Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling
Een postpartumpsychose (puerperale psychose, kraambedpsychose) is een ernstige psychische aandoening die plotseling begint in de dagen of weken na het krijgen van een baby. De symptomen variëren en veranderen mogelijk snel. Een vrouw ervaart bijvoorbeeld een hoge stemming (manie), een depressie, verwardheid, hallucinaties en wanen. Een kraambedpsychose is een noodsituatie waarbij zo snel mogelijk medische hulp nodig is. Een kraambedpsychose is een angstaanjagende ervaring voor vrouwen, hun partners, vrienden en familie. Vrouwen herstellen meestal volledig na een episode van een postpartumpsychose dankzij intensieve zorgen in een ziekenhuis, medicijnen en andere ondersteuningsvormen.
Terminologie
Een postpartumpsychose is niet hetzelfde als de babyblues (tijdelijke milde stemmingswisselingen die enkele uren tot dagen na de bevalling starten en binnen de drie weken verdwenen zijn). Ook mag een kraambedpsychose niet verward worden met een
postnatale depressie (ernstigere depressie die gemiddeld na drie weken na de bevalling start), al is het wel mogelijk dat de aandoeningen samen optreden. Een postpartumpsychose is veel ernstiger en is een medische noodsituatie daar hierbij gevaarlijke gedachten en gedragingen optreden.
Epidemiologie van postpartumpsychose
Een kraambedpsychose treft mogelijk elke vrouw. Circa 1 op de 1.000 nieuwe moeders (0,1%) krijgt te maken met een puerperale psychose.
Oorzaken en risicofactoren van kraambedpsychose
De exacte oorzaken van een puerperale psychose zijn niet bekend anno oktober 2020. Veel factoren dragen echter bij aan een episode van een postpartumpsychose, zoals genetische factoren. Vrouwen met een familielid die een puerperale psychose gehad hebben, krijgen hiermee ook sneller te maken. Verder kampen vrouwen met een
bipolaire stoornis (stemmingsstoornis),
schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties) of een schizo-affectieve stoornis ook sneller met de
psychische aandoening. Vrouwen die eerder een postpartumpsychose hebben gehad, lopen ook een zeer hoog risico.
Veranderingen in de hormoonspiegels en verstoorde slaappatronen spelen eveneens een rol. Tot slot is de stopzetting van psychiatrische medicatie voor de zwangerschap een risicofactor voor een kraambedpsychose.
Symptomen: Verwardheid en angst
De episodes van een
psychose starten vaak in de eerste twee weken na de geboorte (vaak reeds al in de eerste dagen na de bevalling). Zeer sporadisch krijgen vrouwen pas enkele weken na de bevalling te maken met klachten. Vrouwen hebben vaak symptomen van
depressie of
manie (extreme energie) of een combinatie hiervan. De symptomen veranderen soms heel snel van uur tot uur en van dag tot dag.
Veel symptomen treden mogelijk op bij een postpartumpsychose:
- angst
- de remmingen verliezen
- desoriëntatie in plaats en tijd
- een hoge stemming (manie)
- een lage stemming (depressie)
- erg teruggetrokken zijn en niet praten met mensen
- ernstige verwardheid
- gedrag dat buiten het karakter ligt
- hallucinaties: De vrouw ziet, hoort, voelt of ruikt dingen die er niet echt zijn.
- het gevoel hebben van in een droomwereld te leven
- het moeilijk vinden om te slapen, of niet willen slapen
- meer spraakzaam, actief en sociaal zijn dan normaal
- onrustig en geagiteerd zijn
- prikkelbaarheid
- slechte zelfzorg maar ook een moeite om voor de baby te zorgen
- snelle gedachten
- snelle veranderingen in stemming
- waanideeën: Dit zijn rare gedachten of overtuigingen die waarschijnlijk niet waar zijn; de vrouw denkt bijvoorbeeld dat ze de lotto gewonnen heeft
- zelfmoordgedachten
- zich paranoïde voelen of achterdochtig zijn
Een vrouw met een postpartumpsychose beseft niet altijd niet dat ziek is. De partner, familie of vrienden moeten daarom mogelijk zelf hulp inroepen.

