Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling

Na een bevalling ontstaan mogelijk diverse soorten stemmingswisselingen: de babyblues, een postnatale depressie en een postpartumpsychose. Een postnatale depressie (postpartumdepressie) is een vorm van een ernstige depressie die meestal binnen enkele weken na de bevalling begint. De aandoening gaat gepaard met tal van fysieke, emotionele en gedragsveranderingen. De diagnose van een postpartumdepressie is gebaseerd op de tijdsduur tussen de bevalling en het begin van de symptomen en ook op de ernst van de depressie. Medicatie en psychotherapie behandelen deze aandoening, maar daarnaast zijn diverse tips voorhanden om het voor een pas bevallen moeder wat gemakkelijker te maken.

• Soorten stemmingswisselingen bij vrouw na de bevalling
• Babyblues
• Postpartumdepressie
• Postpartumpsychose (kraambedpsychose)
• Epidemiologie van depressie bij vrouwen na bevalling
• Oorzaken van postnatale depressie
• Risicofactoren van postnatale depressie
• Symptomen van postpartumdepressie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van postpartumdepressie
• Prognose van postpartumdepressie
• Complicaties van postpartumdepressie
• Preventie van postpartumdepressie
• Praktische omgangstips bij postnatale depressie
• Emotionele ondersteuning en therapie
• Medische behandeling en sociale ondersteuning
• Misvattingen rond postnatale depressie
• Postnatale depressie is hetzelfde als de babyblues
• Postnatale depressie komt alleen voor bij vrouwen die geen band met hun baby hebben
• Postnatale depressie is zeldzaam en komt alleen voor bij een bepaald type vrouw
• Postnatale depressie is het resultaat van een zwakte in de moeder
• Vrouwen met postnatale depressie kunnen gewoon 'erdoorheen komen' zonder hulp
• Postnatale depressie heeft geen invloed op de ontwikkeling van de baby
• Postnatale depressie is alleen een probleem van de moeder, niet van het gezin

Soorten stemmingswisselingen bij vrouw na de bevalling

Vrouwen ervaren mogelijk drie soorten stemmingswisselingen na de bevalling.

Babyblues

De 'babyblues' komt voor bij de meeste vrouwen in de dagen vlak na de bevalling en is normaal. Een nieuwe moeder heeft plotselinge stemmingswisselingen, zoals zich erg gelukkig voelen en zich dan weer heel verdrietig voelen. Zonder reden huilen en ongeduldig, prikkelbaar, rusteloos, angstig of verdrietig zijn, zijn enkele tekenen die optreden bij de babyblues. De babyblues houdt enkele uren tot twee weken na de bevalling aan. Voor de babyblues is meestal geen professionele behandeling nodig. Lid worden van een steungroep rond nieuwe moeders of praten met andere moeders is nuttig.

Postpartumdepressie

Een postpartumdepressie (postnatale depressie) vindt meestal binnen enkele weken na de bevalling plaats, maar sommige vrouwen krijgen te maken met de symptomen wanneer ze stoppen met het geven van borstvoeding, of anders ervaren pas klachten wanneer ze weer gaan werken. Een postnatale depressie treedt op na de geboorte van een kind (ook na een volgend kind). De gevoelens doen denken aan deze van babyblues: verdriet, wanhoop, angst, prikkelbaarheid, maar deze voelen sterken aan dan bij de babyblues. Een postnatale depressie zorgt er vaak voor dat een vrouw niet de dingen kan doen die ze elke dag zou moeten doen. Wanneer de dagelijkse activiteiten verstoord zijn, is professioneel medisch advies nodig. De arts test de vrouw op de symptomen van een depressie en stelt een behandeling op. Als een vrouw geen behandeling voor een postnatale depressie krijgt, verergeren de symptomen. Hoewel een postnatale depressie een ernstige aandoening is, is de aandoening goed te behandelen met medicijnen en psychotherapie.

