Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling

Een postpartumpsychose (puerperale psychose, kraambedpsychose) is een ernstige psychische aandoening die plotseling begint in de dagen of weken na het krijgen van een baby. De symptomen variëren en veranderen mogelijk snel. Een vrouw ervaart bijvoorbeeld een hoge stemming (manie), een depressie, verwardheid, hallucinaties en wanen. Een kraambedpsychose is een noodsituatie waarbij zo snel mogelijk medische hulp nodig is. Een kraambedpsychose is een angstaanjagende ervaring voor vrouwen, hun partners, vrienden en familie. Vrouwen herstellen meestal volledig na een episode van een postpartumpsychose dankzij intensieve zorgen in een ziekenhuis, medicijnen en andere ondersteuningsvormen.

• Terminologie
• Epidemiologie van postpartumpsychose
• Oorzaken van postpartumpsychose
• Risicofactoren van postpartumpsychose
• Symptomen: Verwardheid en angst
• Alarmsymptomen van postpartumpsychose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van postpartumpsychose
• Prognose van postpartumpsychose
• Complicaties van postpartumpsychose
• Preventie van postpartumpsychose
• Praktische omgangstips bij kraambedpsychose (postpartumpsychose)
• Ondersteuning bij psychische gezondheid na de bevalling
• Ondersteuning voor het gezin en de omgeving

Terminologie

Een postpartumpsychose is niet hetzelfde als de babyblues (tijdelijke milde stemmingswisselingen die enkele uren tot dagen na de bevalling starten en binnen de drie weken verdwenen zijn). Ook mag een kraambedpsychose niet verward worden met een postnatale depressie (ernstigere depressie die gemiddeld na drie weken na de bevalling start), al is het wel mogelijk dat de aandoeningen samen optreden. Een postpartumpsychose is veel ernstiger en is een medische noodsituatie daar hierbij gevaarlijke gedachten en gedragingen optreden.

Epidemiologie van postpartumpsychose

Een kraambedpsychose treft mogelijk elke vrouw. Circa 1 op de 1.000 nieuwe moeders (0,1%) krijgt te maken met een puerperale psychose.

Oorzaken van postpartumpsychose

De exacte oorzaken van een puerperale psychose zijn niet bekend anno september 2024. Veel factoren dragen echter bij aan een episode van een postpartumpsychose, zoals genetische factoren. Vrouwen met een familielid die een puerperale psychose gehad heeft, krijgen hiermee ook sneller te maken. Verder kampen vrouwen met een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis), schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties) of een schizo-affectieve stoornis ook sneller met de psychische aandoening. Vrouwen die eerder een postpartumpsychose hebben gehad, lopen ook een zeer hoog risico. Veranderingen in de hormoonspiegels en verstoorde slaappatronen spelen eveneens een rol. Tot slot is de stopzetting van psychiatrische medicatie voor de zwangerschap een risicofactor voor een kraambedpsychose.

Risicofactoren van postpartumpsychose

Enkele belangrijke risicofactoren voor een postpartumpsychose zijn:

• Bipolaire stoornis in de voorgeschiedenis
• Schizofrenie of schizo-affectieve stoornis
• Ervaring met een eerdere postpartumpsychose
• Hormonale veranderingen tijdens en na de zwangerschap
• Verstoorde slaappatronen
• Stopzetting van psychiatrische medicatie voor de zwangerschap

Symptomen: Verwardheid en angst

De episodes van een psychose starten vaak in de eerste twee weken na de geboorte (vaak reeds al in de eerste dagen na de bevalling). Zeer sporadisch krijgen vrouwen pas enkele weken na de bevalling te maken met klachten. Vrouwen hebben vaak symptomen van depressie of manie (extreme energie) of een combinatie hiervan. De symptomen veranderen soms heel snel van uur tot uur en van dag tot dag.

Veel symptomen treden mogelijk op bij een postpartumpsychose:

• Angst
• De remmingen verliezen
• Desoriëntatie in plaats en tijd
• Een hoge stemming (manie)
• Een lage stemming (depressie)
• Erg teruggetrokken zijn en niet praten met mensen
• Ernstige verwardheid
• Gedrag dat buiten het karakter ligt
• Hallucinaties: De vrouw ziet, hoort, voelt of ruikt dingen die er niet echt zijn.
• Het gevoel hebben van in een droomwereld te leven
• Het moeilijk vinden om te slapen, of niet willen slapen
• Meer spraakzaam, actief en sociaal zijn dan normaal
• Onrustig en geagiteerd zijn
• Prikkelbaarheid
• Slechte zelfzorg maar ook een moeite om voor de baby te zorgen
• Snelle gedachten
• Snelle veranderingen in stemming
• Waanideeën: Dit zijn rare gedachten of overtuigingen die waarschijnlijk niet waar zijn; de vrouw denkt bijvoorbeeld dat ze de lotto gewonnen heeft
• Zelfmoordgedachten
• Zich paranoïde voelen of achterdochtig zijn

Een vrouw met een postpartumpsychose beseft niet altijd dat zij ziek is. De partner, familie of vrienden moeten daarom mogelijk zelf hulp inroepen.