Een bloedonderzoek is nodig om andere aandoeningen uit te sluiten /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Een arts bevraagt de patiënt over de
medische geschiedenis en de aanwezige symptomen. Hij wil vooral op de hoogte zijn van psychische en psychiatrische problemen, middelenmisbruik en de familiale geschiedenis van mentale problemen. Verder moet de moeder vaak een vragenlijst invullen zodat de arts een idee krijgt of de vrouw lijdt aan een postnatale depressie en/of een postpartumpsychose. Een
bloedonderzoek is nodig om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een
te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).
Behandeling van psychische aandoening
De symptomen verergeren soms snel dus een snelle behandeling is noodzakelijk. Een vrouw met een postpartumpsychose komt terecht in een ziekenhuis. De zorg die ze nodig heeft, is afhankelijk van hoe ziek de moeder is. De vrouw krijgt ondersteuning in de verzorging van de baby in het ziekenhuis, terwijl ze zelf ook de nodige zorgen en behandelingen krijgt. Een psychiater schrijft meestal medicijnen voor in de vorm van een antipsychoticum en/of een
stemmingsstabilisator.
Borstvoeding geven is al dan niet nog mogelijk in combinatie met de medicijnen. Verder volgt een psychiater de vrouw nadat ze het ziekenhuis verlaten heeft.
Tips voor na de bevalling van een baby
Moeders
Moeders trachten het best alle
stressvolle gebeurtenissen in het leven te verminderen. Slapen en rusten zijn belangrijk tijdens de late zwangerschap en na de bevalling. Bij een nieuwe baby is dit soms lastig, dus een vrouw vraagt het best hulp aan de partner, vrienden en/of familie of anderen.

Vaders nemen het best genoeg tijd voor zichzelf, bijvoorbeeld door te gaan sporten /
Bron: Skeeze, PixabayVaders
Ook voor vaders is een stabiel leven belangrijk. Ze nemen het best tijd voor zichzelf en bereiden zich voor op het moment dat de moeder en baby naar huis terugkeren. Wanneer de moeder en baby thuis zijn, zijn volgende adviezen nuttig:
- andere familieleden en vrienden laten helpen met winkelen, koken enzovoort; hierdoor is er meer tijd om met de partner en baby door te brengen
- de partner zo veel mogelijk laten rusten en slapen
- de tijd nemen om naar de partner te luisteren
- geduldig zijn: Het kost tijd voor vrouwen om te herstellen van een episode van een kraambedpsychose
- geen drugs of alcohol gebruiken
- niet te veel vrienden en familieleden op bezoek laten komen
- relatietherapie (op lange termijn)
- rustig en ondersteunend blijven
- voldoende tijd nemen voor zichzelf door te sporten, goed te eten en voldoende rust te krijgen
- zorgen voor een stil en kalm huis
Prognose van psychose na de bevalling bij vrouwen
Sommige moeders hebben moeite om zich te binden met hun baby's na een episode van een postpartumpsychose. Dit is voor hen soms heel pijnlijk. De meeste vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, herstellen volledig, al duurt dit soms wel een tijdje (gemiddeld zes tot twaalf maanden). De meest ernstige symptomen zijn verdwenen na twee tot twaalf weken. Nadat vrouwen hersteld zijn, hebben ze een zeer goede relatie met hun baby's.
Complicaties van puerperale psychose
Veel vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, krijgen meer kinderen. Er is een hoog risico op een nieuwe episode. Ongeveer de helft van de moeders die een kraambedpsychose gehad hebben, krijgt dit opnieuw na de geboorte van een andere baby.
Lees verder