Postpartumpsychose (kraambedpsychose)

Een postpartumpsychose is een zeer ernstige psychische aandoening die nieuwe moeders treft. Deze ziekte treedt mogelijk snel op, vaak binnen de eerste drie maanden na de bevalling. Vrouwen verliezen hierbij het contact met de werkelijkheid, ze ervaren auditieve hallucinaties (dingen horen die niet echt gebeuren, zoals een vrouw die praat) en ze ervaren wanen (sterk dingen geloven die duidelijk irrationeel zijn). Visuele hallucinaties (dingen zien die er niet zijn) komen minder vaak voor. Andere symptomen zijn obsessieve gedachten over de baby, overmatige energie en opwinding, slapeloosheid, zich geagiteerd en boos voelen, rusteloosheid en vreemde gevoelens en gedragingen. Vrouwen die lijden aan een postnatale psychose, is meteen een behandeling met medicatie vereist. Vrouwen hebben vaak een ziekenhuisopname nodig omdat ze het risico lopen om zichzelf of iemand anders pijn te doen.

Epidemiologie van depressie bij vrouwen na bevalling

De meeste nieuwe moeders ervaren de babyblues na de bevalling. Ongeveer één op de tien van deze vrouwen ontwikkelt na de bevalling een meer ernstige en langdurige depressie. Ongeveer één op de 1.000 vrouwen ontwikkelt een postpartumpsychose.

Oorzaken van postnatale depressie

Een postpartumdepressie verschijnt door chemische, sociale en psychologische veranderingen die samenhangen met het krijgen van een baby. Na de bevalling gebeurt een snelle daling van de hormonen (chemische veranderingen). De oestrogeen- en progesteronspiegels (de vrouwelijke voortplantingshormonen) zijn tien keer hoger tijdens de zwangerschap. Na de bevalling vindt een sterke daling van deze hormonen plaats. In drie dagen tijd dalen ze naar de waarden voordat de vrouw zwanger werd. Ook sociale en psychologische veranderingen in verband met het krijgen van een baby verhogen het risico op een depressie na de bevalling. Een verlaagd zelfbeeld, ongerustheid en een slaapgebrek dragen tot slot bij aan een postnatale depressie.

Risicofactoren van postnatale depressie

Een aantal factoren verhogen het risico op een postpartumdepressie:

• alleen wonen
• beperkte sociale steun
• de leeftijd bij de zwangerschap: des te jonger de vrouw tijdens de zwangerschap, des te groter het risico
• een meerlingengeboorte
• een ongeplande of ongewenste zwangerschap
• een postnatale depressie na een eerdere zwangerschap
• een voorgeschiedenis van een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis)
• een voorgeschiedenis van een depressie of premenstruele dysfore stoornis (PMDD)
• een voorgeschiedenis van een depressie voor of tijdens de zwangerschap
• emotionele conflicten over de zwangerschap
• familieleden met een postnatale depressie of andere stemmingsstoornissen
• financiële problemen
• gezondheidsproblemen bij de baby
• huwelijksproblemen
• kinderen: des te meer kinderen de vrouw heeft, des te groter de kans dat de vrouw lijdt aan een depressie tijdens een volgende zwangerschap
• stressvolle gebeurtenissen in het afgelopen jaar, zoals zwangerschapscomplicaties, een ziekte of baanverlies

Symptomen van postpartumdepressie

De symptomen van postpartum depressie zijn vergelijkbaar met wat een vrouw normaal gesproken ervaart na de bevalling, zoals moeite met slapen, veranderingen in de eetlust, overmatige vermoeidheid, een verminderd libido en frequente stemmingswisselingen. Deze tekenen gaan echter ook gepaard met andere symptomen van een ernstige depressie die niet normaal zijn na de bevalling, zoals een depressieve stemming, een verlies van plezier, gevoelens van waardeloosheid, hopeloosheid en hulpeloosheid, gedachten over de dood of zelfmoord of gedachten of het pijn doen van iemand anders.

Diagnose en onderzoeken

De arts praat met de vrouw over haar gevoelens, gedachten en de geestelijke gezondheid. Aan de hand van de verkregen informatie maakt hij een onderscheid tussen de gewone babyblues of een postnatale depressie. Soms moet de moeder hiervoor nog bijkomende vragenlijsten invullen. Een arts voert soms nog een bijkomend bloedonderzoek uit om een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) uit te sluiten, hetgeen de symptomen kan verklaren. Indien nodig zet de arts nog andere testen in indien hij vermoedt dat andere medische oorzaken aan de basis liggen van de klachten.

Behandeling van postpartumdepressie

Een postpartumdepressie behandelt de arts afhankelijk van het type en de ernst van de symptomen van een vrouw. De behandeling bestaat uit (een combinatie van):

• anti-angstmedicatie bij angststoornissen
• antidepressiva bij een depressie
• deelname aan een steungroep voor emotionele steun en educatie
• psychotherapie

Bij een postpartumpsychose schrijft de arts meestal ook nog geneesmiddelen voor voor de behandeling van een psychose (antipsychotica). Een ziekenhuisopname is vaak vereist. Psychotherapie kan een vrouw ook helpen om haar stress en angsten te verminderen. Ze kan ook een steungroep voor nieuwe moeders proberen.

Prognose van postpartumdepressie

De symptomen van een postpartumdepressie verbeteren doorgaans met behandeling. De meeste vrouwen reageren goed op behandeling en zijn binnen zes maanden hersteld. Desondanks kan het soms maanden duren voor vrouwen weer helemaal herstellen van een postnatale depressie. Als een vrouw zonder behandeling blijft, duurt het vaak langer om te herstellen en de symptomen zijn soms ernstiger.

Complicaties van postpartumdepressie

Een postnatale depressie kan leiden tot ernstige gevolgen voor zowel de vrouw als haar kind. Dit kan invloed hebben op de band tussen moeder en kind, de ontwikkeling van de baby en het welzijn van het gezin. Een onbehandelde postpartumdepressie kan bijdragen aan ernstige problemen, zoals een slechte moeder-kind relatie, moeite met het verzorgen van de baby, angst, wanhoop en een verhoogd risico van zelfmoord.

Preventie van postpartumdepressie

Preventie van een postpartumdepressie houdt het vinden van goede steun in voor een vrouw tijdens en na de zwangerschap, vooral als een vrouw een hoger risico loopt op deze aandoening. Sommige vrouwen krijgen behandeling vóór de bevalling als zij een verleden van depressie hebben en risico lopen op een postpartumdepressie. Vrouwen met een postnatale depressie worden vaak aangeraden om hun symptomen te bespreken met hun arts om vroegtijdig in te grijpen. Het zoeken naar hulp bij een geestelijke gezondheidsdeskundige en een tijdig volgen van behandeling is het beste voor zowel de moeder als haar baby.

Praktische omgangstips bij postnatale depressie

Emotionele ondersteuning en therapie

Postnatale depressie is een veelvoorkomende aandoening die zich kan ontwikkelen na de bevalling. Het is belangrijk om een ondersteunend netwerk op te bouwen van familie, vrienden en zorgverleners om de vrouw te helpen haar emoties en veranderingen in haar leven te verwerken. Het is cruciaal om haar gevoelens van schuld of falen niet te versterken, maar in plaats daarvan haar ervaring serieus te nemen.

Therapie kan een belangrijke rol spelen in het herstel. Cognitieve gedragstherapie of andere vormen van psychotherapie kunnen effectief zijn om de negatieve gedachten en gevoelens te verminderen. Het is ook nuttig om de vrouw aan te moedigen om tijd voor zichzelf te nemen, ook al is dat soms moeilijk in de drukte van het moederschap.

Medische behandeling en sociale ondersteuning

In sommige gevallen kunnen medicijnen zoals antidepressiva worden voorgeschreven om de symptomen van postnatale depressie te verlichten. Deze medicijnen moeten zorgvuldig worden beheerd, vooral als de vrouw borstvoeding geeft. Het is belangrijk om de behandeling te bespreken met de arts om de beste opties te bepalen.

Sociale ondersteuning is essentieel om het gevoel van isolatie te verminderen. Het kan helpen om contact te maken met andere moeders die soortgelijke ervaringen hebben, bijvoorbeeld via ondersteuningsgroepen. Dit bevordert het gevoel van verbondenheid en begrip.

