Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling

Na een bevalling ontstaan mogelijk diverse soorten stemmingswisselingen: de babyblues, een postnatale depressie en een postpartumpsychose. Een postnatale depressie (postpartumdepressie) is een vorm van een ernstige depressie die meestal binnen enkele weken na de bevalling begint. De aandoening gaat gepaard met tal van fysieke, emotionele en gedragsveranderingen. De diagnose van een postpartumdepressie is gebaseerd op de tijdsduur tussen de bevalling en het begin van de symptomen en ook op de ernst van de depressie. Medicatie en psychotherapie behandelen deze aandoening, maar daarnaast zijn diverse tips voorhanden om het voor een pas bevallen moeder wat gemakkelijker te maken.

• Soorten stemmingswisselingen bij vrouw na de bevalling
• Babyblues
• Postpartumdepressie
• Postpartumpsychose (kraambedpsychose)
• Epidemiologie van depressie bij vrouwen na bevalling
• Oorzaken: Chemische, sociale en psychologische veranderingen
• Risicofactoren van postnatale depressie
• Symptomen: Negatieve gevoelens
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van postpartumdepressie
• Tips voor het omgaan na de bevalling
• Alarmsymptomen
• Complicaties bij moeders, vaders en baby’s

Soorten stemmingswisselingen bij vrouw na de bevalling

Vrouwen ervaren mogelijk drie soorten stemmingswisselingen na de bevalling.

Babyblues

De 'babyblues' komt voor bij de meeste vrouwen in de dagen vlak na de bevalling en is normaal. Een nieuwe moeder heeft plotselinge stemmingswisselingen, zoals zich erg gelukkig voelen en zich dan weer heel verdrietig voelen. Zonder reden huilen en ongeduldig, prikkelbaar, rusteloos, angstig of verdrietig zijn, zijn enkele tekenen die optreden bij de babyblues. De babyblues houdt enkele uren tot twee weken na de bevalling aan. Voor de babyblues is meestal geen professionele behandeling nodig. Lid worden van een steungroep rond nieuwe moeders of praten met andere moeders is nuttig.

Postpartumdepressie

Een postpartumdepressie (postnatale depressie) vindt meestal binnen enkele weken na de bevalling plaats, maar sommige vrouwen krijgen te maken met de symptomen wanneer ze stoppen met het geven van borstvoeding, of anders ervaren pas klachten wanneer ze weer gaan werken. Een postnatale depressie treedt op na de geboorte van een kind (ook na een volgend kind). De gevoelens doen denken aan deze van babyblues: verdriet, wanhoop, angst, prikkelbaarheid, maar deze voelen sterken aan dan bij de babyblues. Een postnatale depressie zorgt er vaak voor dat een vrouw niet de dingen kan doen die ze elke dag zou moeten doen. Wanneer de dagelijkse activiteiten verstoord zijn, is professioneel medisch advies nodig. De arts test de vrouw op de symptomen van een depressie en stelt een behandeling op. Als een vrouw geen behandeling voor een postnatale depressie krijgt, verergeren de symptomen. Hoewel een postnatale depressie een ernstige aandoening is, is de aandoening goed te behandelen met medicijnen en psychotherapie.

Postpartumpsychose (kraambedpsychose)

Een postpartumpsychose is een zeer ernstige psychische aandoening die nieuwe moeders treft. Deze ziekte treedt mogelijk snel op, vaak binnen de eerste drie maanden na de bevalling. Vrouwen verliezen hierbij het contact met de werkelijkheid, ze ervaren auditieve hallucinaties (dingen horen die niet echt gebeuren, zoals een vrouw die praat) en ze ervaren wanen (sterk dingen geloven die duidelijk irrationeel zijn). Visuele hallucinaties (dingen zien die er niet zijn) komen minder vaak voor. Andere symptomen zijn obsessieve gedachten over de baby, overmatige energie en opwinding, slapeloosheid, zich geagiteerd en boos voelen, rusteloosheid en vreemde gevoelens en gedragingen. Vrouwen die lijden aan een postnatale psychose, is meteen een behandeling met medicatie vereist. Vrouwen hebben vaak een ziekenhuisopname nodig omdat ze het risico lopen om zichzelf of iemand anders pijn te doen.

Epidemiologie van depressie bij vrouwen na bevalling

De meeste nieuwe moeders ervaren de babyblues na de bevalling. Ongeveer één op de tien van deze vrouwen ontwikkelt na de bevalling een meer ernstige en langdurige depressie. Ongeveer één op de 1.000 vrouwen ontwikkelt een postpartumpsychose.

Oorzaken: Chemische, sociale en psychologische veranderingen

Een postpartumdepressie verschijnt door chemische, sociale en psychologische veranderingen die samenhangen met het krijgen van een baby. Na de bevalling gebeurt een snelle daling van de hormonen (chemische veranderingen). De oestrogeen- en progesteronspiegels (de vrouwelijke voortplantingshormonen) zijn tien keer hoger tijdens de zwangerschap. Na de bevalling vindt een sterke daling van deze hormonen plaats. In drie dagen tijd dalen ze naar de waarden voordat de vrouw zwanger werd. Ook sociale en psychologische veranderingen in verband met het krijgen van een baby verhogen het risico op een depressie na de bevalling. Een verlaagd zelfbeeld, ongerustheid en een slaapgebrek dragen tot slot bij aan een postnatale depressie.