Alarmsymptomen van postpartumpsychose

Bij het ervaren van ernstige symptomen zoals zelfmoordgedachten, waanideeën of hallucinaties, is het van essentieel belang om onmiddellijk medische hulp te zoeken. Deze symptomen kunnen wijzen op een ernstige postpartumpsychose die onmiddellijke interventie vereist om de veiligheid van de moeder en haar baby te waarborgen.

Diagnose en onderzoeken

Een arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en de aanwezige symptomen. Hij wil vooral op de hoogte zijn van psychische en psychiatrische problemen, middelenmisbruik en de familiale geschiedenis van mentale problemen. Verder moet de moeder vaak een vragenlijst invullen zodat de arts een idee krijgt of de vrouw lijdt aan een postnatale depressie en/of een postpartumpsychose. Een bloedonderzoek is nodig om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).

Behandeling van postpartumpsychose

De symptomen verergeren soms snel dus een snelle behandeling is noodzakelijk. Een vrouw met een postpartumpsychose komt terecht in een ziekenhuis. De zorg die ze nodig heeft, is afhankelijk van hoe ziek de moeder is. De vrouw krijgt ondersteuning in de verzorging van de baby in het ziekenhuis, terwijl ze zelf ook de nodige zorgen en behandelingen krijgt. Een psychiater schrijft meestal medicijnen voor in de vorm van een antipsychoticum en/of een stemmingsstabilisator. Borstvoeding geven is al dan niet nog mogelijk in combinatie met de medicijnen. Verder volgt een psychiater de vrouw nadat ze het ziekenhuis verlaten heeft.

Prognose van postpartumpsychose

Sommige moeders hebben moeite om zich te binden met hun baby's na een episode van een postpartumpsychose. Dit is voor hen soms heel pijnlijk. De meeste vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, herstellen volledig, al duurt dit soms wel een tijdje (gemiddeld zes tot twaalf maanden). De meest ernstige symptomen zijn verdwenen na twee tot twaalf weken. Nadat vrouwen hersteld zijn, hebben ze een zeer goede relatie met hun baby's.

Complicaties van postpartumpsychose

Veel vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, krijgen meer kinderen. Er is een hoog risico op een nieuwe episode. Ongeveer de helft van de moeders die een kraambedpsychose gehad hebben, krijgt dit opnieuw na de geboorte van een andere baby.

Preventie van postpartumpsychose

Preventie van een postpartumpsychose kan uitdagend zijn, maar enkele maatregelen kunnen het risico mogelijk verminderen. Vrouwen met een familiegeschiedenis van psychische aandoeningen of eerdere episodes van postpartumpsychose moeten mogelijk extra ondersteuning en monitoring krijgen tijdens de zwangerschap en na de bevalling. Het is belangrijk om goed te letten op veranderingen in de stemming en slaappatronen en vroegtijdig hulp te zoeken bij symptomen van psychische problemen.

Praktische omgangstips bij kraambedpsychose (postpartumpsychose)

Ondersteuning bij psychische gezondheid na de bevalling

Kraambedpsychose is een ernstige aandoening die optreedt na de bevalling en gekarakteriseerd wordt door ernstige psychische symptomen zoals hallucinaties, verwarring en stemmingswisselingen. Het is belangrijk dat de vrouw onmiddellijk medische hulp krijgt bij het ervaren van deze symptomen. Een arts kan medicijnen voorschrijven, zoals antipsychotica of stemmingsstabilisatoren, en psychotherapie kan nuttig zijn om de vrouw te helpen herstellen.

Ondersteuning van het gezin, vrienden en een zorgverlener is cruciaal voor herstel. Het kan nuttig zijn om de moeder tijd te geven om te rusten en hulp te krijgen bij de zorg voor de baby, zodat ze niet overweldigd raakt door de nieuwe verantwoordelijkheden. Het is essentieel om openlijk te communiceren over de gevoelens van de moeder en om geen oordeel te vellen over haar ervaring.

Ondersteuning voor het gezin en de omgeving

Gezinsleden van vrouwen die last hebben van kraambedpsychose kunnen ook steun nodig hebben. Het kan nuttig zijn om met een counselor of psycholoog te praten over hoe de situatie hen beïnvloedt en hoe ze de moeder het beste kunnen ondersteunen tijdens het herstel.

Het creëren van een rustige en ondersteunende omgeving is belangrijk voor de vrouw, waarbij vermijding van stressvolle situaties kan helpen. Patiënten kunnen baat hebben bij het inschakelen van professionele zorgverleners om de nodige hulp en begeleiding te krijgen bij het omgaan met de symptomen en het herstellen van de psychose.

Lees verder

• Psychose: Verlies van realiteit met wanen en hallucinaties
• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling