Kraambedpsychose (postpartumpsychose): Psychose na bevalling

Een postpartumpsychose (puerperale psychose, kraambedpsychose) is een ernstige psychische aandoening die plotseling begint in de dagen of weken na het krijgen van een baby. De symptomen variëren en veranderen mogelijk snel. Een vrouw ervaart bijvoorbeeld een hoge stemming (manie), een depressie, verwardheid, hallucinaties en wanen. Een kraambedpsychose is een noodsituatie waarbij zo snel mogelijk medische hulp nodig is. Een kraambedpsychose is een angstaanjagende ervaring voor vrouwen, hun partners, vrienden en familie. Vrouwen herstellen meestal volledig na een episode van een postpartumpsychose dankzij intensieve zorgen in een ziekenhuis, medicijnen en andere ondersteuningsvormen.

• Terminologie
• Epidemiologie van postpartumpsychose
• Oorzaken en risicofactoren van kraambedpsychose
• Symptomen: Verwardheid en angst
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van psychische aandoening
• Tips voor na de bevalling van een baby
• Moeders
• Vaders
• Prognose van psychose na de bevalling bij vrouwen
• Complicaties van puerperale psychose

Terminologie

Een postpartumpsychose is niet hetzelfde als de babyblues (tijdelijke milde stemmingswisselingen die enkele uren tot dagen na de bevalling starten en binnen de drie weken verdwenen zijn). Ook mag een kraambedpsychose niet verward worden met een postnatale depressie (ernstigere depressie die gemiddeld na drie weken na de bevalling start), al is het wel mogelijk dat de aandoeningen samen optreden. Een postpartumpsychose is veel ernstiger en is een medische noodsituatie daar hierbij gevaarlijke gedachten en gedragingen optreden.

Epidemiologie van postpartumpsychose

Een kraambedpsychose treft mogelijk elke vrouw. Circa 1 op de 1.000 nieuwe moeders (0,1%) krijgt te maken met een puerperale psychose.

Oorzaken en risicofactoren van kraambedpsychose

De exacte oorzaken van een puerperale psychose zijn niet bekend anno oktober 2020. Veel factoren dragen echter bij aan een episode van een postpartumpsychose, zoals genetische factoren. Vrouwen met een familielid die een puerperale psychose gehad hebben, krijgen hiermee ook sneller te maken. Verder kampen vrouwen met een bipolaire stoornis (stemmingsstoornis), schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties) of een schizo-affectieve stoornis ook sneller met de psychische aandoening. Vrouwen die eerder een postpartumpsychose hebben gehad, lopen ook een zeer hoog risico. Veranderingen in de hormoonspiegels en verstoorde slaappatronen spelen eveneens een rol. Tot slot is de stopzetting van psychiatrische medicatie voor de zwangerschap een risicofactor voor een kraambedpsychose.

Symptomen: Verwardheid en angst

De episodes van een psychose starten vaak in de eerste twee weken na de geboorte (vaak reeds al in de eerste dagen na de bevalling). Zeer sporadisch krijgen vrouwen pas enkele weken na de bevalling te maken met klachten. Vrouwen hebben vaak symptomen van depressie of manie (extreme energie) of een combinatie hiervan. De symptomen veranderen soms heel snel van uur tot uur en van dag tot dag.

Veel symptomen treden mogelijk op bij een postpartumpsychose:

• angst
• de remmingen verliezen
• desoriëntatie in plaats en tijd
• een hoge stemming (manie)
• een lage stemming (depressie)
• erg teruggetrokken zijn en niet praten met mensen
• ernstige verwardheid
• gedrag dat buiten het karakter ligt
• hallucinaties: De vrouw ziet, hoort, voelt of ruikt dingen die er niet echt zijn.
• het gevoel hebben van in een droomwereld te leven
• het moeilijk vinden om te slapen, of niet willen slapen
• meer spraakzaam, actief en sociaal zijn dan normaal
• onrustig en geagiteerd zijn
• prikkelbaarheid
• slechte zelfzorg maar ook een moeite om voor de baby te zorgen
• snelle gedachten
• snelle veranderingen in stemming
• waanideeën: Dit zijn rare gedachten of overtuigingen die waarschijnlijk niet waar zijn; de vrouw denkt bijvoorbeeld dat ze de lotto gewonnen heeft
• zelfmoordgedachten
• zich paranoïde voelen of achterdochtig zijn

Een vrouw met een postpartumpsychose beseft niet altijd niet dat ziek is. De partner, familie of vrienden moeten daarom mogelijk zelf hulp inroepen.