Risicofactoren van postnatale depressie

Een aantal factoren verhogen het risico op een postpartumdepressie:

• alleen wonen
• beperkte sociale steun
• de leeftijd bij de zwangerschap: des te jonger de vrouw tijdens de zwangerschap, des te groter het risico
• een meerlingengeboorte
• een ongeplande of ongewenste zwangerschap
• een postnatale depressie na een eerdere zwangerschap
• een voorgeschiedenis van een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis)
• een voorgeschiedenis van een depressie of premenstruele dysfore stoornis (PMDD)
• een voorgeschiedenis van een depressie voor of tijdens de zwangerschap
• emotionele conflicten over de zwangerschap
• familieleden met een postnatale depressie of andere stemmingsstoornissen
• financiële problemen
• gezondheidsproblemen bij de baby
• huwelijksproblemen
• kinderen: des te meer kinderen de vrouw heeft, des te groter de kans dat de vrouw lijdt aan een depressie tijdens een volgende zwangerschap
• stressvolle gebeurtenissen in het afgelopen jaar, zoals zwangerschapscomplicaties, een ziekte of baanverlies

Symptomen: Negatieve gevoelens

De symptomen van postpartum depressie zijn vergelijkbaar met wat een vrouw normaal gesproken ervaart na de bevalling, zoals moeite met slapen, veranderingen in de eetlust, overmatige vermoeidheid, een verminderd libido en frequente stemmingswisselingen. Deze tekenen gaan echter ook gepaard met andere symptomen van een ernstige depressie die niet normaal zijn na de bevalling, zoals een depressieve stemming, een verlies van plezier, gevoelens van waardeloosheid, hopeloosheid en hulpeloosheid, gedachten over de dood of zelfmoord of gedachten of het pijn doen van iemand anders.

Diagnose en onderzoeken

De arts praat met de vrouw over haar gevoelens, gedachten en de geestelijke gezondheid. Aan de hand van de verkregen informatie maakt hij een onderscheid tussen de gewone babyblues of een postnatale depressie. Soms moet de moeder hiervoor nog bijkomende vragenlijsten invullen. Een arts voert soms nog een bijkomend bloedonderzoek uit om een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) uit te sluiten, hetgeen de symptomen kan verklaren. Indien nodig zet de arts nog andere testen in indien hij vermoedt dat andere medische oorzaken aan de basis liggen van de klachten.

Behandeling van postpartumdepressie

Een postpartumdepressie behandelt de arts afhankelijk van het type en de ernst van de symptomen van een vrouw. De behandeling bestaat uit (een combinatie van):

• anti-angstmedicatie bij angststoornissen
• antidepressiva bij een depressie
• deelname aan een steungroep voor emotionele steun en educatie
• psychotherapie

Bij een postpartumpsychose schrijft de arts meestal ook nog geneesmiddelen voor voor de behandeling van een psychose (antipsychotica). Een ziekenhuisopname is tevens vaak nodig bij vrouwen met een postpartumpsychose.

Tips voor het omgaan na de bevalling

Enkele tips helpen een vrouw net na de bevalling:

• beperkt wandelen in de zon om eventjes uit huis te zijn
• bezoekers beperken bij het naar huis gaan
• een veilige band met de baby opbouwen door huid-op-huid contact, babymassage, de baby doen glimlachen en/of zingen voor de baby
• enkel noodzakelijke mensen opbellen en ook beperkt oproepen aannemen
• enkele dagen na een gezonde zwangerschap en ongecompliceerde vaginale bevallig starten met sporten of lichaamsbeweging
• enkele goede dagen en enkele slechte dagen verwachten
• hulp vragen
• in contact blijven met familie en vrienden; zichzelf isoleren is uit den boze
• ook slapen of rusten als de baby slaapt
• realistisch zijn over de verwachtingen voor zichzelf en de baby
• tijd maken voor de partner
• verstandig eten: alcohol en cafeïne vermijden, omega 3-vetzuren consumeren
• zichzelf verwennen, bijvoorbeeld door naar een favoriete tv-show te kijken, een bubbelbad te nemen of door een geurkaars aan te steken

Alarmsymptomen

Een onbehandelde postpartumdepressie is potentieel gevaarlijk voor nieuwe moeders en hun kinderen. Een nieuwe moeder moet professionele hulp zoeken wanneer:

• de symptomen blijven bestaan na twee weken
• ze niet kan omgaan met alledaagse situaties
• ze niet normaal kan functioneren
• ze zichzelf het grootste deel van de dag extreem angstig voelt of in paniek is
• ze zichzelf of haar baby schade wil aandoen

Complicaties bij moeders, vaders en baby’s

Onbehandeld leidt een postpartumdepressie tot een probleem met de binding tussen moeder en kind, en ontstaan gezinsproblemen.

Moeders
Een onbehandelde postpartumdepressie sleept soms maanden of langer aan hetgeen resulteert in een chronische depressieve stoornis. Zelfs met een behandeling is het risico verhoogd op toekomstige episodes van een ernstige depressie.

Vaders
Een depressie na de bevalling heeft niet alleen een effect op de moeder, maar ook de vader lijdt sneller aan een depressie wanneer de moeder depressief is. Nieuwe vaders hebben sowieso al een verhoogd risico op een depressie, ongeacht of de partner is getroffen of niet.

Kinderen
Kinderen van moeders die een onbehandelde postpartumdepressie hebben, hebben meer kans op emotionele en gedragsproblemen, zoals slaap- en eetmoeilijkheden, overmatig huilen en vertragingen in de taalontwikkeling.

Lees verder

• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Depressie: Oorzaken en behandeling van depressieve gevoelens
• Babyblues: Milde stemmingswisselingen na bevalling van baby
• Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling
• Prenatale (antenatale) depressie bij zwangere vrouwen