Misvattingen rond postnatale depressie

Postnatale depressie is een serieuze aandoening die veel invloed kan hebben op de gezondheid en het welzijn van een moeder na de bevalling. Helaas bestaan er veel misvattingen over deze aandoening, die vaak leiden tot onbegrip of het bagatelliseren van de ernst ervan. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misvattingen besproken.

Postnatale depressie is hetzelfde als de babyblues

Veel mensen denken dat postnatale depressie en de babyblues hetzelfde zijn. De babyblues is een mildere vorm van stemmingswisselingen die veel vrouwen ervaren binnen de eerste paar dagen na de bevalling. Postnatale depressie is echter veel ernstiger en langduriger, en het vereist vaak professionele hulp. De symptomen van postnatale depressie kunnen maanden aanhouden, terwijl de babyblues meestal binnen twee weken verdwijnen.

Postnatale depressie komt alleen voor bij vrouwen die geen band met hun baby hebben

Een andere misvatting is dat vrouwen die postnatale depressie ervaren geen band met hun baby hebben. Dit is niet waar. Vrouwen met postnatale depressie kunnen enorm van hun baby houden, maar ze voelen zich overweldigd, verdrietig of zelfs angstig, wat het moeilijk maakt om een band op te bouwen. Het is belangrijk te begrijpen dat postnatale depressie de moeder niet minder van haar baby laat houden.

Postnatale depressie is zeldzaam en komt alleen voor bij een bepaald type vrouw

Postnatale depressie wordt vaak als een zeldzame aandoening gezien, maar in werkelijkheid komt het veel vaker voor dan vaak wordt gedacht. Het treft ongeveer 10-15% van de vrouwen die recent bevallen zijn. Het kan vrouwen van alle leeftijden, achtergronden en omstandigheden treffen, zelfs vrouwen die een gezonde zwangerschap en bevalling hebben gehad.

Postnatale depressie is het resultaat van een zwakte in de moeder

Er bestaat de misvatting dat postnatale depressie het gevolg is van een persoonlijke zwakte of een gebrek aan moederschap. Dit is absoluut niet waar. Postnatale depressie wordt veroorzaakt door een complexe interactie van hormonale veranderingen, genetische factoren, psychologische stress en soms ook externe factoren zoals gebrek aan steun of financiële problemen. Het is een medische aandoening die behandeld moet worden, net zoals andere vormen van depressie.

Vrouwen met postnatale depressie kunnen gewoon 'erdoorheen komen' zonder hulp

Er is de misvatting dat vrouwen die postnatale depressie ervaren zich gewoon "bij elkaar moeten rapen" of "erdoorheen moeten komen." Postnatale depressie is een ernstige aandoening die professionele behandeling vereist. Behandeling kan bestaan uit therapie, medicatie of een combinatie van beide. Zonder behandeling kunnen de symptomen verergeren en heeft het vaak een langdurige invloed op zowel de moeder als haar gezin.

Postnatale depressie heeft geen invloed op de ontwikkeling van de baby

Er wordt vaak gedacht dat postnatale depressie alleen de moeder betreft en geen invloed heeft op de baby. In werkelijkheid kan postnatale depressie het vermogen van de moeder om voor haar baby te zorgen beïnvloeden, wat kan leiden tot problemen met de hechting en zelfs de cognitieve en emotionele ontwikkeling van de baby op lange termijn. Vroege interventie kan helpen de gevolgen te minimaliseren.

Postnatale depressie is alleen een probleem van de moeder, niet van het gezin

Een andere misvatting is dat postnatale depressie alleen de moeder aangaat en geen invloed heeft op het gezin. In werkelijkheid heeft postnatale depressie invloed op het hele gezin, inclusief partners en andere kinderen. De emotionele en fysieke belasting van de moeder kan de gezinsdynamiek beïnvloeden en het gezinsleven moeilijker maken. Het is essentieel dat het gezin steun krijgt, zodat de moeder zich beter kan voelen en herstel kan plaatsvinden.

Lees verder

• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Babyblues: Milde stemmingswisselingen na bevalling van baby
• Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling
• Prenatale (antenatale) depressie bij zwangere vrouwen