Diagnose en onderzoeken

Een arts bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en de aanwezige symptomen. Hij wil vooral op de hoogte zijn van psychische en psychiatrische problemen, middelenmisbruik en de familiale geschiedenis van mentale problemen. Verder moet de moeder vaak een vragenlijst invullen zodat de arts een idee krijgt of de vrouw lijdt aan een postnatale depressie en/of een postpartumpsychose. Een bloedonderzoek is nodig om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals een te traag werkende schildklier (hypothyreoïdie).

Behandeling van psychische aandoening

De symptomen verergeren soms snel dus een snelle behandeling is noodzakelijk. Een vrouw met een postpartumpsychose komt terecht in een ziekenhuis. De zorg die ze nodig heeft, is afhankelijk van hoe ziek de moeder is. De vrouw krijgt ondersteuning in de verzorging van de baby in het ziekenhuis, terwijl ze zelf ook de nodige zorgen en behandelingen krijgt. Een psychiater schrijft meestal medicijnen voor in de vorm van een antipsychoticum en/of een stemmingsstabilisator. Borstvoeding geven is al dan niet nog mogelijk in combinatie met de medicijnen. Verder volgt een psychiater de vrouw nadat ze het ziekenhuis verlaten heeft.

Tips voor na de bevalling van een baby

Moeders

Moeders trachten het best alle stressvolle gebeurtenissen in het leven te verminderen. Slapen en rusten zijn belangrijk tijdens de late zwangerschap en na de bevalling. Bij een nieuwe baby is dit soms lastig, dus een vrouw vraagt het best hulp aan de partner, vrienden en/of familie of anderen.

Vaders

Ook voor vaders is een stabiel leven belangrijk. Ze nemen het best tijd voor zichzelf en bereiden zich voor op het moment dat de moeder en baby naar huis terugkeren. Wanneer de moeder en baby thuis zijn, zijn volgende adviezen nuttig:

• andere familieleden en vrienden laten helpen met winkelen, koken enzovoort; hierdoor is er meer tijd om met de partner en baby door te brengen
• de partner zo veel mogelijk laten rusten en slapen
• de tijd nemen om naar de partner te luisteren
• geduldig zijn: Het kost tijd voor vrouwen om te herstellen van een episode van een kraambedpsychose
• geen drugs of alcohol gebruiken
• niet te veel vrienden en familieleden op bezoek laten komen
• relatietherapie (op lange termijn)
• rustig en ondersteunend blijven
• voldoende tijd nemen voor zichzelf door te sporten, goed te eten en voldoende rust te krijgen
• zorgen voor een stil en kalm huis

Prognose van psychose na de bevalling bij vrouwen

Sommige moeders hebben moeite om zich te binden met hun baby's na een episode van een postpartumpsychose. Dit is voor hen soms heel pijnlijk. De meeste vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, herstellen volledig, al duurt dit soms wel een tijdje (gemiddeld zes tot twaalf maanden). De meest ernstige symptomen zijn verdwenen na twee tot twaalf weken. Nadat vrouwen hersteld zijn, hebben ze een zeer goede relatie met hun baby's.

Complicaties van puerperale psychose

Veel vrouwen die een postpartumpsychose hebben gehad, krijgen meer kinderen. Er is een hoog risico op een nieuwe episode. Ongeveer de helft van de moeders die een kraambedpsychose gehad hebben, krijgt dit opnieuw na de geboorte van een andere baby.

Lees verder

• Zwangerschapsaandoeningen: Zwangerschapskwalen en aandoeningen net na de bevalling (special)
• Psychose: Verlies van realiteit met wanen en hallucinaties
• Postpartum-complicaties: Problemen na de bevalling
• Postnatale depressie: Depressie van vrouw na bevalling