrisch gehooronderzoek om het gehoor te evalueren.
• Als er sprake is van chronische of terugkerende infecties, kan aanvullend onderzoek nodig zijn, zoals culturen van oorafscheiding of beeldvorming van het oor (bijvoorbeeld CT-scan of MRI).



Behandeling

Zelfzorg

Een aantal maatregelen kan helpen bij het verlichten van de symptomen van een oorinfectie:

• Het aanbrengen van warme kompressen op het getroffen oor kan de pijn verlichten.
• Het gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen kan de pijn en koorts verminderen.
• Het vermijden van het gebruik van wattenstaafjes in de gehoorgang om verdere irritatie of beschadiging van de gehoorgang te voorkomen.
• Het opruimen van slijm of afscheiding uit de neus om de buis van Eustachius open te houden.
• Blijf goed gehydrateerd en rust goed uit.
• Gebruik een luchtbevochtiger om de luchtvochtigheid in huis te verhogen, vooral bij droge lucht.



Medische behandeling

Antibiotica
Als een oorinfectie wordt veroorzaakt door bacteriën, kan een arts antibiotica voorschrijven. Dit kan in de vorm van orale medicijnen of oordruppels, afhankelijk van de ernst van de infectie en de patiënt.

Andere medicijnen
Bij ernstige pijn of koorts kunnen andere medicijnen worden voorgeschreven, zoals corticosteroïden om ontstekingen te verminderen.

Chirurgische behandeling
In sommige gevallen kan een chirurgische ingreep nodig zijn, zoals:

• Een trommelvliesbuisje (trommelvliesbuisjes) kan worden geplaatst om herhaalde middenoorontstekingen te voorkomen door te zorgen voor een constante afvoer van vocht uit het middenoor.
• In gevallen van ernstige infecties kan een mastoidectomie nodig zijn om geïnfecteerd botweefsel rond het oor te verwijderen.
• Bij ernstige gehoorproblemen kan een chirurgische reconstructie van het trommelvlies of gehoorbeentjes nodig zijn.



Preventie

Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om oorinfecties te voorkomen:

• Zorg voor goede handhygiëne om verspreiding van ziektekiemen te voorkomen.
• Voorkom het in contact komen met rook of andere verontreinigende stoffen.
• Borstvoeding kan het risico op oorinfecties bij zuigelingen verlagen.
• Zorg voor een gezonde voeding en een sterk immuunsysteem om infecties te weerstaan.
• Houd de oren droog en voorkom het inbrengen van vreemde voorwerpen zoals wattenstaafjes in de gehoorgang.



Lees verder

• Labyrintitis: Ontsteking van deel van binnenoor (labyrint)
• Otitis media (middenoorontsteking): Infectie bij kinderen
• Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Chronische oorinfectie: Soorten, oorzaken en behandeling